ساماندهی بافت های مسئله دار شهری با رویکرد تحلیل ذینفعان و شبکه اجتماعی (نمونه تجربی: محدوده خلازیر جنوبی در منطقه 19 شهر تهران)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 مدیرعامل مهندسین مشاور آسو شهر میدیا.

2 عضو هیات مدیره مهندسین مشاور آسوشهر میدیا.

3 گروه جغرافیا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشهتی، تهران، ایران.

4 دانشیار گروه آموزشی شهرسازی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

5 دکتری تخصصی جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

مقدمه: خلازیر جنوبی یکی از محدوده­ های مسئله ­دار کلان‌شهر تهران است. این محدوده به دلیل تجمع مشاغل مزاحم شهری مشکلات زیادی را برای نواحی پیرامون و حتی کلان‌شهر تهران ایجاد کرده است. به دلیل پیچیدگی مسئله، ساماندهی این محدوده نیازمند مشارکت همه ذینفعان است.  هدف پژوهش حاضر شناسایی ذی­نفعان اصلی، تحلیل تمایل و قدرت ذی­نفعان، شناسایی نیاز و خواسته های ذی­نفعان و تحلیل شبکه اجتماعی ذی­نفعان در خصوص مسئله خلازیر جنوبی است.
داده و روش: روش تحقیق در این پژوهش، ترکیبی(کیفی و کمی) با تأکید بر روش کیفی و ترکیب داده ­های کمی در خلال تحلیل  است. داده ­های پژوهش از طریق مصاحبه با ذی­نفعان مربوطه جمع‌آوری شده است. تحلیل داده ­ها با کمک ماتریس تمایل-قدرت و نرم‌افزار NodeXL انجام گرفته است.
یافته‌ها: یافته ­ها نشان می‌دهد که مسئله خلازیر جنوبی دارای 16 ذی‌نفع اصلی است که دارای خواسته و نیازهای مختلفی هستند. همچنین نتایج پژوهش حاکی از آن است که شهرداری منطقه 19، موقوفه مدرسه مروی، کسبه خلازیر و شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران بیشترین قدرت را دارند. نتایج دیگر نشان می‌دهد که سازمان نوسازی شهر تهران، معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه 19 تهران، معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران، معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری تهران بیشترین قدرت در شبکه اجتماعی ذینفعان دارند.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد همه ذی‌نفعان جهت ساماندهی و حل مسئله خلازیر جنوبی تمایل به حل مساله دارند؛ اما از نظر قدرت، میزان قدرت همه ذی‌نفعان یکسان نیست و سه ذی‌نفع موقوفه مدرسه مروی، شهرداری منطقه 19 ، شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران و کسبه خلازیر بیشترین قدرت را دارند و هرگونه اقدامات بایستی از طریق این ذی‌نفعان شروع شود. همچنین نتایج نشان می‌دهد که معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری تهران با نمره مرکزیت بینیت 1.20 و معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه 19 با مرکزیت بردار 0.096 بیشترین نقش را در روابط بین ذی‌نفعان بر عهده دارند.

