سنجش توزیع فضایی خدمات عمومی شهر کرمان با تأکید بر حکمروایی خوب شهری با استفاده از نرم‌افزارGeoda

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دکتری معماری و طراحی شهری، از دانشگاه فلورانس، دانشکده معماری و شهرسازی، فلورانس، ایتالیا

2 کارشناسی ارشد مرمت شهری، دانشگاه علم و صنعت، دانشکده معماری و شهرسازی، تهران، ایران

3 دکتری شهرسازی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

10.22103/JUSG.2020.2013

چکیده

تبیین موضوع: حکمروایی خوب  شهری به عنوان رویکردی از نظام تصمیم گیری و اداره امور شهری تلقی می شودو  نهاد مدیریت شهری که در ایران از دو سازمان شهرداری و شورای شهر تشکیل شده است، می تواند یکی از بهترین ساز و کارها، برای تحقق حکمرانی خوب شهری باشد. بررسی برابری در توزیع فضایی خدمات و امکانات شهری از مهم ترین عناوین در مطالعات شهری به شمار می آید. هدف دراین پژوهش، سنجش توزیع فضایی خدمات عمومی شهرکرمان باتأکید برحکمروایی خوب شهری درراستای دست یابی به توسعه پایدار می باشد. مدل­های جدید تحلیل فضایی از جمله تحلیل حریم و تکنیک­های خود همبستگی فضایی توانسته­اند، مسأله­ی دسترسی به خدمات شهری را نه تنها برای یک نوع خدمت خاص بلکه برای تعداد زیادی از خدمات تحلیل نمایند و چگونگی پراکنش فضایی خدمات (تمرکز و تفرق) و دسترسی شهروندان و در نهایت عدالت فضایی شهری را تبیین نمایند.
روش: روش تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای، اسنادی و بررسی­های میدانی می­باشد. با استفاده از نرم­افزار Geoda به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداختهشد.
یافته ­ها: در سطح شهر کرمان، مناطق 2 و 3 با دارا بودن 29 کاربری اداری بیشترین سهم را دارا می باشند و این در حالی است که 95 کاربری سهمی کمتر از 25 درصد و 25 تا 50 درصد از اراضی اداری را به خود اختصاص داده اند .همچنین این مناطق بیشترین تعداد کاربری اراضی آموزشی با 22 کاربری عمده را در بر گرفته اند در حالیکه که 149 کاربری آموزشی سهمی کمتر از 25 درصد را این خدمات به خود اختصاص داده اند.
نتایج: نتایج نشان می­دهد که خدمات متناسب با جمعیت در مناطق شهریک رمان توزیع نشده­اند و دسترسی شهروندان به خدمات عمومی شهری برابر نیست. نواحی مرکز شهر از دسترسی مطلوبی به خدمات برخوردارند و نواحی پیرامونی از دسترسی ضعیفی برخوردار هستند. تمرکز خدمات شهری در شهر کرمان از مدل مرکز –  پیرامون تبعیت می کند به این معنی که هر چه از مرکز شهر به سمت نواحی پیرامونی حرکت می­کنیم از توزیع خدمات کاسته می شود. نواحی دارای تراکم جمعیتی بالا از تراکم بالای خدمات نیز برخوردار می باشند و در نواحی با تراکم کم جمعیتی نیز تراکم تسهیلات پایین مشاهده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابدالی، افشار (1398). تبیین چارچوب مفهومی حکمروایی خوب شهری مبتنی بر مدیریت یکپارچه شهری (نمونه موردی: کلان شهر تهران). فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، شماره اول، 309-293.
اکبری، غضنفر (1385). سرمایه اجتماعی و حکمرانی شهری. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 83 .
برک پور، ناصر، وایر جاسدی ( 1388). مدیریت وحکمروایی شهری. انتشارات دانشگاه هنر.
برک پور، ناصر ( 1388). حکمروایی شهری و  نظام اداره شهرها در ایران. مجموعه مقالات کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری.
تابعی، نادر؛ موحد، علی؛ تولایی، سیمین؛ کمانرودی، موسی (1395). بررسی نقش عدالت فضایی در مدیریت شهری (محدوده مطالعه: محلات منطقة 6 تهران). نشریه برنامه ریزی فضایی، شماره 21  ، 36-23 .
حاتمی­نژاد، حسین ( 1380).  شهر و عدالت اجتماعی: ناهمگونی های فضایی در محلات شهر مشهد. پایان نامۀ دکتری، دانشگاه شهید بهشتی.
حسینی شه پریان، نبی الله حسینی، رضا نعمتی، مرتضی ( 1394). تحلیلی بر شاخص های توسعه با تأکید بر نابرابری منطقه ای: نمونۀ موردی: استان خوزستان. فصلنامۀ نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال 7، شمارۀ 3.
حکمت نیا، ح. گیوه چی، س. حیدری نوشهر، ن. حیدری نوشهر ( 1390).  تحلیل توزیع فضایی خدمات عمومی شهری با استفاده ازروش استاندارد سازی داده ها، تاکسونومی عددی و مدل ضریب ویژگی (مطالعه موردی: شهر اردکان). پژوهش های جغرافیای انسانی(77)43 179-165.
خاکپور، براتعلی ( 1388).  بررسی و تحلیل نابرابری درسطوح توسعه یافتگی مناطق شهرمشهد. مجله دانش و توسعه، شماره27.
خستو، مریم؛ رجبی، مرضیه ( 1397). تحقق حکمروایی خوب شهری با تاکید بر مفهوم عدالت فضایی و اجتماعی (نمونه موردی: شهر رشت). مجله مدیریت شهری، شماره 54، 214-197.
