سنجش عوامل فیزیکی ـ اجتماعی مؤثر بر احساس امنیت زنان در فضاهای شهری مطالعه موردی: خیابان امام خمینی (ره) شهر گرگان

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه گلستان، گلستان، ایران.

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه گلستان، گلستان، ایران.

چکیده

مقدمه: امنیت یکی از مؤلفه‌های اساسی رفاه اجتماعی می‌باشد و زنان به عنوان سرمایه‌های انسانی هر جامعه‌ای، نقشی مؤثر در پیشبرد تعالی و اهداف جامعه دارند؛ لذا پژوهش حاضر بر آن بود عوامل مؤثر بر احساس امنیت زنان در فضاهای شهری را تبیین نماید.
داده و روش: تحقیق حاضر از لحاظ هدف بنیادی ـ کاربردی بوده و با توجه به مؤلفه‌های مورد بررسی رویکرد حاکم بر آن توصیفی ـ تحلیلی است و از نظر روش و ماهیت این پژوهش به‌صورت کمی با تأکید بر داده‌های میدانی می‌باشد. جامعه آماری پژوهش را اساتید دانشگاه و زنان بالای 15 سال شهر گرگان تشکیل می‌دهند که از طریق فرمول کوکران تعداد 200 نمونه تعیین گردید و در نهایت این تعداد حجم نمونه از طریق نمونه‌گیری سیستماتیک ساده انتخاب شد. میزان آلفای کرونباخ پرسشنامه0/87 به دست آمد. از 7 شاخص‌ کالبدی، اجتماعی، محیطی، مبلمان شهری، دسترسی، رفتاری و نظارت در قالب 34 گویه و جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای SPSS21 و LISREL بهره گرفته شد.
یافته‌ها: تحلیل اطلاعات نشان داد، عامل اجتماعی با ضریب اثر 941/0 مهم‎‎‌ترین عامل در احساس امنیت زنان. عامل رفتاری با ضریب اثر 932/0دومین گروه و بعد از آن مبلمان شهری با ضریب اثر 931/0 سومین گروه می‌باشد. که علت این امر اهمیت مسائل اجتماعی در زیست‌پذیری زندگی شهر گرگان و تنوع اقوام در این شهر می‌باشد.
نتیجه‌گیری: بیشترین بار عاملی در بین نشانگرهای کالبدی به گویه تفکیک فضاهای عمومی و خصوصی(بار عاملی 0/73)، در بین نشانگرهای اجتماعی به گویه بی‌توجهی به حقوق دیگران از طرف دیگر شهروندان(بار عاملی 0/77)، در بین نشانگرهای محیطی به گویه وجود آلودگی صوتی(بار عاملی 0/87)، در بین نشانگرهای مبلمان شهری به گویه باجه‌‌های اطلاع‌رسانی و کمک در وضعیت اضطراری(بار عاملی 0/79)، اختصاص یافته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسدیان، زهرا. (1399). بررسی موانع و تهدیدهای بالقوه برای امنیت زنان در فضاهای عمومی شهری و استفاده از فضای مجازی جهت آموزش آن(مورد مطالعه: شهر اردبیل). پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی، استاد راهنما دکتر علی جعفری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر اردبیل.
اکبری، حسین؛ میرمحمد تبار، احمد. (1396). احساس ناامنی زنان در فضاهای شهری در شهر مشهد. مجله جامعه‌شناسی ایران، 18 (1)، 98-69.
ایزدی، محمد سعید؛ حقی، محمدرضا. (1394). ارتقای احساس امنیت در فضاهای عمومی با بهره‌گیری از طراحی شهری نمونه مطالعه: میدان امام شهر همدان. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 20 (2)، 5-12.
آنا مراد نژاد، رحیم‌بردی؛ بلوری، زهره .(1396). مؤلفه‌های تأثیرگذار در ارتقاء امنیت فضاهای عمومی(مورد مطالعه: پارک‌های آمل). آمایش محیط.10 (39)، 156-131.
بیرانوندزاده، مریم؛ ابدالی، یعقوب؛ مومنی چلکی، مهتاب. (1398). بررسی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری(مطالعه موردی: پارک بعثت منطقه 16 شهرداری تهران).  فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی، 2 (1)، 321-308.
پوراحمد، احمد؛ آروین، محمود؛ رحیم‌پور، نگار. (1395). ارزیابی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری( مطالعه موردی: منظقه یک شهر اهواز). فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات شهری، 23 (1)، 68-53.
حامدی، راضیه؛ نعیمی، محمدرضا (1389). زنان و اجتماعی ایمن. پلیس زن، شماره 12، 169-1.
حسینی، سید محمد؛ زنگنه، مهدی؛ فاطمی‌نیا، فخری سادات. (1394). سنجش میزان احساس امنیت امنیت اجتماعی زنان در شهرهای مرزی استان خراسان جنوبی و عوامل مؤثر بر آن: زنان شهرهای مرزی حاجی آباد، اسدیه، نهبندان. فصلنامه علمی ـ تخصصی نیروی انتظامی خراسان جنوبی، 4 (17)، 24-9.
حیدری، سامان؛ آقایی، پرویز. (1393). امنیت اجتماعی در شهرها(متغیرها و عوامل مؤثر برآن). فصلنامه علمی ـ تخصصی دانش انتظامی پلیس پایتخت، 7 (4) پیایی23، 49-33.
رحیمی، لیلا؛ صبوری، صابر. (1397). امنیت زنان در فضاهای عمومی شهری و بررسی عوامل فیزیکی مؤثر برآن (نمونه موردی: پارک ائل گلی تبریز). فصلنامه مطالعات روانشناختی زنان، (4) 15، 77-39.
سادات حسینی، نرجس. (1394). آسیب‌شناسی امنیت اجتماعی زنان در فضاهای عمومی شهر پرند در سال 93-92. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مطالعات فرهنگی، دانشگاه کاشان، گروه علوم اجتماعی.
