نقش ابعاد احساس امنیت در کیفیت فضاهای شهری با استفاده از مدل معادلات ساختاری (مطالعه موردی: پیاده‌راه فرهنگی-تاریخی شهرهمدان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

2 دانشیار گروه طراحی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

3 دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

چکیده

مقدمه: با اختراع خودروی شخصی و تولید روزافزون آن، چهره­ شهرها و نوع زندگی مردم دچار تغییرات اساسی شد؛ به ­طوری­ که تا آن زمان فضای شهری براساس مقیاس انسانی و باتوجه به حرکت کند عابر پیاده و سطح ادراک او تعریف می­­شد؛ اما با تبدیل به پیاده‌راه، احساس امنیت و هویت و حیات اجتماعی را برای ساکنین شهر به همراه می آورد.
داده و روش: این پژوهش، از نوع همبستگی و در چارچوب روش‌های تحلیلی است. در جمع‌آوری اطلاعات، از ابزار پرسشنامه طیف لیکرت پنج سطحی استفاده‌شده ­است. جامعۀ آماری، به‌صورت نمونه ­گیری خوشه‌ای از بین کارشناسان و شهروندان انتخاب شد و پرسشنامه‌ها بر اساس فرمول کوکران بین 264 نمونه توزیع و همچنین پایایی پرسشنامه براساس ضریب الفای‌کرونباخ 0.871 محاسبه شد. به همین منظور در این پژوهش سعی شده روابط علّی بین متغیر مستقل احساس امنیت و متغیر وابسته کیفیت فضای شهری با استفاده از مدل معادلات ساختاری است.
یافته‌ها: نشان­ دهندۀ آن است ریسک و مخاطره (ریسک اعتماد کردن) با ضریب مسیر 0.908 اولین تبیین ­کننده احساس امنیت در کیفیت فضای پیاده‌راه شهری است. نتایج ضریب همبستگی بین متغیر احساس امنیت بر کیفیت فضای پیاده‌راه شهری 0.9 و دارای سطح معناداری بسیار زیاد (0.000=Sig): است، یعنی هر چقدر میزان احساس امنیت افزایش یابد، کیفیت فضای پیاده‌راه شهری نیز افزایش می‌یابد. باتوجه به مقدار ضریب تعیین تعدیل‌یافته 80 درصد از تغیرات کیفیت فضای پیاده‌راه شهری توسط احساس امنیت در پیاده‌راه فرهنگی- تاریخی شهر همدان قابل تبیین است.
نتیجه‌گیری: نشان­ دهندۀ میزان ریسک اعتمادکردن و بی‌نظمی اجتماعی را در سطح بالایی ارزیابی کرده‌اند. در ارتباط با متغیر حمایت اجتماعی؛ اکثر پاسخ‌دهندگان نسبت به کمک دیگران در مواقع اضطراری امیدی نداشتند و امداد و یاری آن‌ها در امر اجتماع را در سطح پایین می‌دانستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


