بررسی وضعیت شهر دوستدار کودک و ارتباط آن با شاخص‌های کیفیت، ایمنی و امنیت کاربری های مورد نیاز کودکان در شهر جهرم

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی ، مرند، ایران.

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

10.22103/JUSG.2021.2037

چکیده

تبیین موضوع: برخورداری فضاهای شهری از شاخص ­های و مؤلفه ­های شهر دوستدار کودک، یکی از شاخص ­های کلیدی توسعه پایدار شهری است و سطح  و وضعیت آن نشانگر میزان توجه سیاست گذاران و متولیان امور شهری به علایق، نیازها و خواسته های قشرهای مختلف جامعه به ­ویژه کودکان، به عنوان سرمایه انسانی آینده شهرها است. هدف مقاله حاضر بررسی وضعیت شهر دوستدار کودک، شناسایی چالش ها و راهکارهای بهبود آن و همچنین بررسی و تحلیل ارتباط آن با شاخص ­های کیفیت، ایمنی و امنیت کاربری های مورد نیاز کودکان در شهر جهرم است.
روش: پژوهش کاربردی حاضر با استفاده از ترکیبی از روش­ های توصیفی ـ تحلیلی، همبستگی و علی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کودکان دارای سن 6 تا 12سال ساکن در شهر جهرم تشکیل می­ دهد که با استفاده از روش­ های برآورد حجم نمونه 372 نفر از آن­ ها به عنوان نمونه برآورد گردید. ابزار اصلی پژوهش جهت گردآوری داده­ های مورد نیاز، پرسشنامه محقق ­ساخته است که روایی و پایایی آن با رعایت اصول روش­ های تحقیق میدانی تأیید شده است.
یافته ­ها: یافته ­های پژوهش نشان می ­دهد وضعیت شهر دوستدار کودک با میانگین 2/1، به صورت معناداری پایین ­تر از سطح متوسط قرار دارد. نتایج بررسی همبستگی دو متغیر کیفیت و ایمنی و امنیت کاربری­های مورد نیاز کودکان با شهر دوستدار کودک نشان داد میزان همبستگی محاسبه شده با مقدار 0/665 و 0/535، به لحاظ آماری معنادار بوده و از نوع مثبت می ­باشد. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد در مدل برازش شده، 59/9 درصد از واریانس شهر دوستدار کودک به واسطه متغیرهای مستقل تبیین شده است. میزان ضریب رگرسیونی استانداردشده شاخص­ های ایمنی و امنیت و کیفیت کاربری مورد نیاز کودکان به ترتیب با میزان 0/571 و 0/421، به لحاظ آماری معنادار بوده است.
نتایج: نتایج پژوهش نشان داد کمبود و ضعف کمی و کیفی فضاهای آموزشی، ورزشی، تفریحی، بهداشتی و امنیتی مورد نیاز کودکان و همچنین عدم توجه به نظرات و خواسته­های کودکان در طراحی فضاهای مختلف مورد نیاز آن­ها، مانع تحقق ­پذیری شهر دوستدار کودک در محدوده مطالعاتی هستند و لازم است این مسائل و مشکلات با اتخاذ تدابیر لازم تا حد قابل توجهی مرتفع شوند، چراکه کودکان سرمایه های اصلی آینده شهرها هستند و لازم است نیازها و خواسته های آن ها تا حد قابل توجهی برآورده شود.

