تحلیل فضایی شاخص‌های کمّی و کیفی مسکن در نواحی شهری با رویکرد مسکن پایدار (مطالعۀ موردی: شهر زنجان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22103/JUSG.2020.2014

چکیده

تبیین موضوع: در جهانی که به‌سرعت در حال شهری شدن و تغییر است راهبرد مسکن پایدار با توجه به اثرات منفی رشد شهرها راهکارهایی برای به حداقل رساندن مسائل شهری و به‌ویژه در ارتباط با مسکن مطرح می‌شود. هدف مقاله حاضر تحلیل شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در نواحی شهری با تاکید بر مسکن پایدار است.
روش: مقاله حاضر از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی ­باشد. روش گردآوری اطلاعات اسنادی- کتابخانه‌ای از قبیل سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 و طرح تفصیلی سال 1395 می‌باشد. برای تجزیه‌وتحلیل از نرم‌افزار Arc Catalog برای آماده‌سازی دادها و از مدل فرایند تحلیل شبکه برای وزن دهی معیارها و برای ارزیابی پایداری شاخص های کمی وکیفی مسکن از مدل تودیم و از مدل موران برای سنجش افتراق فضایی استفاده شد.
یافتهها: یافته‌ها نشان می‌دهد ناحیه 3-5(محلات نیک سازان، ولیعصر، زعفرانیه، منظریه، بهارستان، انصاریه) با رتبه اول دارای پایداری خیلی زیاد می‌باشد این در حالی است، ناحیه 6-4(محلات گلشهرکاظمیه) و نواحی منطبق با محلات فرودست از قبیل ناحیه 1-3(محله اسلام‌آباد). ناحیه 2-5(محلات بیسیم، بنیاد). ناحیه 1-2(محلات فاطمیه، شهدا، گلیجک آباد) از پایداری خیلی کم برخوردار است. از کل مساکن محدوده موردمطالعه 27.5 درصد پایداری خیلی کم، 16.1 درصد پایداری کم، 21.3 درصد پایداری متوسط، 11.6 درصد از پایداری زیاد،23.5 درصد از پایداری خیلی زیاد برخوردارند که بیانگر ناپایداری در بین نواحی 25 گانه شهر می‌باشد؛ براساس نتایج مدل موران، توزیع فضایی پایداری شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در نواحی شهر زنجان از الگوی خوشه ای تبعیت می­کند که نشان­دهنده نابرابری فضایی در نواحی 25 گانه شهر زنجان می­باشد.
نتایج: بنابراین جهت اقدامات لازم به‌منظور کاهش نابرابری‌های فضایی کیفیت و کمیت مسکن در نواحی شهر زنجان، تدوین برنامه مدون بر اساس عدالت فضایی برای کاهش نابرابری‌های آن امری ضروری به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیم‌زاده عیسی، قاسمی؛ عزت اله (1394). ارزیابی شاخص‌های کالبدی مسکن شهری با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهر سامان). مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال هفتم، شماره بیست و ششم، پاییز 1394
حکمت نیا حسن، انصاری؛ ژینوس (1391). برنامه‌ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعهی پایدار. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 79.
حکیمی، هادی، پورمحمدی؛ محمدرضا، پرهیزگار؛ اکبر، مشکینی؛ ابوالفضل، پور طاهری؛ مهدی (1389). ارزیابی شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در سکونتگاه‌های غیررسمی ایران مطالعه موردی جمشیدآباد خوی. مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 22، شماره 4، صص 210-197.
سیف‌الدینی، فرانک؛ منصوریان، حسین (1390). تحلیل الگوی تمرکز خدمات شهری و آثار زیست‌محیطی آن در شهر تهران. محیط‌شناسی 37(60). صص 64-53.
عزیزى، محمدمهدى (1383). جایگاه شاخص‌های مسکن در فرایند برنامه‌ریزی مسکن. نشریه هنرهاى زیبا.
محمودی، محمدمهدی (1388). توسعه مسکن همساز با توسعه پایدار. چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
مدیری، مهدی؛ حسینی، سید احمد (1392). ارزیابی کمی و کیفی مسکن شهری رویکردی جهت دستیابی به عدالت فضایی (مطالعۀ موردی: مناطق شهری استان خراسان رضوی). نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی شماره 3.
مشکینی، ابوالفضل؛ الیاس زاده، سید نصرالدین؛ ضابطیان، الهام (1391). ارزیابی مکان‌یابی پروژه‌های مسکن مهر با رویکرد کالبدی - زیست‌محیطی با استفاده مدل سلسله‌مراتب AHP (نمونه موردی استان یزد).فصلنامه مطالعات شهری، شماره 2، صص 57-70.
نقی زاده، محمود (1379). ویژگی‌های کیفی مسکن مطلوب. نشریه صفه، دانشکده معماری و شهرسازی شهید بهشتی، سال 10، صص 90-103.
Arnott, R (2008). Housing Policy in Developing. Countries: The Importance of the Informal Economy, World Bank, Commission on Growth and Development, Pp.11-20
Baer, W.C (2014). Using housing quality to track change in the standard of living and poverty for seventeenth-century London. Historical Methods: A Journal of Quantitative and Interdisciplinary History, 47(1), 1-18.
