تحلیل نقش فضاهای شهری در امنیت زنان (نمونه: شهرشیروان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 عضو هیات علمی گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

3 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

مقدمه: شهر شیروان مانند بسیاری از شهرهای کشور با مسائلی مواجه است که امنیت اجتماعی شهروندان و به‌ویژه زنان را با مشکل مواجه ساخته است. برای حل این مسائل، لازم است ابعاد مختلف امنیت از منظر زنان به‌طور ویژه شناسایی و برای اصلاح آن برنامه‌ریزی شود. لذا هدف این پژوهش شناخت وضعیت شهر شیروان از نظر شاخص‌های امنیت زنان،شناسایی مهم‌ترین عوامل کاهش امنیت زنان در این شهر و ارائه راهکارهای مناسب می‌باشد.
داده و روش: مقاله از نظر روش توصیفی ـ تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. داده‌ها با توزیع پرسشنامه میان 384 نفر از زنان شهر شیروان به دست آمده است. نتایج با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن، تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون تعقیبی بونفرونی در محیط SPSS تحلیل شده است.
یافته‌ها: میانگین هفت بعد پایین‌تر از 3 است. بررسی ضریب همبستگی اسپیرمن نشان می‌دهد رابطه ابعاد کیفیت زندگی و دسترسی، بعد رفتاری و فرهنگی – اجتماعی، بعد مدیریت شهری و مبلمان شهری، بعد فضایی و کالبدی دارای همبستگی در سطح متوسط و مثبت و این رابطه‌ها معنادار می‌باشد. در تحلیل عامل اکتشافی نیز 15 عامل که زیربنای 59 متغیر پژوهش هستند شناسایی گردید. 15 عامل استخراج‌شده نهایی توانسته‌اند 65/82 درصد از واریانس همه متغیرهای پژوهش را تبیین نمایند.
نتیجه‌گیری: در مجموع وضعیت شاخص‌های امنیت زنان در شهر شیروان مطلوب نمی‌باشد. همچنین عوامل کالبدی و مبلمان شهری مهمترین عوامل کاهش امنیت زنان در فضاهای شهری شیروان می‌باشد و نیاز است که در راستای ارتقای امنیت زنان در فضاهای شهری مورد توجه ویژه مدیران شهری قرار گیرد. فضاهای ناامن زیادی در شهر شیروان وجود دارد که اکثریت جامعه زنان این شهر از آن آگاه هستند و مترصد توجهی ویژه از سوی مسئولان شهری به این فضاها می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


آبی زاده، سامان (1400). بررسی مؤلفه‌های مکانی و فرهنگی طراحی فضاهای شهری متناسب با زنان با استفاده از مدل کانتر و نظریه فرهنگی استورت هال. مطالعات محیطی هفت حصار، 10(36)، 174-161.Doi: 10.52547/hafthesar.10.36.12.
آذر، علی؛ محمدی بی‌رنگ، مهدیه. (1398). تحلیل احساس امنیت زنان در فضاهای عمومی با تأکید بر پارک‌های شهری، مطالعه موردی تبریز. فصلنامه علمی پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 10(20)، 40-27.Doi:10.30473/grup.2020.7076
امیدی اوج، مریم؛ اسلام لو، محمد صابر؛ صدقی، نیلوفر. (1393). افزایش امنیت شهری با رویکرد CPTED. هفتمین انجمن ژئوپلیتیک ایران جغرافیای سیاسی شهر، 17-1 GEOPOLITICS07_138
ابراهیم‌زاده، عیسی؛ هدایت نژاد کاشی، مصطفی؛ بهاروندی، صبا. (1395). کاربرد مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره کوپراس در تعیین نقش طراحی محیطی پیشگیری از جرم (موردمطالعه: منطقه سه شهر ساری). پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، 5(17)، 76-56.
باقری مراغه، ناهید؛ معتمدی، محمد؛ مافی عزت‌الله. (1399). ارزیابی تاب‌آوری شهر شیروان در مواجه با زلزله. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 22(64)، 329-347. .http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3797-fa.html
بیرانوند زاده، مریم؛ ابدالی، یعقوب؛ چلکی، مهتاب. (1398). بررسی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری مطالعه موردی پارک بعثت منطقه ۱۶ شهرداری تهران. فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی، 2(1)، 321-308.Doi: 20.1001.1.26453851.1398.2.1.19.7.
پور رمضان، ابراهیم؛ نبی بید، غلامرضا؛ گیوه جی، سعید؛ نامی، محمدحسن. (1397). بررسی نقش مؤلفه‌های مدیریت شهری در گسترش کالبدی شهر مطالعه موردی منطقه 5 شهر تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 8(4)، 344-427.Doi: 10.22059/JHGR.2015.51256.