کلیدواژه‌ها


امانپور، سعید؛ مرادی­ مفرد، سمیرا؛ حسین­زاده، اکبر (1398).  نقش آرام­سازی ترافیک در برنامه ­ریزی شهرهای دوستدار کودک و انسان محور(مورد مطالعه: زنجان). مطالعات برنامه ­ریزی سکونتگاه­ های انسانی، دورۀ 14، شمارۀ 1، صص 146-129.
امیری، سپیده؛ شکوهی، علی (1393).  اصول و ضوابط مطلوب شهر دوستدار کودک، کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار، اسفند 1393، تهران.
ایمانی، بهرام؛ یارمحمدی، کلثوم؛ یارمحمدی، کبری (1396).  بررسی شهر دوستدار کودک از دیدگاه کودکان (مطالعه موردی: ناحیه 1 شهر اردبیل. جغرافیا و مطالعات محیطی، دورۀ 6، شمارۀ 21، صص 22-7.
پژوهان، موسی (1396). شهرداری­ های دوستدار کودک زمینه ­سازی برای رسیدن به شهرهای دوستدار کودک، ماهنامه شهرداری ­ها، دورۀ  19، شماره 125، صص 17-16.
تیموری، ایرج؛ اصغری­ زمانی، اکبر؛ روستایی، شهریور؛ کوشش ­وطن، محمدعلی (1398).  تحقق توسعه پایدار در قالب مفهوم شهر دوستدار کودک، دوفصلنامه جامعه ­شناسی اقتصادی و توسعه. دورۀ 8، شماره 1، صص 102-79.
جلیلی­ صدرآباد، سمانه؛ بهزادفر، مصطفی؛ یزدان­ نیاز، امیرحسن (1394).  نقش نورپردازی در حضورپذیری کودکان در پارک­های شهری؛ نمونه موردی: زمین بازی کودکان پارک فدک تهران. معماری و شهرسازی آرمان شهر، دورۀ 8 (دومین ویژه ­نامه نورپردازی)، 133-141.
حاجی ­زاده، آزاده؛ سرور، رحیم؛ فرجی­ راد، عبدالرضا (1396).  تحلیل روند تحقق­پذیری شهر همیار کودک (CFC) مطالعه موردی: شهر شیراز. جغرافیا (فصلنامه بین­المللی انجمن جغرافیای ایران)، دورۀ 15، شمارۀ 55، صص 20-5.
حجازى، سید مهدى؛ حبیبى، کیومرث (1394).  بررسى راهکارهاى طراحى شهرى جهت خلق فضاى شهرى کودک­مدار (نمونه موردى: شهر همدان). مطالعات محیطى هفت حصار، دورۀ  4، شمارۀ 14، صص 54-35.
ذاکرحقیقی، کیانوش؛ حاجی ­بابایی، سعید (1396). تدوین سیاست ­های ارتقای محیط­ های دوستدار کودک مبتنی بر ترجیحات محیطی کودکان (نمونه مطالعاتی: کودکان حاضر در فضاهای عمومی منطقه 6 شهرداری تهران). جغرافیا (برنامه­ ریزی منطقه ­ای)، دورۀ  8، شمارۀ 1، صص 116-105.
صابری، حمید؛ طهماسبی ­زاده، فرشاد؛ شهیر، عمار (1396). فضاهای شهری دوستدار کودک: نگرش ­ها و شاخص ­ها. پنجمین همایش ملی معماری، مرمت شهرسازی و محیط ­زیست پایدار، همدان.
صفوی ­مقدم، سیده­ مریم؛ نوغانی دخت­ بهمنی، محسن؛ مظلوم­ خراسانی، محمد (1394). بررسی شهر دوستدار کودک واحساس شادی کودکان در شهر مشهد. مجلة علوم اجتماعی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دورۀ 12، شماره بهار و تابستان، صص 165-143.
عبدالله ­زاده، علیرضا؛ سرورزاده، سید­ کوروش؛ محمدی، زهرا (1397).  مطالعه کارکرد امنیت در بافت ­های تاریخی با رویکرد شهر دوستدار کودک (نمونه موردی: محله بالا کفت بالا شیراز). فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، دورۀ 5، شمارۀ 17، صص 25-7.
غفاری، علی؛ قلعه ­نویی، محمود؛ عمادی، خشایار (1393).  شهر دوستدار کودک؛ ارزیابی و مقایسه چگونگی پاسخگویی به اصول شهر دوستدار کودک دربافت ­های جدید و سنتی ایران. هویت شهر، دورۀ  8، شمارۀ 18، صص 38-27.
فلاحی، علیرضا؛ گمینی ­اصفهانی، هدیه (1396). برنامه­ ریزی و طراحی معماری فضاهای دوستدار کودک در فرایند بازسازی پس از زلزله بم، مسکن و محیط. روستا، شمارۀ 158، صص 76-63.
کربلایی حسینی­ غیاثوند، ابوالفضل؛ سهیلی، جمال­ الدین (1392). بررسی ویژگی ­های شهر دوست داشتنی از نگاه کودکان مطالعه موردی: منطقه دو شهرداری قزوین. مطالعات شهری، شمارۀ 9، صص 68-59.
کیانی، اکبر؛ اسماعیل ­زاده کواکی، علی (1391). تحلیل و برنامه ­ریزی «شهر دوستدار کودک» (CFC) از دیدگاه کودکان (مطالعه موردی : قوچان). فصلنامه باغ نظر مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، دورۀ 9، شمارۀ 20،  صص 62-51.
Aarts, M.J., Jeurissen, M.P.J., Van Oers, H.A.M., Schuit, A.J., Van De Goor, I.A.M (2011). Multi-sector policy action to create activity-friendly environments for children: a multiplecase study. Health Policy, 101 (1), pp.11-19.
Ahmad, A., Sohail, M (2008). child ’s play and recreation in Dhaka city, Bangladesh. Institution of civil Engineers. issue ME4, December 2008.
Arab Urban Development Institute (2013). Building Child Friendly Cities in the Mena Region Resources for Implementers.
Chan, L., Erling, E., Mizunoya, S., Zaw, H (2016). A city fit for children: mapping and analysis of child friendly cities initiatives. The Chinese University of Hong Kong, Centre for Rights and Justice Occasional Paper Series, 35, pp. 1-60.