کاشانی جو, خشایار. (1389). بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری. هویت شهر, 4(6), 95-106.
لطفی، صدیقه و بردی آنامرادنژاد، رحیم و ساسانی‌پور، محمد (1393). بررسی احساس امنیت در فضاهای عمومی (مطالعه موردی کلانشهر شیراز). مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 5(19)، 39-56.
امیرکافی، مهدی (1387)، بررسی احساس امنیت و عوامل مؤثربرآن؛ موردمطالعه: شهرتهران، 1(1)، 1-26.
امینی، الهام و برومند، مریم و روح‌افزا، فاطمه (1393)، ارزیابی عوامل مؤثر بر افزایش کیفیت فضاهای عمومی در شهرهای جدید نمونه موردی: شهر جدید پرند، فصلنامه آمایش محیط، 7(26)، 89-110.
بهرام‌پور، عطیه و ملک افضلی، علی‌اصغر (1397)، نقش مولفه ایمنی و امنیت فضاهای شهری در حضورپذیری کودکان؛ مطالعه موردی: محله فاطمی در منطقه 6 تهران، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، 9(33)، 39-49.
قرایی، فریبا و رادجهانبانی، نفیسه و رشیدپور، نازیلا (1389). بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری؛ نمونه موردی: مناطق 2 و 11 تهران، آرمانشهر، 4، 17-32.
یاری، حامد و هزارجریبی، جعفر (1391). بررسی رابطه احساس امنیت و اعتماد اجتماعی در میان شهروندان(مطالعه موردی ساکنان شهر کرمانشاه)، پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 1(4)4، 39-58.
حمیدی‌پور، رحیم و رجبی، فاطمه (1397). پیش‌بینی احساس امنیت اجتماعی براساس هویت اجتماعی، هوش فرهنگی و معنویت، پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 7(1)20، 97-111.
رازقی‌نصرآبادی، حجیه‌بی‌بی و رحیمی، علی (1396). مطالعه ابعاد احساس امنیت و عوامل جمعیتی- زمینه‌ای مؤثر بر آن در میان زنان شهر تهران، مطالعات جمعیتی، 3(2)6، 117-151.
سجادیان، ناهید و اورکی، پریوش و نعمتی، مرتضی (1395). بررسی احساس امنیت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (نمونة موردی: شهر ایذه)، جغرافیا و توسعه فضای شهری، 3(2)5، 87-105.
مؤیدی، محمد؛ علی نژاد، منوچهر؛ نوایی، حسین (1392). بررسی نقش مؤلفه‌های منظر شهری در ارتقای سطح احساس امنیت در فضاهای عمومی شهری؛ نمونه مورد مطالعه: محله اوین تهران، فصلنامه مطالعات اجتماعی، 35، 159-191.
چلونگریان، رامین وامینی، رضوان (1397). تاثیر پیاده مداری بر کاهش جرم با تاکید بر رویکرد CPTED نمونه موردی اصفهان محور چهارباغ عباسی، دانش انتظامی اصفهان، 1397(18)، 1-27.
چلونگریان، رامین (1395). تأثیر پیاده مداری بر کاهش جرم با تاکید بر رویکرد CPTED، دانش انتظامی اصفهان، 1395(10)، 74-117.
یزدانی، محمدحسین و پاشازاده، اصغر (1395). بررسی وضعیت امنیت اجتماعی در احداث پیاده‌راه در شهر اردبیل، جغرافیا و توسعه، 14(44)، 209-228.
حبیبی، کیومرث و حقی، محمدرضا (1395). مقایسه تطبیقی کیفیت پیاده‌راه‌ها در ایران و خارج کشور با مدل ANP، معماری و شهرسازی ایران، 9(15)، 5-19.
سرخیلی، الناز و خانی‌زاده، محمدعلی و غلامی، احسان (1394). تحلیل و ارزیابی کیفیت پیاده راه های شهری با تاکید بر آسایش عابرین پیاده (نمونه موردی: پیاده راه عرفان (حافظیه) شیراز)، جاده، 23(84)، 139-154.
 رفیعیان، مجتبی و صدیقی، اسفندیار و پورمحمدی، مرضیه (1390). امکان‌سنجی ارتقاء کیفیت محیط از طریق پیاده‌راه‌سازی محورهای شهری مورد: محورخیابان ارم بخش مرکزی شهرقم، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 3(11)، 41-56.
مهدی, علی و پوراحمد, احمد و مهدیان بهنمیری, معصومه. (1392). امنیت شهری؛ فضاهای عمومی بررسی و سنجش سطح امنیت پارک­های شهری در منطقه 2 شهر قم. پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران, 2(1), 1-24.
سپهوند, رضا و جعفری, سلیمان. (1395). تأثیر احساس امنیت اجتماعی بر سرمایه و نشاط اجتماعی. مجله مدیریت سرمایه اجتماعی, 3(4), 521-541.
Asadi-Shekari, Z.; Moeinaddini, M.; Zaly Shah, M. (2013). Disabled pedestrian level of service method for evaluating and promoting inclusive walking facilities on urban streets, Journal of Transportation Engineering. 139(2): 181–192.
Christopoulou, P.; Pitsiava-Latinopoulou, M. (2012). Development of a model for the estimation of pedestrian level of service in Greek urban areas, Procedia – Social and Behavioral Sciences. 48: 1691–1701.