سالنامه آماری استان گلستان. (1395).
سعیدی، عباس. (1379). مبانی جغرافیای روستایی. انتشارات سمت.
سلامتی زارع، اکرم. (1393). طراحی شهری یا در تقابل ایجاد احساس امنیت در فرد، نمونه موردی: شهر دزفول. نهمین سمپوزیوم پیشرفت‌های علوم و تکنولوژی مشهد، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت خوانش هویت ایرانی ـ اسلامی، مشهد، موسسه آموزش عالی خاوران.
شبانی، محمد؛ ملکی نیا، مهران؛ احتشام، سعید. (1393). بررسی شاخص‌های امنیت کالبدی برای پذیرش حضور زنان در فضای شهری نمونه موردی: بلوار سجاد مشهد. ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد: شورای اسلامی شهر مشهد.
شربتیان، محمد حسین. (1393). سنجش ابعاد اجتماعی و روانی احساس امنیت زنان کلان شهر مشهد و عوامل مؤثر برآن. مجله زن و مطالعات خانواده، 6 (23)، 79-100.
شریعتی مزینانی، سعید؛ فروغ زاده، سیمین. (1396). فضاهای عمومی و امنیت زنان در شهر مشهد. نشریه پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 6 (5)، 90-71.
شکر بیگی، عالیه؛ رادین، پرنگ .(1396). بررسی عوامل مرتبط با احساس ناامنی اجتماعی زنان در فضاهای شهری (با تأکید بر ویژگی‌های کالبدی شهری). فصلنامه مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 14 (2)، 126-87.
صفائی پور، مسعود؛ پیری، فاطمه؛ امانپور، سعید؛ شجاعیان، علی. (1394). بررسی احساس امنیت زنان در پارک‌های شهری با تأکید بر شاخص‌های محیطی (کالبدی) و اجتماعی (نمونه موردی: شهر ایلام). مجله پلیس زن، 9 (23)، 29-5.
علی‌پور، بهزاد؛ نجفی، مریم. (1393). ارزیابی شاخص‌های برنامه‌ریزی شهری مؤثر بر ارتقاء امنیت محیطی زنان در فضاهای شهری با استفاده از رویکرد  CPTED(نمونه موردی: پارک کوثر مشهد). مشهد: ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی.
لطفی، صدیقه؛ آنامرادنژاد، رحیم؛ واحدی، حیدر. (1394). ارزیابی مؤلفه‌های کالبدی فضاهای عمومی و تأثیر آن در احساس امنیت اجتماعی شهروندان بابلسر. مجله پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 4 (9): 152-131.
لطفی، صدیقه؛ آنامرادنژاد، رحیم؛ ساسانی‌پور، محمد. (1394). بررسی احساس امنیت در فضاهای عمومی (مطالعه موردی: کلانشهر شیراز). فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 5 (19)، 56-39.
الماسی، مسعود. (1395). بررسی عوامل مرتبط با احساس امنیت اجتماعی زنان(مورد مطالعه: زنان ساکن مجتمع‌های مسکونی مهر شهر ایلام). مجله مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان، 14 (4)، 127-103.
معاونت برنامه ریزی استانداری گلستان. (1395).
ملکی، یدالله. (1395). شهر و امنیت اجتماعی از منظر آموزه‌های دینی. آمایش محیط، 9 (33)، 153-133.
میر کتولی، جعفر. (1401). بررسی تاثیر امنیت زنان بر میزان شکوفایی آنها در زندگی فردی اجتماعی. آمایش جغرافیایی فضا، 19 (5)، 56-78.
میر محمد تبار، احمد؛ مجدی، علی اکبر؛ بنیاد، لیلی. (1395). بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی زنان(فرا تحلیلی از تحقیقات موجود). مجله مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان، 14 (4)، 156-123.
Bajwa, M.U., Khan, A., Nadeem, M. (2018). empirical study on women safety concerns at public places: case study of Lahore city. architecture and urban planning, 27-34.
Gargiulo, I., Garcia, X., Benages-Albert, M., Martinez, J., Pfeffer, K., Vall-Casas, P. (2020). Women’s safety perception assessment in an urban stream corridor. Developing a safety map based on qualitative GIS.
Paul, T. (2011). Space, Gender, andFear of Crime: Some Explorations from Kolkata. Gender, Technology and Development, 15 (3), 411– 35.
Paydar, M., Kamani-Fard, A., Etminani-Ghasrodashti, R. (2017). Perceived security of women in relation to their path choice toward sustainable neighborhood in Santiago, Chile. Cities, 60, 289- 300.
Rastgar, Kh., Haghighat, F., Zare, H., Hassanzadeh, K. (2015). Examination of the_ Relation between Social Security and Social-Wellbeing with Supervision among Women Living in Shiraz. Journal of Research Woman and Society, 6 (23),79-104.
Shahdadi, A. (2016). Citizens’ Security Feeling and Physical Factors in Communal Spaces (Case Study: Bandar Abbas City, Iran). American Journal of Life Science Researches, 4 (1), 12-19.
Tandogan, O., Ilhan, B. S. (2016). Fear of crime in public spaces: From the view of women living in cities. Procedia engineering, 161, 2011- 2018.