ارزیابی و اولویت گذاری عناصر هویت بخش شهری با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره (مطالعۀ موردی: شهر بروجرد)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل، زابل، ایران

2 دانش آموختۀ کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

تبیین موضوع: تحلیل شناخت، ارزیابی، برنامه ریزی، مدیریت و تصمیم گیری در زمینه  فضاهای عمومی شهری به ویژه در اولویت گذاری عناصر هویت بخش شهری مبنی بر راهبردهای مشارکت عمومی و متخصصین مور توسعۀ شهری و فناوری­های نوین مبتنی بر روش های عمومی و ترکیبی بسیار ضروی می باشد.
روش: بنابراین هدف مقاله حاضر در راستای بهره گیری از همگرایی همه­جانبه در تصمیم گیری و ارزیابی اولویت های عناصر هویت­بخش شهر بروجرد با استفاده از مدل­­های تصمیم­ گیری چند معیاره است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیقی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی، کتابخانه­ ای و بررسی­ های میدانی می­باشد. با توجه به ویژگی­ های مدل «فرآیند تحلیل شبکه»(ANP)  و ویژگی مسائل شهر بروجرد، داده­ ها و اطلاعات اولیه طبقه ­بندی و به تبع آن مدل مفهومی ANP تهیه گردید. مدل مذکور مبتنی بر فضاهای عمومی شهر بجنورد شامل 3 خوشه (معیار/گروه) و 19 گزینه (نود/زیرگروه) با استفاده از نرم­افزار Super Decisions تولید شد.
یافته‎ها: نتایج تحقیق نشان می ­دهد، بیشترین و بالاترین اولویت جهت توجه به عناصر هویت بخش شهر بروجرد مربوط به«نودها در خوشه­ های (معیار/گروه) هفت گانه و  بر مبنای مکان (ارزیابی 9 مکان و فضای شهر بروجرد) مربوط به نودهای «تپه چغا»، «گلدشت»، «مسجد جامع بروجرد» و «بازار» با امتیاز نرمال شده (587/0)، (520/0)، (430/0) و (251/0) بوده است.
نتایج: در مجموع بررسی تمامی نودها، گره های مورد بررسی شاخص عناصر کارکردی و محتویی فضاهای شهر؛ گزینه تنوع محیطی و کارکردی  (643/0)  برتری و اهمیت بیشتری دارد. در این میان اهمیت و برتری گزینه محتوای اجتماعی و محتوای فرهنگی (خاطره انگیزی و حافظۀ تاریخی) (537/0) نسبت به گزینه عناصر و تعاملات اجتماعی (شکل دهندۀ رفتار اجتماعی)  (491/0) است، که البته کمترین زیر گروه در بررسی خوشه عناصر کارکردی و محتوای فضاهای شهری مربوط به عناصر اقتصادی با امتیاز (263/0) می­باشد. در اولویت قرار گرفتند. در پایان مقاله نیز راهکارها و پیشنهادهای بومی و کاربردی در راستای برقراری هویت شهر بروجرد ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آقاعلی­خانی، سمیه؛ بغدادی، آرش (1393). بازشناخت رویکردهای نظری به هویت شهری و حفظ هویت. مجموعه مقالات ششمین کنفرانس ملی  برنامه­ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه­های شهر اسلامی، مشهد، صص 10-1.
آمارنامۀ استان لرستان (1390). معاونت برنامه­ریزی و توسعۀ استانداری لرستان.
بنتلی، ای­ین؛ الکک، آلن؛ مورین، پال؛ مک­گلین، سو؛ اسمیت، گراهام (1391). محیط­های پاسخ­ده. مترجم: مصطفی بهزادفر. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
بهزادفر، مصطفی (1390). هویت شهر نگاهی به هویت شهر تهران. تهران: نشر شهر.
پاکزاد، جهانشاه (1388). سیر اندیشه­ها در شهرسازی: از فضا تا مکان. تهران: شهیدی.
پاکزاد، جهانشاه (1393). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری. تهران: شهیدی.
پامیر، سای (1392). آفرینش مرکز شهری سرزنده اصول طراحی و بازآفرینی. مترجم: مصطفی بهزادفر و امیر شکیبامنش. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
خستو، مریم؛ سعیدی­رضوانی، نوید (1389). عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری: خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم «مرکز خرید پیاده». هویت شهر، 4(6)، صص 74-63.
