ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم (مطالعۀ موردی: بافت‌های فرسودۀ شهر کاشان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و اکو توریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و اکو توریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا و اکو توریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، ایران

چکیده

تبیین موضوع: بافت‌های فرسوده یکی از مسئله‌دارترین بخش‌های مهم شهری محسوب می‌شوند که بسترساز زندگی سالم برای ساکنان نبوده و توجه به اصول و استانداردهای جهانی تحت عنوان شهر سالم ضرورت دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم در بافت‌های فرسوده شهر کاشان می‌باشد
روش: روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی با استفاده از پیمایش میدانی است. حجم نمونه با استفاده از نرم‌افزارSample Power با سطح اطمینان 95 درصد و خطای احتمالی 5 درصد 200 نفر محاسبه شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون آماری T-Test در نرم‌افزار SPSS و جهت تبیین و مدل‌سازی اثرات نیز از مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزار AMOS استفاده گردید.
یافته‎ها: تحلیل یافته‌های منتج از مدل‌سازی معادلات ساختاری بیانگر این است که از بین شاخص‌های موردسنجش، شاخص زیست‌محیطی بیشترین بار عاملی را با وزن عاملی (0.93-) با استانداردهای شهر سالم به خود اختصاص داده است. پس‌ازآن شاخص امنیت و ایمنی در رتبه دوم با وزن عاملی (0.88) و شاخص‌های امکانات و زیرساخت‌های شهری (0.83)، اعتماد اجتماعی (0.63)، رضایت به امیدواری اجتماعی (0.57)، استحکام کافی مصالح (0.38)، دسترسی (0.37)، سلامتی و بهداشت(0.30)، اقتصادی(0.27)، کالبدی محله (0.26) و تفریح و اوقات فراغت (0.21-) در مرتبه‌های بعدی قرارگرفته‌اند.
نتایج: نتایج حاصل از آزمون تی و معادله معادلات ساختاری نشانگر معنی‌دار بودن عوامل مؤثر کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم در بافت‌های فرسوده می‌باشد و با تأیید فرضیه های پژوهش مشخص گردید که محلات شهر کاشان با استانداردهای شهر سالم فاصله دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسکندری ثانی، محمد؛ سجادی، ژیلا (1393). کنش جمعی، توسعه اجتماعات محلی و نقش‌های آن در کاهش فقر شهری، (مورد شناسی نعمت‌آباد تهران).فصلنامه جغرافیا و آمایش شهر منطقه‌ای، دورۀ 4، شمارۀ 11، صص 48-31.
افراخته، حسن؛ عبدلی، اصغر (1388). جدایی گزینی فضایی و نابهنجاری‌های اجتماعی بافت فرسوده، (مطالعه موردی: محله باباطاهر شهر خرم‌آباد). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دورۀ 9، شمارۀ 8، صص 81-53.
آقابزرگی، کوروش؛ خاک زند، مهدی؛ هلالی، شیرین (1393). بهبود توسعه شهری در راستای ایجاد شهر سالم با رویکردهای زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی.فصلنامه ساخت شهر، شماره 28، صص 98-77.
امانپور، سعید؛ مودت، الیاس (1394). طبقه‌بندی و ارزیابی فضایی شهر سالم با رویکرد توسعه پایدار شهری با استفاده از فن‌های آنتروپی وایکور، تاپسیس و GIS در استان یزد. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، دورۀ 15، شمارۀ 58، صص 90 -63.
پیراهری، نیر؛ تاجیک، منصوره (1395). بررسی مشارکت شهروندان تهرانی در امور شهری با تأکید بر شهر سالم (منطقه 1 و 20 شهر تهران).فصلنامه علمی پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دورۀ 8، شمارۀ 4، صص 109-96.
تقوی، تقی (1393). ضرورت و اهمیت شاخص‌های شهر سالم در مدیریت بافت‌های فرسوده شهری. کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار، مشهد، موسسه بین‌المللی، مطالعات معماری و شهرسازی، شماره 2، صص  9-1.
رحیمی، محمد؛ پازند، فاطمه (1396). تحلیل و ارزیابی کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم (مطالعه موردی شهر کرمان).فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دورۀ 7، شمارۀ 25، صص 82 -69.
رهنما، محمدرحیم؛ افشار، زهرا؛ رضوی، محمدمحسن (1390). تحلیل شاخص‌های شهر سالم در محله بهارستان شهر مشهد. سومین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری.
رهنما، محمدرحیم؛ مهرورز، اکرم؛ سیاحی، زهرا (1394). تحلیلی بر شاخص‌های شهر سالم  (مطالعه موردی، منطقه یازده شهرداری مشهد). نشریه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دورۀ 10، شمارۀ 32، صص 38-17.
سلطان‌زاده، واله (1388). بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت مردمی در فرایند احیاء بافت فرسوده شهر تبریز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
شفیعی دستجردی، مسعود (1392). نوسازی بافت‌های فرسوده و ضرورت تغییر نگرش در تهیه و اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی( نمونه موردی شهر اصفهان). نشریه باغ نظر، دورۀ 10، شمارۀ 24، صص 104-91.
