تحلیل اولویت‌های اجرایی در تحقق الگوی نوشهرگرایی در محله‌های شاخص شهر اصفهان

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

2 دانشیار گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

3 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

4 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

مقدمه: امروزه شهرسازی با تبعیت از الگوی کلاسیک توسعه شهری شرایط ناپایداری را در شهرها و محله­ های شهری نیز به دنبال داشته است. بنابراین در سال­ های اخیر جنبش نوشهرگرایی به عنوان یک رویکرد جدید طراحی و برنامه­‌ریزی شهری در انتقاد به شهرسازی معاصر که دارای الگویی پراکنده، غیر انسانی و ماشینی است، شکل گرفته است.
داده و روش: هدف اصلی از انجام این پژوهش، شناسایی اولویت ­های اجرایی در راستای تحقق الگوی نوشهرگرایی در محلات شاخص شهر اصفهان (سنبلستان، جلفا، خانه اصفهان و سپاهان شهر) بود. از این‌رو روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی انتخاب شد. در ابتدا  فهرستی از عوامل اولیه که در نوشهرگرایی نقش دارند، به عنوان متغیرهای تحقیق، شناسایی شدند. در گام بعدی با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل و نرم‌افزار Micmac، میزان تأثیرگذاری عوامل اولیه بر روی یکدیگر در قالب پرسشنامه کارشناسان ارزیابی شد. در نهایت با استفاده از روش تحلیل دو بعدی و تلفیق نمرات تأثیرگذاری و نمرات میانگین، اولویت ­های اجرایی مشخص شدند.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که در محله سنبلستان، یازده عامل، محله جلفا نیز یازده عامل، محله خانه اصفهان هشت عامل و نهایتاً در محله سپاهان شهر دوازده عامل اولویت اجرایی برای تحقق الگوی نوشهرگرایی دارند. از بین عوامل مهم و شاخص نوشهرگرایی در محلات می ­توان به مبلمان مناسب شهری در سطح محله، حس سرزندگی و نشاط در محله، برنامه ­های منظم رفاهی جهت رفاه و نشاط ساکنین، امنیت و  ایمنی در هنگام شب در برخی نقاط دور از دسترس، کیفیت مسیرهای ویژه عابران پیاده اشاره کرد.
نتیجه‌گیری: امروزه تکیه بر الگوهای نوین شهرسازی، در برنامه­ ریزی و توسعه محله ­های شهری، اجتناب ­ناپذیر است. موضوعی که برای مدیران و برنامه­ ریزان شهری ضرورت دارد، آن است که هر محله از ویژگی ­های متفاوتی برخوردار بوده و باید شاخص­ ها و عوامل در هر محله ­ای بومی­ سازی شده و به صورت اختصاصی مورد مطالعه قرار گیرند. با این حال براساس نتایج پژوهش پنج عامل شامل مبلمان مناسب شهری در سطح محله، حس سرزندگی و نشاط در محله، برنامه­ های منظم رفاهی جهت رفاه و نشاط ساکنین، امنیت و  ایمنی در هنگام شب در برخی نقاط دور از دسترس، کیفیت مسیرهای ویژه عابران پیاده به صورت مشترک در بین تمام محلات مورد مطالعه از اولویت دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اجزاء شکوهی، محمد؛ صباغی آبکوه، شیرین؛ خزاعی نژاد، فروغ. (1400) سنجش پایداری شاخص های فضایی-کالبدی محلات راه آهن و رضاشهرِ مشهد با رویکرد شهرگرایی جدید. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(62)،  157-181.
آمارنامه شهر اصفهان(1399)، شهرداری اصفهان، معاونت پژوهش و فناوری اطلاعات.
آزاده، سید رضا؛ وارثی، حمیدرضا. (1398). تحلیلی بر اولویت‌های اجرایی در ارتقاء کیفیت فضاهای گردشگری شهری مطالعه موردی: شهر یزد. نشریه گردشگری شهری، 6(3)، 41-57.
باغبان، اسماعیل؛ کرکه‌آبادی، زینب. (1398). نوشهرگرایی و راهکارهای بهبود ظرفیت‌های عملکردی و سکونتی بافت‌های فرسوده شهری، مطالعه موردی بافت فرسوده شهر سمنان. فصلنامه علمی تخصصی دانش انتظامی سمنان، 9(31)، 27-48.
پورمحمدی، محمدرضا. (1389). برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری. مرکز مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت) ، تهران.
حسین زاده دلیر، کریم؛ آذر، علی. (1387). ساماندهی و بهسازی محلات سنتی با استفاده از رویکرد شهرسازی جدید (نمونه موردی محله سرخاب تبریز). جغرافیا و توسعه ناحیه ای، 7(11)، 117-146؛
خلیلی، احمد؛ حیدرزاده، احسان؛ صداقت نیا، سعید. (1393). سنجش اصول رویکرد شهرسازی و ارائه راهکارهای مداخله در مقیاس واحدهای همسایگی، نمونه موردی: محله شهرک ساحلی بابلسر. مجله معماری و شهرسازی، آرمان شهر، شماره 13، 275-292.
رضایی بزنجانی، رضا؛ اذانی، مهری؛ صابری، حمید؛ مؤمنی، مهدی. (1398). تحلیل و ارزیابی راهبرد رشد هوشمند شهری در مناطق چهارگانه شهر کرمان. فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 11(3)، 25-41.
رنجبر، فرخنده؛ زیویار، پروانه؛ سرور، رحیم. (1397). تحلیل بر تحقق پذیری اصول و معیارهای نوشهرسازی در بافتهای قدیمی شهری(مطالعه موردی: منطقه10 شهر تهران). فصلنامه علمی-پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران، 57(16)، 66-48
رهنما، محمدرحیم؛ بازرگان، مهدی. (1399). شناسایی محورهای دارای قابلیت پیاده مداری در کلان شهر مشهد با استفاده از روش SDA و رهیافت نوشهرگرایی. فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی سپهر، 29(116)، 181-203.