پور موسوی، موسی؛ سالاری سردری، فرضعلی؛ علیزاده، دانا؛ بیرانوند زاده، مریم؛ شاهینی فر، مصطفی. (1394). بررسی تأثیر ساختار فیزیکی- کالبدی فضاهای شهری بر امنیت محیطی مطالعه موردی: منطقه ثامن شهر مشهد. پژوهش‌های جغرافیا انسانی، 47(3)، 476-463.Doi: .10.22059/JHGR.2015.51256
پوراحمد، احمد؛ آروین، محمود؛ رحیم‌پور، نگار. (1396). ارزیابی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری مطالعه موردی منطقه ۱ شهر اهواز. فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری، 6(23)، 68-53.Doi: 20.1001.1.26453851.1398.2.1.19.7
حقیقت، محمود؛ بها بادی، محمود. (1396). امنیت حقوق شهروندی زنان در فضاهای شهری با رویکرد CPTED مورد خیابان و پیاده راه. پژوهش‌های مکانی و فضایی، 2(2)، 122-98.Doi: JR_MAFA-2-2_002.
خلیجی، محمدعلی. (1399). ارزیابی عملکردی مشارکت زنان در فضاهای شهری با رویکرد برنامه‌ریزی مشارکتی نمونه مورد منطقه ۲۰ تهران. فصلنامه علمی پژوهشی زن مجامعه،11(42)،80-65.Doi: 20.1001.1.20088566.1399.11.42.4.0.
رجبی امیرآباد، ربابه؛ رحمانی، بیژن. (1399). نقش فضاهای شهری در ارتقای کیفیت زندگی (مطالعه موردی شهر ملایر). فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20(58)، 337-319.Doi: .10.29252/jgs.20.58.319
رفعیعیان، مجتبی؛ جعفری، ساغر. (1399). سنجش رضایتمندی زنان از کیفیت فضاهای عمومی انحصاری با تأکید بر حس ایمنی نمونه مطالعاتی: پارک بوستان مادران، شهر اندیشه تهران. پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 9(1)، 151-133.Doi: 10.22108/srspi.2020.112335.1283
روستا، مریم؛ احمدی، پردیس. (1398). بررسی تأثیر عوامل محیطی بر احساس امنیت زنان (نمونه موردی محله سهل‌آباد شیراز). پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 8(1)، 96-85.Doi: 10.22108/SSOSS.2019.111934.1266.
سقایی، محسن؛ فتاح، فاطمه؛ پاک‌نژاد، میترا. (1396). تحلیلی بر تأثیر فضاهای شهری بر امنیت اجتماعی زنان مطالعه موردی شاهین‌شهر. پژوهش‌های مکانی فضایی، 2(5)، 60-42.Doi: JR_MAFA-2-1_002.
شکوری اصل، شیده. (1395). ترس از جرم در بانوان در فضاهای شهری نمونه موردی: محله‌های مخصوص و سلامت. پژوهش‌نامه زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 7(2)، 108-85.
شورستان، جلیل. (1397). بررسی و تحلیل نقش عوامل کالبدی و اجتماعی بر احساس امنیت در فضاهای شهری گرگان. فصلنامه دانش انتظامی گلستان، 9(35)، 56-33.Doi: http://golestan.jrl.police.ir/article_20224.html.
صالحی، اسماعیل. (1387). ویژگی‌های محیطی فضاهای شهری امن. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
صفایی پور، مسعود؛ پیری، فاطمه؛ امان پور، سعید؛ شجاعیان، علی. (1394). بررسی احساس امنیت زنان در پارک‌های شهری با تأکید بر شاخص‌های محیطی (کالبدی) و اجتماعی (نمونه موردی: شهر ایلام). دو فصلنامه علمی مطالعات پلیس زن، دوره 23، 5-29.
عابدینی، اصغر؛ کریمی، زبیده؛ گلشنی، مینا؛ نظری، نیلوفر. (1396). تحلیل ساختار فضاهای شهری مطلوب زنان با تأکید بر امنیت در شهر ایرانی و اسلامی محله مهدی القدم ارومیه. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 5(4)، 644-629.Doi: 10.22059/jurbangeo.2018.229754.689
فردین، محمدرضا؛ شفقی، سیروس؛ بیک محمدی، حسن؛ رجبی، زهره. (1398). ارائه یک مدل پیشگیری از جرم در منطقه 5 شهر تهران در ایران بر اساس رویکرد CPTED». فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 8(31)، 16-7.