شمس‌الدینی، علی؛ کیانی، پریا؛ امیری فهلیانی، محمدرضا (1395). تحلیلی بر قابلیت‌ها و محدودیت‌های توسعه فیزیکی شهر نورآباد ممسنی؛ با تأکید بر شاخص‌های شهر سالم در مدل SWOT. نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دورۀ 7، شمارۀ 26، صص 130-113.
طبیبیان، منوچهر (1376). ارزیابی پروژه شهر سالم در ایران (مطالعه موردی: کوی سیزده آبان). مجله محیط‌شناسی، شماره 20، صص 76-61.
علوی، علی؛ عبودی، محمدرضا؛ دانشور، مهناز (1397). سنجش شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم (مطالعه موردی: شهر بهبهان). مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه گلستان، دورۀ 8، شمارۀ 28، صص 18-1.
کیانی، مژده (1385). کاربرد کامپیوتر در علوم اجتماعی. انشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
لطفی، صدیقه؛ مهدی، علی؛ مهدیان بهمنیری، معصومه (1392). ارزیابی شاخص‌های شهر سالم در منطقۀ دو شهر قم. نشریه مطالعات توسعه اجتماعی و فرهنگی، دورۀ 1، شمارۀ 2، صص 99-76.
مجیدی خامنه، بتول؛ سلطانی مقدس، ریحانه (1392). ارزیابی کارآمدی پارک‌های محله‌ای در سلامت زنان شهری با تأکید بر شهر سالم (مطالعه موردی پارک بهار آزادی- شهر تهران). فصلنامه علمی پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، دورۀ 12، شمارۀ 42، صص 127-104.
محمدی ده­چشمه، مصطفی؛ پرویزیان، علیرضا؛ علیزاده، مهدی (1396). استخراج و سنجش شاخص‌های شهر سالم در مناطق هشتگانه شهر اهواز.نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دورۀ 8، شمارۀ 29، صص 178-161.
مختاری، امین؛ ایلانلو، مریم (1396). تحلیلی بر شاخص‌های شهر سالم مطالعه موردی: بندر امام خمینی (ره). فصلنامه علمی پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، دورۀ 15، شمارۀ 55، صص 320-298.
نائینی، هوشنگ (1388). آمار توصیفی برای علوم اجتماعی. انتشارات سمت، تهران.
وارثی، محمدرضا؛ زنگی‌آبادی، علی؛ وفایی، ابوذر؛ شاطریان، محسن (1390). تحلیلی بر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی بافت قدیم شهر کاشان.فصلنامه آمایش محیط، دورۀ 6، شمارۀ 23، صص 26-1.
Capolongo, S., Lemaire, N., Oppio, A., Buffoli, M., Roue Le Gall, A (2016). Action planning for healthy cities: the role of multi-criteria analysis, developed in Italy and France, for assessing health performances in land-use plans and urban development projects. Epidemiol Prev, No.40, pp.257-64.
Cramer, V., Seven. T, Einar, Kringlen (2004). Quality of life in a city, the effect of population density. Social Indicators Research, No.69.
DeLeeuw, E (2009). Evidence for Healthy Cities: reflections on practice, method and theory. Health promotion international, No.24 (suppl_1), i19-i36.
Dooris, Mark (1999). Healthy cities and local Agenda 21: The UK experience challenges for the new millennium. Health Promotion International, Oxford University, Vol. 14, No. 4, pp.365-375.
 Dwyer, A. Zoppou, C. Nielsen, O. Day, S. and Roberts, S (2004). Quantifying Social Vulnerability: A methodology for identifying those at risk to natural hazards. Geoscience Australia, GeoCat No. 61168.
Goldstein, G (2000). Healthy Cities: Overview of a WHO international program. Rev. Environ Health, Health Care Services Agency, No. 15, pp.207-14.
Harpham.T, Burton S, Blue I (2010). Healthy City Projects in Developing Countries. The First Evaluation, South Bank University, London SW8 2JZ, UK.
Ibrahim, M. and Chung, W (2003). Quality of Life of Residents Living Near Industrial Estates in Singapore. Social Indicators Research, Vo1. 61, pp.203-225.
McCrea, R., Shyy, T.K., Stimson, R (2006). What is the strength of the Link between Objective and subjective Indicators of urban Quality of Life? Applied Research in Quality of Life, Vol.1, No.1, pp.79-96.
Pierr, J (2014). Can urban regime travel in time and space? Urban regime theory, urban governance theory, and comprarative urban politics. Urban Affairs Review, No.50, pp.864-899.
Robert W. Marans (2012). Quality of Urban Life Studies: An Overview and Implications for Environment-Behaviour Research. Procedia­ Social and Behavioral Sciences, No.35, pp.9–22.
 Ronald G. Macfarlane, Linda P. Wood, MA, Monica E. Campbell (2015). Healthy Toronto by Design: Promoting a healthi built environment. Public Health, No.106 (Suppl. 1):eS5-eS8.
Smith, C. Levermore, G (2008). Designing Urban Spaces and Buildings to Improve Sustainability and Quality of Life in a Warmer World. Energy Policy.
 Tara Zupancic, Kingsley, M., Jason, T., Macfarlane, R (2015). Green city: Why nature matters to health: an evidence review. Toronto Public Health.
Van Eck, J.R., Burghouwt, G (2005). Quality of life in daily travel: an Explorative Simulation Study. Journal of Transport Geography, No.13, pp.123–134.