داداش پور، هاشم و الوندی پور، نینا ( 1395). عدالت فضایی در مقیاس شهری در ایران ، فرامطالعه چارچوب نظری مقاله های علمی موجود. نشریه هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، دوره 21 ، شماره 3، 67 - 80 .
ذاکریان، ملیحه؛ موسوی، میرنجف و علی باقری کشکولی ( 1389).  تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در محلات شهری میبد از منظر توسعه پایدار. مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، 1(2): 84-61.
رضوانی، محمدرضا، متکان، علی اکبر، منصوریان، حسین، ستاری، محمد حسین ( 1388).  توسعه و سنجش شاخص های کیفیت زندگی شهری. مجله مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال اول،شماره دوم، پاییز.
رهنما، محمدرحیم ( 1385). اندازه گیری وتغییرات دسترسی در منطقه مادرشهر سیدنی. مجله جغرافیا و توسعه، شماره7
قره نژاد، حسن ( 1376). بررسی توزیع جغرافیایی مراکزبهداشتی- درمانی درشهراصفهان. مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره44.
کاظمیان، غلامرضا ( 1386). درآمدی برالگوی حکمروایی شهری. فصلنامه جستارهای شهرسازی، شماره 19و20.
میرآبادی، مصطفی؛ رجبی، آزیتا و مسعود مهدوی حاجیلونی ( 1395). تحلیلی بر ناهمگونی فضایی در نواحی شهری با تأکید بر نقش بافت ها و سکونت گاههای نابسامان (نمونه موردی: شهر مهاباد). فصلنامه فضای جغرافیایی، 16 (55) :43-17.
نسترن، مهین ( 1380). تحلیل و سنجش درجهت مرکز و پراکنش شاخص های بهداشتی - درمانی شهراصفهان. مجله پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، پاییز و زمستان1380، اصفهان.
Akhavan Kazemi, B (2000). Justice in View of West Politics. Politics Information Journal, No.
Bass, R. (1998). "Evaluating environmental justice under the National Environmental Policy Act". Environmental Impact Assessment Review, 18, 83–92.
Costanza, R (2007). Quality of life: An approach integrating opportunities. Human needs and subjective well-being, Ecological Economics, 61(2-3).
Das, D (2008). Urban Quality of Life: A case study of Guwahati. Social Indicators Research, 88.
Dufaux, F (2008). Birth announcement. justice spatial/spatial justice, www.jssj.org.
Hewko, J.N (2001). Spatial Equity in the Urban Environment: Assessing Neighbourhood Accessibility to Public Amenities. University of Alberta.
Hosseinzadeh Dalir, K (1998). Regional Planning. 1st Edition, Tehran, Samt Press.
Kaphle, Isha (2006). Evaluating people’s accessibility to public parks using Geographic Information Systems: A case study in Ames, Iowa. Iowa State University.
Liao, Chin-Hsien, Chang Hsueh-Sheng, Ko-Wan Tsou (2009). Explore the spatial equity of urban public facility allocation based on sustainable development. Real Corp,(http://www.corp.at/)
Lotfi, Sedigheh.Koohsari, M.J (2009). Measuring objective accessibility to neighborhood facilities in the city (A case study: Zone 6 in Tehran, Iran). Cities, Vol. 26, pp: 133– 140.
Lupala, J.M (2015). Urban Governance in the Changing Economic and Political Landscapes: A Comparative Analysis of Major Urban Centers of Tanzania. Current Urban Studies.
Mc. Carney. P and et al (1995). Towards and unerestanding of Governance. The emergency of and idea and its implications for urban research in developing contries uneversity of toronto.
Mitchel G., Norman P (2012). Longitudinal environmental justice analysis: Co-evolution of environmental quality and deprivation in England, 1960–2007. Geoforum, No. 43, pp: 44–57.
Pacione, M (2003). Urban environmental quality and human well being a social geographical perspective. Landscape and Urban Planning, 65(1-2).
Savas, E.S (1978). On Equity in ProvidingPublic Services. Management Science, Vol.24, No.8,
Stillwell, J., Norman, P., Claudia, T., Paula, S (2010). Spatial and social disparities.Understanding Population Trends and Processes, 2, pp 1-15.
Tsou, Ko-Wan, Yu-Ting Hung, and Yao- Lin Chang (2005). An accessibilitybased integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities. Cities, Vol.22 No. 6, pp: 424–435.