قاسمی، رقیه؛ ضرغام پور، امیر؛ هاشمی، زهرا. (1397). ارزیابی نقش عوامل مؤثر بر احساس امنیت زنان در محیط‌های شهری مطالعه مورد منطقه 11 تهران. نشریه ایمن، 1(4)،  15-2.
کریمی، رامین. (1394). راهنمای آسان تحلیل آماری با SPSS. تهران: انتشارات هنگام.
کمالی، راحله؛ صحرائی نژاد، رباطی، مریم. (1400). طراحی محیط پارک‌های شهری با رویکرد CPTED باهدف ارتقای احساس امنیت در محله اسلام‌آباد، منطقه 2 شهر تهران. پایداری، توسعه و محیط‌زیست، 2(1)، 60-43.Doi: JR_JSDE-2-1_004
لحمیان، رضا. (1396). بررسی ارتباط بین طراحی و بازطراحی فضاهای شهری و وقوع جرم مورد پژوهی شهر بابل، بابل. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7(25)، 166-155.Doi: 20.1001.1.22516735.1396.7.25.12.5.
موسوی، میر نجف؛ ویسیان، محمد؛ حمیدی، سمیه؛ اصغری، مریم. (1394). احساس امنیت در فضاهای شهری شهر سرخس، مشهد. جغرافیا فصلنامه علمی و پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، دوره 45، 202-185.
میر مقتدایی، مهنا؛ عدلی، فرشته. (1397). توسعه شهری مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی و امنیت زنان. نشریه شهرسازی و معماری هفت شهر،  4(61)، 172-185.
نظم فر، حسین؛ علوی، چهار برج، علی. (1397). ارزیابی امنیت در فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: پارک‌های شهر تهران). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 22(2)، 165-133.Doi: http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-15332-fa.html.
Akbari, A., Lotfalian, N., Hasanpour, M. (2020). Practical Strategies and Smart City Solutions to Promote Women's Security in Public Areas (Case Study: Tehran District 16). Creative City Design, Available at SSRN, 3, 126-140.Doi: https://ssrn.com/abstract=3888731
Amir M. Mahrous, Yasser M. Moustafa, Manal A. Abou EI-Eia (2018). Physical characteristics and perceived security in urban parks: Investigation in the Egyptian context. Ain Shams Engineering. Journal, 9, 3055-3066.Doi: 10.1016/j.asej.2018.07.003
Arbab, N., Saedi Monfared, S. (2019). An Investigation of the Effect of Environmental Security Component on the Mental Health of Citizens in Urban Spaces: A Case Study of Janbaz Square in Mashhad, Creative City Design, 2, pp33-45.
Kozegar kaleji, L., Aghaei, P., Mottaghi, A., Delalat, M. (2021). The role of urban defenseless in women’s security: A case study of Jiroft, Kerman province. Iran spaces, Spatium 46, 36-45. Doi: 10.2298/SPAT2146036K
Mohseni, R. A., Talebpour, A., Milkaeli, J. (2016). nvestigation the Relationship between Urban Defenseless Spaces with Sense of Citizens Social Security Case Study: Tehran City. Mediterranean Journal of Social Sciences MCSER Publishing, Rome-Italy, l7. Doi:10.5901/mjss. 2016.v7n5p241
Moghadam, M., Rajabi, N., Zolghadr, F., Palad, K., Azimi, S. (2014). Examining the Effective Rate of Environmental Qualities on the Security of Citizens in Urban Designs Using AHP Model (Sepah and Molavi Districts in Qazvin City of Iran). Environment and Ecology Research, 24, 178-184
Mohammadi, M., Rezazadeh, R. (2008). Neighborhood Design Approach to Gender Justice and Moral-Care Framework. Journal of Art University, 2, 64-75.Doi: 10.30480/AUP.2008.216
Pourahmad, A., Habibian, B., Ahmadnia, M. (2015). An analysis of the physical space of Ahvaz city. Bagh-En Nazar Journal, Vol.13, Issue.39. Doi: JR_BAGH-13-39_002
Sanghamitra Roy, A. B. (2021). Safe in the City? Negotiating safety, public space and the male gaze in Kolkata, India. Cities, ScienceDirect, 117.Doi: 10.1016/j.cities.2021.103321
. Tsou, K. W., Hung, Y. T., Chang, Y. L. (2005). An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities. Cities, 22(6), 424-435Doi: 10.1016/j.cities.2005.07.004
Vousugh, T., Naserie fard, A. (2015). The role urban management on womens social security in the public places (smaple research: municipality, region8). Social Research, 7, pp101-129.