زنگنه چگنی، یعقوب (1381). عوامل تأثیرگذار بر توسعۀ فیزیکی و ساخت اجتماعی فضایی شهر سبزوار. پایان­نامۀ دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
سالاری سردری، فرضعلی (1389). ارزیابی قابلیت دسترسی و کاربرد بهینۀ فضاهای عمومی در شهر ساحلی عسلویه. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه زابل، زابل.
سیدحسین، بحرینی؛ بهناز، بلوکی؛ تقابن، سوده (1393). تحلیل مبانی نظری طراحی شهری. جلد اول: اواخر قرن 19 تا دهۀ هفتم قرن 20 میلادی. تهران: دانشگاه تهران.
شیخی، حجت؛ ذاکرحقیقی، کیانوش؛ منصوری، سحر (1392). بررسی پراکنده­روی شهر بروجرد و راهکارهای توسعۀ درونی آن. پژوهش و برنامه­ریزی شهری. 4(15)، صص 56-37.
فکوهی، ناصر (1383). انسان­شناسی شهری. تهران: نشر نی.
کریزک، کوین؛ پاور، جو (1392). آئین شهرسازی پایدار. (مصطفی بهزادفر و کیومرث حبیبی، مترجمان). تهران: انتشارات مهر ایمان. (نشر اصلی اثر 1996).
کیانی، اکبر؛ سالاری سردری، فرضعلی (1390) بررسی و ارزیابی اولویّت‌های منظر فضاهای عمومی شهر عسلویه با استفاده از مدلANP.  مجلۀ باغ نظر، (18) 8، صص 37-25.
کیانی، اکبر؛ سالاری سردری، فرضعلی؛ افراسیابی­راد، محمد صادق (1389). بررسی هویت شهری در بهسازی و نوسازی بافت­های تاریخی (مطالعه موردی: شهر گور- فیروزآباد). فضای جغرافیایی. 10(30)، صص 43-21.
گلکار، کورش (1393). آفرینش مکان پایدار: تأملاتی در باب نظریۀ طراحی شهری. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
لینچ، کوین (1393). تئوری شکل شهر. مترجم:  سیدحسین بحرینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
موحد، علی؛ شماعی، علی؛ زنگانه، ابوالفضل (1391). بازشناسی هویت کالبدی در شهرهای اسلامی (مطالعۀ موردی: شهر ری).برنامه­ریزی منطقه­ای. 2(5)، صص 51-37.
مؤمنی، منصور؛ شریفی­سلیم، علی­رضا (1391). مدل­ها و نرم­افزارهای تصمیم­گیری چندشاخصه. تهران: انتشارات مؤلف.
نوابخش، مهرداد؛ حاجیانی، ابراهیم؛ بهلول، محمدرضا (1391). بررسی و سنجش میزان هویت محله­ای شهروندان تهرانی.مطالعات مدیریت شهری. 4(10)، صص 27-15.
نیری، هادی؛ حمید گنجائیان؛ خبات، امانی (1397). ارزیابی شاخص های محیطی تناسب زمین برای گسترش کالبدی شهر سروآباد با تلفیق دو مدل تحلیل شبکه ای و منطق فازی. دو فصلنامه جغرافیای اجتماعی شهر، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 12، صص 49-62.
وارثی، حمیدرضا؛ عامل­بافنده، مهدی؛ محمدزاده، محمد (1389). بررسی و تحلیل مؤلفه­های هویت شهری و رابطۀ آن با میزان تعلق مکانی ساکنین شهرهای جدید (مطالعۀ موردی: شهر گلبهار). پژوهش و برنامه­ریزی شهری. 1(2)، صص 36-17.
Aly, S (2011). Modernization and regionalism: Approaches for sustainable revival of local urban identity. Procedia Engineering. 21: 503-512.
Cheshmehzangi, A; Heat, T (2012). Urban Identities: Influences on Socio-Environmental Values and Spatial Inter-Relations. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 36: 253-264.
Darji, V., Rao, R (2013). Application of AHP/ EVAMIX Method for Decision Making in the Industrial Environment. Operations Research, 3: 542-569, http://www.borujerd.ir [December, 2016].
Lindholm, M (2010). A sustainable perspective on urban freight transport: Factors affecting local authorities in the planning procedures. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2: 6205-6216.
Misni, A., Aziz, S (2015). The value of reviving the urban identity of Downtown Kulim, Kedah. Society and Space. 11 (11): 84-97.
Ngesan, M., Zubir, S (2014). Place Identity of Nighttime Urban Public Park in Shah Alam and Putrajaya. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 170: 452-462.