Chatterjee, S (2006). children’s friendship with place:an exploration of environmental child friend lines of children’s environment of environmental child friend lines of children’s environment in cities, phddissertation. the North Carolina state university.
Cobanoglu, F., Sevim, S (2019). Child-Friendly Schools: An Assessment of Kindergartens. International Journal of Educational Methodology, 5 (4): 637-650.
Corsi, M (2002). The child friendly cities initiative in Italy, environment and urbanization, 14(2), pp. 140-169.
Gökmen, H., Taşçi, B.G (2016). Children’s views about child friendly city (Case Study: Izmir). Megaron, 11 (4), pp. 469-482.
Holt, N.L., Cunningham, C.T., Sehn, Z.L., Spence, J.C., Newton, A.S., Ball. G.D.C (2009). Neighborhood physical activity opportunities for innercity children and youth. Journal of Health & Place (15), pp. 1022-1028.
Horreli, L (2007). Constructing a theoretical framework for environmental friendliness Children. youth and environment, 17(4), pp. 267-292.
Howard, A (2006). What Constitutes Child FriendlyCommunities and how are they built?, report preparedfor the Australian Research Alliance for Children andYouth (ARACY). Sydney: Perth.
Lefebvre, H (1996). Writings on Cities, E. Kofman, E. & E. Lebas, E, First ed. Massachusetts, Blackwell.
Moffat, D (2002). Growing up in cities, Places, 15 (1), pp. 46-49.
National Institute of Urban Affairs (2016). Indicators for Child friendly Local Development. I-Child. nationalgeographic.org, 6-12, Higher Ed.
Percy barry, S., Nigle, T (2010). Ahand book of children and young peopl’s participation, perspectives from theory and practice, Rouledge.
Pitsikali, A.Parnell, R., McIntyre, L (2020). The public value of child-friendly space:Reconceptualising the playgroundArchnet-IJAR, 14(2), pp.149-165.
Riggio, E (2002). Child friendly cities. Good governance in the best interests of the child. Journal of Environment & Urbanization, 14(2), pp. 45-58.
Saridar Masri, S (2017). integrating youth in city planning: Developing a participatory tool toward a child-friendly vision of Eastern Wastani–Saida. Alexandria Engineering Journal, 57(2), pp. 1-13.
Saumel, I., Frauke, W., Kowarik, I (2015). Toward Livable and Healthy Urban Streets: Roadside Vegetation Provides Ecosystem Services Where People Live and move. Environmental Science and Policy. 62, pp. 24-33
Sawsan, S.M (2017) Integrating youth in city planning: developing a participatory tool toward a child-friendly vision of eastern wastani-saida. Alexandria Engineering Journal, 1, pp. 1-13.
Stoneham, A., Aitken, J (2011). Statement of recognition of Penrith city’s aboriginal and Torres Strait Islander cultural heritage. Australia: Penrith City Council.
Torres, J (2009). Children & cities: planning to grow together, Document in a collection, Ottawa. The Vanier institute of the family.
UNICEF (2002). Poverty and exclusion among urban children, Unicef innocenti research centre. Florence forthcoming, p. 24.
UNICEF (2009). Child friendly cities - Fact sheet.
UNICEF (2012). Child friendly cities. Retrieved from www.childfriendlycities.Org.
UNICEF., Child Watch (2011). The Child Friendly Community Assessment Tools. A Facilitator’s Guide to the Local Assessment of Children’s Rights.
Van Vliet, W., Karsten, L (2015). Child-Friendly Cities in a Globalizing World: Different Approaches and a Typology of Children's Roles, Children. Youth and Environments, 25(2), pp. 1-15.
Witten, K., Kearns, R., Carrol, P (2015). Urban Inclusion as Wellbeing: Exploring Children's Accounts of Confronting Diversity on Inner City Streets. Social Science and Medicine, 133,pp. 349-357.
Woolcock, G., Steele, W (2008). Child-friendlycommunity indicators-a literature review. Queensland: Griffith university.
Yao, S., Xiaoyan, L (2017). Exploration on ways of research and construction of Chinese child-friendly City. A Case study of Changsha. Procedia engineering, 198, pp. 699-706.