تحلیلی بر زیست پذیری مسکن شهر کرج با رویکرد عدالت اجتماعی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

3 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

10.22103/JUSG.2020.2023

چکیده

تبیین موضوع: مسکن ابتدایی‌ترین و حیاتی‌ترین نیاز هر موجود زنده ای در طبیعت، به معنا و مفهوم سرپناه است. مسکن یکی از مهم‌ترین بخش‌های توسعه در یک جامعه بوده که شناخت و بررسی وضعیت و برخورداری آن درقالب عدالت اجتماعی منوط به شناسایی و تحلیل عوامل تأثیرگذار می‌باشد. همچنین ارتقا مسکن قابل استطاعت و افزایش انتخاب گزینه های مسکن مناسب برای تمامی افراد نیز یکی از اهداف عمده زیست پذیری می باشد.
روش: از اینرو هدف تحقیق بررسی زیست پذیری مسکن برای رسیدن به زیست پذیری شهرها در سایه عدالت اجتماعی می‌باشد. پژوهش از نوع کاربردی توسعه ­ای و روش آن توصیفی تحلیلی است. گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی بوده و شاخص‌های مورد بررسی تحقیق از سرشماری نفوس و مسکن سال 1395 مناطق شهر کرج می‌باشد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از مدل تصمیم گیری چند معیاره TODIM و در نهایت تلفیق شاخص‌ها در مدل مربوطه و تشکیل لایه های آن ها در نرم افزار ArcGIS و نقشۀ برخورداری مناطق به نمایش درآمده است.
یافته‎ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که منطقه 8 شهرداری کرج نسبت به سایر مناطق از نظر شاخص های زیست پذیری مسکن در رتبه اول و سایر مناطق با اختلاف کمی در مراتب بعدی قرار گرفته‌اند. همچنین یافته ها نشانگر سطوح زیست پذیری متفاوت در درون هر منطقه  می باشد که نشان از عدم پیوستگی میان محلات موجود در مناطق است.
نتایج: این عدم پیوستگی نشان از عدم برخورداری محلات از تسهیلات و امکانات برابر می باشد که عدالت اجتماعی را در آنها کم رنگ کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احدنژاد روشتی، محسن؛ ابراهیم زاده ، عیسی؛ غلامی، یونس؛ حسینی، احمد (1394). ارزیابی کیفیت مسکن در سطح نواحی شهر زنجان. دوفصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری (مطالعات نواحی شهری سابق)، سال 2 ، شماره 4 ، صص 23-1
اطهاری، کمال (1384).  فقر مسکن در ایران، فقر سیاست‌های اجتماعی. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 18، صص 110-124
بندرآباد، علیرضا؛ احمدی نژاد، فرشته (1393). ارزیابی شاخص های کیفتی زندگی با تاکید بر اصول شهر زیست پذیر در منطقه 22. مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری ، سال 5، شماره 16، صص 74-55.
پوراحمد، احمد؛ گروسی، علیرضا؛ نوری، ابوالفضل (1392). ارزیابی شاخص‌های مسکن شهرستان نظرآباد با رویکرد شهر سالم، فصل نامه برنامه ریزی کالبدی فضایی. سال دوم، شماره 4.
پورمحمدی، محمد رضا (1390).  برنامه ریزی کاربری اراضی شهری. تهران: انتشارات سمت.
حاتمی نژاد، حسن؛ خسروی کردستانی، فریبا؛ تابعی، نادر (1396). مقدمه ای بر  زیست پذیری شهری، انتشارات آرد کتاب ، چاپ اول.
حبیب، فرح (1383). مروری بر دوباره مسکن. فصلنامه مسکن و انقلاب، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شماره 106.
حکمت نیا، حسن؛ انصاری، ژینوس (1391). برنامه ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعه­ی پایدار. پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، شماره 79 صص، 191-207.
حکیمی، هادی؛ پورمحمدی. محمدرضا؛ پرهیزکار، اکبر؛ مشکینی، ابوالفضل؛ پور طاهری، مهدی (1390). ارزیابی شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در سکونتگاه های غیررسمی ایران، مطالعه موردی جمشیدآباد خوی. مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 22 ، شماره 4، صص 210-197.
حیدری، محمدتقی (1394). تحلیل زیست پذیری بافت های فرسوده شهری(بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان). رساله دکتری، به راهنمایی محمد سلیمانی،  دانشکده جغرافیای دانشگاه خوارزمی.
خراسانی ، محمد امین؛ رضوانی محمد رضا (1392).  سنجش و ارزیابی مولفه های زیست پذیری در سکونتگاه های روستایی پیرامون شهری (بررسی موردی شهرستان ورامین).  توسعه روستایی ، دوره 5 شماره 1 صص 110-89.
خراسانی، محمدامین (1391). تبیین زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی. رساله دکتری، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران.
خزائی نژاد، فروغ (1394).  تحلیل زیست پذیری در بخش مرکزی شهر تهران. رساله دکتری ، به راهنمایی محمد سلیمانی و سیمین تولایی، دانشکده جغرافیای دانشگاه خوارزمی.