صفوی، سید علی، رضایی، محمود و سعادتمندی، مژگان. (1397). کاربست اصول نوشهرگرایی مطابق با شناسه‌های شهر ایرانی-اسلامی (مطالعۀ موردی: محلۀ مسکونی و قدیمی رباطکریم (رباط کهنه))، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 50، شماره 4، 929-944.
صادقی، شهرزاد. (1393). شکل گیری فضاهای نوین شهری مبتنی بر الگوی پایدار شهر اسلامی نمونه موردی : شهر بیرجند»، پایان نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
عظیمی، نورالدین؛ زالی، نادر؛ آزاده، سیدرضا. (1395). تحلیل الگوهای توسعۀ فیزیکی شهرهای ایران با توجه به متغیرهای جمعیتی، طبیعی و کالبدی. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 48(3)، 461-473.
فرامرزی عوری، محمد؛ فرامرزی اصلی، مهسا؛ جمالی، سیروس؛ ستارزاده، داریوش. (1399). ارزیابی تحقق‌پذیری معیارهای نوشهرگرایی در شهرهای سنتی (مطالعه موردی بافت حاشیه‌ای و روستایی شهر‌اردبیل).  فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی. 13(1)، 36-53.
کتابچی، عماد؛ حاجی پور، خلیل؛ حسین پور، محمد. (1392). بازخوانی مفاهیم نظریه های جدید شهرسازی با تاکید بر شهرسازی نوین، اولین همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان،  اولین همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان، قزوین.
مدنی پور، علی. (1387). فضای عمومی و خصوصی شهر.  ترجمه فرشاد نوریان، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، چاپ اول ، تهران ،صفحه 288 .
محمدی دوست، سلیمان؛ خانی زاده، محمد علی؛ زیلایی، شهباز. (1395). امکان سنجی بکارگیری اصول نوشهرگرایی در بازآفرینی پایدار محلات ناکارآمد و مسأله دار شهری با تأکید بر رشد هوشمند (مورد پژوهی: بخش مرکزی شهراهواز). فصلنامه علمی - پژوهشی برنامه ریزی منطقه ای، 6(24)، 215-230.
نظری، اعظم. (1396). ارزیابی اصول نوشهرگرایی در محلات مرکزی شهرکاشان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین گروه جغرافیا و اکوتوریسم.
واتسون، دونالد؛ آلن ج، پلاتوس؛ رابرت جی، شیبلی. (1389). مجموعه استانداردهای طراحی شهری؛ مترجم کیانوش ذاکر حقیقی، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، چاپ اول، تهران، ص 863.
Elshater, A. (2018). Towards a refined new concept of new urbanism in EgyptAsian Journal of Environment-Behaviour Studies, 3(8), 205-220.
Cambra, P., Moura, F.)2020(. How does walkability change relate to walking behavior change? Effects of a street improvement in pedestrian volumes and walking experience. Journal of Transport & Health, 16, 1-18.
Howell, N. A., Tu, J. V.(2019). Moineddin, Rahim., Chen, Hong., Chu, Anna.,
Jie Gao 1, Yan Song, Jiang Zhou 4 and Dingxin Wu. (2021). Locating New Urbanism Developments in the U.S.: Which Cities Have New Urbanism and Why? Fabrizio Battisti and Luca Salvati,
Foster, S., Hooper, P., Knuiman, M., Bull, F., Giles-Corti, B. (2016). Are liveable neighbourhoods safer neighbourhoods? Testing the rhetoric on new urbanism and safety from crime in Perth, Western Australia. Social science & medicine, 164, 150-157.
CNU & HUD. (2000). Principles for inner city neighborhood design.
Charles, B. (2000).new urbanism and the city: potential applications and implications for distressed inner-city neighborhoods’ Housing Policy Debate 11(4), 761–801.
Grant, J. (2006). planning the Good Community: New Urbanism in theory and Practice, London & New York. Routledge.
Grant, J., Tsenkova, S. (2012). New Urbanism and Smart Growth Movements. International Encyclopedia of Housing and Home, 120–126.
Garde, A.(2021). New Urbanism: Past, Present, and Future. Department of Urban Planning and Public Policy, University of California at Irvine, Irvine, CA 92697–7075, 5(4), 453–463.
Heins, M. (2015). Finding Common Ground between New Urbanism and Landscape Urbanism. Journal of Urban Design, 0:3, 293-302,
Marshall, S. (2005). Streets & Patterns. New York, Spon Press.
Monika Maria Cysek-Pawlak, Marek Pabich. (2021). Walkability – the New Urbanism. principle for urban regeneration.
Rendal, E. )1999.( Charter of the New Urbanism. Congress of New Urbanism. Real Estate Literature, 10)1(, 147.
Rahnama, M. R., Roshani, P., Hassani, A., & Hossienpour, S. A. (2012). Use principles of new urbanism approach in designing sustainable urban spaces. International Journal of Applied Science and Technology, 2(7), 195-203.
Shaftoe, H. (2012). Convivial urban spaces: Creating effective public places. Routledge.
Kim, J., Larsen, K. (2017). Can new urbanism infill development contribute to social sustainability? The case of Orlando, Florida. Urban Studies, 54(16), 3843-3862.