Fotios, S.; Castleton, H. (2016). Specifying Enough Light to Feel Reassured on Pedestrian Footpaths. LEUKOS.12, 235–243.
Kim, S.; Choi, J.; Kim, S. (2013). Roadside walking environments and major factors affecting pedestrian level of service, International Journal of Urban Sciences. 17(3): 304–315.
Kim, S.; Park, S.; Lee, J. S. (2014). Meso- or micro-scale? Environmental factors influencing pedestrian satisfaction, Transportation Research Part D: Transport and Environment. 30: 10–20.
TNN. (2017). Lack of street lights poses threat to motorists and pedestrians, The Times of India, 7 February 2017.
Vale, D. S.; Pereira, M. (2016). Influence on pedestrian commuting behavior of the built environment surrounding destinations: A structural equations modeling approach, International Journal of Sustainable Transportation. 10(8): 730–741.
Zainol, R.; Ahmad, F.; Nordin, N. A.; Aripin, A. W. M. (2014). Evaluation of users’ satisfaction on pedestrian facilities using pair-wise comparison approach, IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. 18(1): 012175.
Macdonald, E., Szibbo, N., Eisenstein, W., & Mozingo, L. (2018). Quality-of-service: Toward a standardized rating tool for pedestrian quality of urban streets. Journal of Urban Design, 23(1), 71–93.
Marisamynathan, S., & Lakshmi, S. (2016). Method to determine pedestrian level of service for sidewalks in Indian context. Transportation Letters, 7867 (November), 1–8.
Muraleetharan, T., & Hagiwara, T. (2007). Overall Level of Service of Urban Walking Environment and Its Influence on Pedestrian Route Choice Behavior: Analysis of Pedestrian Travel in Sapporo, Japan. Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board, 2002, 7–17.
Nilplub, C., Khang, D. B., & Krairit, D. (2016). Determinants of Destination Loyalty and the Mediating Role of Tourist Satisfaction. Tourism Analysis.
Rodriguez-Valencia, A., Barrero, G. A., Ortiz-Ramirez, H. A., & Vallejo-Borda, J. A. (2020). Power of user perception on pedestrian quality of service. Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board, 1–9
Sahani, R., Ojha, A., & Bhuyan, P. K. (2017). Service levels of sidewalks for pedestrians under mixed traffic environment using Genetic Programming clustering. KSCE Journal of Civil Engineering, 21(7), 2879–2887.
Vallejo-Borda, J. A., Ortiz-Ramirez, H. A., Rodriguez-Valencia, A., Hurtubia, R., & Ortúzar, J. de D. (2020). Forecasting the quality of service of Bogota´s sidewalks from pedestrian perceptions: An Ordered Probit MIMIC approach. Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board, 2674(1), 205–216.
Bivina, G. R., Parida, P., Advani, M., & Parida, M. (2018). Pedestrian level of service model for evaluating and improving sidewalks from various land uses. European Transport - Trasporti Europei, 67, 1–19.
Bonnete, C. Sophie, B. and Pascal, G. (2007). Effects of Security Location on Socital Security in France. Population, 61(1): 41–70.
Schneider, R.H. Kitchen, T. (2013). Putting Crime Prevention Through Environmental Design into Practice via Planning Systems: A Comparison of Experience in the US and UK, Built Environment, 39(1):9-30.
Stucky, T.D. and Ottensmann, J.R. (2009). Land Use and Violent Crime, Criminology, 47(4):. 1223-1264.
Foster, S. Knuiman, M. Villanueva, K. Wood, L. Christian, H. Giles-Corti, B. (2014). Does Walkable Neighbourhood Design Influence the Association between Objective Crime and Walking?, International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 11:100.
Giordano, L. M. (2008). Land Use, Street Networks, and Crime Patterns in the Mattapan Section of Boston, Massachusetts, Paper presented at the Annual Meeting of the ASC Annual Meeting, St. Louis Adam's Mark, St. Louis, Missouri, November 12.