کلیدواژه‌ها


اربابی، هانی و همکاران. (1399). تحلیل ارتباطات ذی‌نفعان در پروژه تقاطع با روگذرهای غیرهمسطح در شهر ارومیه با استفاده از ماتریس علاقه_قدرت و تحلیل شبکه اجتماعی. نشریه علمی مطالعات شهری.10(37)، 71-84. Doi10.34785/J011.2020.361
بهادرستانی، امیر؛ قلعه‌نوی، منصور؛ مطهری فریمانی، ناصر. (1397). طراحی مدل انتظارات ذینفعان کلیدی در پروژه‌های احداث خطوط مترو: مورد مطالعه پروژه ساخت خطوط قطار شهری مشهد. مهندسی عمران امیرکبیر (امیرکبیر). 50(1)، 244-217. 10.22060/ceej.2016.11531.5030Doi
پوراحمد، احمد؛ حبیبی، کیومرث؛ کشاورز، مهناز. (1389). سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکردی نو در بافت‌های فرسوده شهری. مطالعات شهر ایرانی اسلامی.1(1)، 92-73.
دهقانی، مصطفی؛ رضا نائینی، حقیقت؛ زبردست، اسفندیار. (1400). بررسی ساختار روابط ذینفعان توسعه شهری دانش‌بنیان اصفهان با استفاده از تحلیل شبکه اجتماعی. فصلنامه هویت شهر. 53 (1)، 41-25.
جوان، جعفر؛ عبدالهی، عبدالله. (1387). عدالت فضایی در فضاهای دوگانه شهری (تبیین ژئوپلیتیکی الگوهای نابرابری در حاشیه کلان‌شهر مشهد). ژئوپلیتیک. 4(2)، 175-157.
حیدری، فاطمه؛ اکیانی، اکبر. (1395). تعیین کاربری برای زمینهای رهاشده در بافتهای فرسوده شهری، مورد مطالعه: شهر داراب. مجله آمایش جغرافیایی فضا، صص 182-167.
سرخیلی، الناز؛ رفیعیان، مجتبی؛ تقوایی، علی اکبر. (1395). بررسی الگوی مدیریت تعارض ذی‌نفعان و ذی‌نفوذان در ابر پروژه‌های شهر مشهد. جغرافیا و توسعه. (19)، 158-141.
علیان، مهدی و همکاران. (1397). کاربست نظریه بازی‌ها در تحلیل کنشگران عرصه مدیریت مناطق کلان‌شهری. مجله برنامه‌ریزی و آمایش فضا.4(102)، 53-85.
قربانی، مهدی؛ ده بزرگی، مه رو.  (1393). تحلیل ذی‌نفعان، قدرت اجتماعی، و تحلیل شبکه در مدیریت مشارکتی منابع طبیعی. مرتع و آبخیزداری (منابع طبیعی ایران). 67 (1)، 157-141.
کاظمیان شیروان، غلامرضا؛ جلیلی، مصطفی. (1394). تحلیل قدرت ذینفعان کلیدی در فرآیند سیاست‌گذاری طرح جامع تهران (1378- 1390). نشریه نامه معماری و شهرسازی. (15)، 158-139.
لاریجانی، مریم؛ قربانی، مهدی؛ رحمانی آزاد، الهام. (1392). تحلیل شبکه ذینفعان محلی و کنشگران کلیدی (قدرت اجتماعی) در مدیریت مشارکتی سرزمین (منطقه مورد مطالعه: بهره‌برداران مرتع روستای لزور). پژوهش‌های دانش زمین، 50-37.
میرمقتدایی، مهتاب؛ رفیعیان، مجتبی؛ سنگی، الهام. (1389). تاملی بر مفهوم توسعه میان افزا و ضرورت آن در محلات شهری. ماهنامه شهرداری‌ها. 4 (1)، 51-44.
ثقفی، فاطمه؛ عباسی شاهکوه، کلثوم؛ کشتگاری، احسان. (1393). طراحی چارچوب شناسایی و اولویت بندی ذینفعان مبتنی بر روش فراتلفیق (مطالعه موردی سیستم عامل بومی ایران. مجله مدیریت فردا. 13 (39)، 10-1.
نوریان، فرشاد؛ خاکپور، امین. (1396). ارائه مدلی جهت شناسایی بهره وران کلیدی در برنامه‌های شهری، نمونه موردی: ناحیه جوادیه منطقه ۱۶ شهرداری تهران. مجله آرمانشهر. 10(19)، 48-22.
Westrope, C, Basedow, J,, Meaux, A. (2017). Urban stakeholder engagement and coordinationGuidance Note for Humanitarian Practitioners. London: International Institute for Environment and Development.(12), 1-36.
Bourne, L. (2009). Stakeholder Relationship Management: A Maturity Model for Organizational Implementation. Farnham, Surrey, UK, Gower.
Bowie, N. (1988). The Moral Obligations to Multinational Corporations In: LuperFoy." Problems of International Justice. Westview PressBoulder.11(2), 97-113.
Bryson, J.M. (2004). What to do when stakeholders matter: stakeholder identification and analysis techniques from Public Management Review. pp.2153, London: Routledge.
Charles Fontaine, Antoine Haarman, Stefan Schmid. (2006). The Stakeholder Theory. Business.   DOI:10.4135/9780857020109.n99
Caniato, M. (2014). Using social network and stakeholder analysis to help evaluate infectious waste management: A step towards a holistic assessment. Waste Management.34(5). 938-951. https://doi.org/10.1016/j.wasman.2014.02.011
Clarkson, M. (1995). A Stakeholder Framework for Analyzing and Evaluating Corporate Social Performance. Academy of Management Review.(20), 92-117.
Crosby, B. (1992). Stakeholder Analysis: A Vital Tool for Strategic Managers. Washington DC: USAID.(1), 25-65.
Freeman, R, Harrison,  E., Andrew, W. (2007). Managing For Stakeholders. New Haven & London, Yale University Press.
Freeman, R. E. (1984). Strategic Management: A Stakeholder Approach. Pitman Publishing Inc. Massachusetts, Publishing Ine.
Jayasena, N.S, Mallawaarachchi, Waidyasekara, H.,K.G.A.S. (2019). Stakeholder Analysis For Smart City Development Project: An Extensive Literature Review. MATEC Web of Conferences. 1-6. DOI:10.1051/matecconf/201926606012
Jing Yang, Rebecca. (2013). An investigation of stakeholder analysis in urban development projects:Empirical or rationalistic perspectives. International Journal of Project Management. 32 (5), 1-12. doi.org/10.1016/j.ijproman.2013.10.011
Srivastava, P.K., Kulshreshtha, K., Mohanty, C.S., Pushpangadan P., A. (2005). Stakeholder-based SWOT analysis for successful municipal solid waste management in Lucknow, India. Waste Management.25 (5), 531-537. doi.org/10.1016/j.wasman.2004.08.010
Sharma, E., Tewari, R. (2017). Teaching sustainability through traditional wisdom: a conceptual framework for business studies. Current Science. 113(2):236-245.  DOI:10.18520/cs/v113/i02/236-244
WeiZheng, H., Geoffrey QipingShen, H.W. (2014)A review of recent studies on sustainable urban renewal. Habitat International. (41). 272-279. doi.org/10.1016/j.habitatint.2013.08.006
World Bank(2013). What is Stakeholder Analysis. Available on: http://www1.worldbank.org/ publicsector/anticorrupt/PoliticalEconomy/ stakeholderanalysis.htm.
Zhang, Yuqi , Sungik Kang., Ja-Hoon Koo. (2021). Perception Difference and Conflicts of Stakeholders in the Urban Regeneration Project: A Case Study of Nanluoguxiang. sustainability. 13 (5), 1-15. DOI:10.3390/su13052904
Zhuanga, T., Queena K. Qian, Henk J. Visscher, Marja G. Elsinga., Wendong Wu. (2019). The role of stakeholders and their participation network in decision-making of urban renewal in China: The case of Chongqing. Cities. (92), 47-58.https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.03.014
worldbank.org, urban-regeneration.
https://pmstudycircle.com
www.deepfriedbrainproject.com