خوش روی ، قهرمان (1385). عدالت اجتماعی و فضای شهر. اولین همایش ملی عمران شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج.
رفیعیان، مجتبی؛ عسگری­زاده، زهرا؛ فرزاد، مهناز (1392).  مطلوبیت سنجی محیط های شهری. نشر شهر.
زیاری، کرامت الله؛ جان بابا نژاد، محمدحسین (1388). دیدگاه‌ها و نظریات شهر سالم، فصلنامه شهرداری‌ها، سال 9، شماره 95، صص 14-23.
زیاری، کرامت الله؛ زرافشان، عطاءالله (1385). بررسی تغییرات کمی و کیفی مسکن در شهر مراغه و پیش بینی مسکن مورد نیاز تا سال 1402. مجله جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان 1385.
سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات (1391). آمار نامه شهرداری کرج، مدیریت برنامه ریزی و کنترل پروژه. چاپ مجتمع چاپ توحید البرز.
ساسان پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین؛ جعفری اسدآبادی، حمزه (1393). سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری در مناطق 22 گانه کلانشهر تهران. فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال 5، شماره 18 ، صص 42-27.
سلیمانی مهرنجانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ رفیعیان، مجتبی؛ زنگانه، احمد؛ خزائی نژاد، فروغ (1395). زیست پذیری شهری : مفهوم ، اصول ، ابعاد و شاخص ها. پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، دورۀ 4 ، شمارۀ 1 ، صص 50-27.
شورچه ، محمد (1396). جغرافیای شهری معاصر. مبانی و کاربرد، چاپ اول، انتشارات سیمای دانش، پرهام نقش.
فتحعلیان ، معصومه؛ پرتوی، پروین (1390). مطالعه تطبیقی کسفیت زندگی دربافت های خودرو و برنامه ریزی شده. نشریه مطالعات طبیقی هنر ، سال 1 ، شماره 1 ، صص 108-91.
قنبری، محمد (1396). رهیافتی نوین در برنامه ریزی شهری (مطالعه موردی : مشهد ). پایان نامه به راهنمایی محمد اجزا شکوهی، دانشکده ادبیات و عالوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد.
کردستانی، فریبا (1394). سنجش میزان زیست پذیری مناطق شهری و روستایی. پایان نامه ارشد، به راهنمایی حسین حاتمی نژاد، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران.
کلانتری، عبدالحسی؛ نصر اصفهانی، آرش؛ آرام، هاشم (1392). عدالت در شهر، وضعیت مسکن و سرپناه در مناطق شهر تهران. گزارش شماره 156، گروه پژوهش‌های راهبردی اجتماعی و فرهنگی، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران.
لطیفی، امید (1395). تحلیل زیست پذیری در مناطق کلانشهر اهواز. پایان نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی فرزانه ساسان پور و علی موحد، دانشکده جغرافیای دانشگاه خوارزمی.
محمودیانی، سراج‌الدین؛ حسینی، حاتم (1393). شاخص‌های کمی و کیفی مسکن : تجربه‌ی ایران بعد از انقلاب اسلامی، مجله بررسی‌های آمار رسمی ایران، سال 25، شماره 1، بصص 18-1.
مشکینی، ابوالفضل؛ خلیجی، محمدعلی (1395). ارزیابی وضعیت مسکن در محله های شهر بناب با استفاده از تحلیل خوشه ای،  پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 48 ، شماره 4 ، صص 617 تا 629.
مشکینی، ابوالفضل؛ پورطاهری، مهدی؛ نوروزی، مصطفی (1395). تحلیل شاخص های ذهنی کیفیت محیط در بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله آبکوه مشهد). جغرافیا و برنامه­ریزی، سال20، شماره 58، صص 279-259.
میره، محمد؛ زیاری، کرامت الله؛ قرخلو، مهدی (1389). بررسی و تحلیل هزینه های مسکن در شهر قم، فصلنامه جغرافیا، سال 8، شماره 26، صص 104-83 .
هادی زاده زرگر، صادق (1392). سنجش توسعه‌یافتگی مناطق شهری اصفهان در بخش مسکن. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای، سال 5، شماره 17، صص 100-85.
… (2006). Word Urban Forum in Vancouver. http://www.unhabitat.org/wuf/2006
AARP (2011). Aging in Place: A State Survey of LivabilityPolicies and Practices. National Conference of State Legislatures.
Appleyard, B., Christopher, E et al (2013). Toward Livability Ethics:  A Framework to Guide Planning, Design and Engineering Decisions. TRB 2014 Annual Meeting, San Diego State University ,5500 Campanile Dr. San Diego, CA  92182 22 c 503.810.7249, pp.1-17.
Connecticut’s Legislative Commission on Aging (2014). CONNECTICUT FOR LIVABLE COMMUNITIES. State Capitol, 210 Capitol Avenue, Room 509.
Ghasemi, K., Hamzenejad, M., Meshkini, A (2018). The spatial analysis of the livability of 22 districts of Tehran Metropolis using multi-criteria decision making approaches. Sustainable Cities and Society, No.38, pp. 382–404.