Barton, H., Tsourou, C (2013). Healthy urban planning. Routledge.
Bonnefoy, X (2007). Inadequate housing and health: an overview. International Journal of Environment and Pollution, 30(3-4), 411-429.
Centers for Disease Control and Prevention (2006). Healthy Housing Reference Manual. Atlanta, GA: Department of Health and Human Services.
Charles, L (2007) Choguill, the search for policies to support sustainable housing. Journal of Habitant International, 31p.144.
Chiu, R.L (2004). Socio‐cultural sustainability of housing: a conceptual exploration. Housing, Theory and Society, 21(2), 65-76.
Choguill, Ch.L (2007). the search for policies to support sustainable housing. Habitat International, 31 (1), 143-149.
Edwards, B., Turret, D (2000). Sustainable housing: principles and practice, E&FNSpon, London G.
Emmanuel, J.B (2012). Housing Quality to the Low Income Housing Producers in Ogbere, Ibadan, Nigeria. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 35, 483-494.
Flood, J (2012). Housing Indicators. International Encyclopedia of Housing and Home, 31, 502-508.
Gallent, N., Robinson, S (2011). Local perspectives on rural housing affordability and implications for the localism agenda in England. Journal of Rural Studies, 27(3), 297-307.
Golubchikov, O., Badyina, A (2012). Sustainable housing for sustainable cities: a policy framework for developing countries.
Gomes, F., Tahara, E.B., Busso, C., Kowaltowski, A.J., Barros, M.H (2013). Nde1 deletion improves mitochondrial DNA maintenance in Saccharomyces cerevisiae coenzyme Q mutants. Biochemical Journal, 449(3), 595-603.
Ha, M., Weber, M.J (1991). The Determinants of Residential Environmental Qualities and Satisfaction: Effects of Financing, Housing Programs and Housing Regulations. Housing and Society, Vol.18.No3, pp65-76
Hafazah, A.K (2012). Low Cost Housing Environment: Compromising Quality of Life? Procedia-Social and Behavioral Science, Vol 35: pp44-53
Hannu, R (2017). Theory of Housing, From Housing, About Housing, Housing, Theory and Society, DOI: 10.1080/14036096.2017.1347103.
Holden, E., Linnerud, K., Banister, D., Schwanitz, V. J., Wierling, A (2017). The Imperatives of Sustainable Development: Needs, Justice, Limits. Routledge.
Kahneman, D., Tversky, A (1979). Prospect theory: An analysis of decision under risk. Econometrica: Journal of the econometric society, 263-291.
Lawrence, R.J (1995). Housing quality: an agenda for research. Urban Studies, 32(10), 1655-1664.
Le, L.H., Ta, A.D., Dang, H.Q (2016). Building up a System of Indicators to Measure Social Housing Quality in Vietnam. Procedia Engineering, 142, 115-122.
Mohit, M.A (2010). Assessment of Residential Satisfaction in Newly Designed Public Low-Cost Housing in Kuala Lumpur, Malaysia. Habitat International, Vol34, 18–27.
Morenikeji, W., Umaru, E., Pai, H., Jiya, S., Idowu, O., Adeleye, B.M (2017). Spatial analysis of housing quality in Nigeria. International Journal of Sustainable Built Environment, 6(2), 309-316.
Morenikeji, W., Umaru, E., Pai, H., Jiya, S., Idowu, O., Adeleye, B.M (2017). Spatial analysis of housing quality in Nigeria. International Journal of Sustainable Built Environment, 6(2), 309-316.
Ojoko, E.O., Abubakar, H.O., Ojoko, O., Ikpe, E.O (2016). Sustainable Housing Development in Nigeria: Prospects and Challenges. Journal of Multidisciplinary Engineering Science and Technology, 3, 4851-4860.
Oktay, M., Orcunoglu, H (2007). Evaluation of Traditional and Recent
Rajaei, S.A., Mansourian, H (2016). Urban Growth and Housing Quality in Iran. Social Indicators Research, 1-19.
Singh, V.S., Pandey, D.N (2012). Sustainable Housing: Balancing Environment with Urban Growth in India. RSPCB Occasional Paper, (6), 17.
Streimikiene, D (2015). Quality of life and housing. International. Journal of Information and Education Technology, 5(2), 140.
United Nations Habitat (2015). Gender Issue Guide: Housing and Slum Upgrading, http://www.http://unhabitat.org/urban-themes/housing-slum-upgrading.
United Nations (2018). Department of Economic and Social Affairs, Population Division. World Urbanization Prospects: The 2018 Revision, (ST/ESA/SER.A/366).
With, R (2002). Building the ecological city, wood head, publishing CRC Press 2002.
World Health Organization (2004), Review ofEvidence on Housing and Health, Fourth Ministerial Conference on Environmental and Heath, Budapest, Hungary.
Yagi, K (1987): A Japanese Touch for Your Home, Codansha International Co, USA.