Gomes, L., Moshkovich, M (2010). An integrated multicrteria decision making approach to real estate evaluation: case of the todim method pesquisa pesquisa. Brazilian operationals research society, pp3-20. www.scielo.br/pope
Gomes, L., Rangel, L (2009). Decision theory with multiple criteria: an application of electre iv and todim to sebrae. Versao impressa, pesquisa operaciocal, Vol.29, No.3, pp.557-590.
Hankins Katherine, B (2009). The Disappearance of the State from “Livable” Urban Spaces. Antipode A Radical Journal of Geography, Vol.41, No.5, pp. 845–866.
Larice, M.Z (2005). Great neighborhoods: the livability and morphology high density neighborhoods in urban North America. PHD.
Leby Lan, Jasmin., Hadhim, A.H (2010). Liveability Dimensions and Attributes: Their Relative Imporotance in the Eyes of Neighborhood Residents. Journal of Construction in Developing Countries, Vol.15, pp.67-91.
Litman, T (2011). Well measured:  Developing indicators for sustainable and livable transport planning.  Retrieved from http://www.vtpi.org
Livable Housing Design Guidelines (2012). About Livable Housing Australia. 2nd Edition.
Nasr Eldin, Rania., Abdel Fattah, Dalia., Aboubakr, Dalia (2017). Urban  Livability  Dimensions  in  the  Egyptian  New  Cities.  Case study:  Sheikh Zayed city. Department of Architectural Engineering, Faculty of Engineering, Cairo University Giza.
Nirfalini Auli, Dwira (2016). A Framework for Exploring Livable Community in Residential Environment. Case Study: PublicHousing in Medan, Indonesi, Procedia. Social and Behavioral Sciences, No.34, pp.336 – 343.
Noordin, MD., Nazrimohad (2013). Planning for Livable Cities. Organized by JPBW Sabah, Vol. 3, No. 8, pp.1-13.
Norris, T., Pittman, M (2000). The health community’s movement and the coalition for heal their cities and communities. public health reports, No. 115, pp.118-124.
Paul, Arpan., Sen, Joy (2018). Livability assessment within a metropolis based on the impact of integrated urban geographic factors (IUGFs) on clustering urban centers of Kolkat, Cities, No.74, pp.142–150.
Radcliff, Benjamin (2001).  Politics,  markets  and  life  satisfaction:  The  Political  economy  of  human  happiness. American Political Science Review, 95(4), pp. 939-955.
Rue, H., McNally, L., Rooney, K., Santalucia, P., Raulerson, M., Lim-Yap, L. Mann, J. & Burden, D (2011).  Livability in transportation. Washington DC:  FHWA.
Saitluanga, B (2013). Soatial Pattern of Urban Livability in Himalayan Region : Acase of Aizawl City, India. Social in dicators research, pp.541-559
Sanford, E (2013). What Is the Difference between Livability and Sustainability? Retrieved September 21, 2014, from Cambridge Systematics.
Shammi Akter, Satu (2014). An examination of the livability of dense urban neighborhoods in Dhaka: the impacts of urban planning. For the Degree of Doctor of Philosophy, The University of Hong Kong.
Sobhey Abdelbaset, Maha Mahmoud (2015). LIVABILITY OF HIGH-RISE DISTRICTS, Case Study of West Bay in Doha. Department of Architecture and Urban Planning- AUP.
Song, Yang (2011). A Livable City Study in China, Using Structural Equation Models, Supervisor: Fan Yang-Wallentin. Department of Statistics, Uppsala University.
Song, Yang (2011). A Livable City Study in China, Using Structural Equation Models, Supervisor: Fan Yang-Wallentin. Department of Statistics, Uppsala University.
THE WORLD BANK (2000). Cities in transition: World Bank urban and local government strategy.
Thompson, Paul B (2012). Ethics and Risk Communication. Sage journals, science Communication, https://doi.org/10.1177.
Timmer Vanessa., Nola-Kate seymoar (2005). THE WORLD URBAN FORUM (2006). Vancouver working group discussion paper internation center for sustainable cities.
UN HABITAT (2009). Global Report on Human Settlements. PLANING sustainable Cities, http://www.unhabitat.org
UN-Habitat (2015). International Guidelines on Urban and Territorial Planning, First published in Nairobi in 2015. United Nations Human Settlements Programme.
UN-Habitat (2016). International Guidelines on Urban and Territorial Planning, First published in Nairobi in 2015. United Nations Human Settlements Programme.
Us Department of Transportation (2012). The Role of Transportation Systems Management & Operations in Supporting Livability and Sustainability. Science Applications International Corporation (SAIC).
Vanzare, M., Seskin, S (2011). Recommendation Memo livability and quality of life indicator. Last cost planning working group.
Verwer, Peter (2012). Livable Housing Design Guidelines. Level 1, 11 Barrack Street, Sydney, NSW 2000, Livable Housing Australia, 2nd Edition.
Victoria Transport Policy Institute (2011). Smart growth. Retrieved from http://www.vtpi.org
www.amar.org