تحلیلی بر شاخص های مؤثر بر احساس عدم امنیت در بافت های فرسوده شهری (مطالعۀ موردی: بافت فرسودۀ شهر دوگنبدان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مردشت، ایران

چکیده

تبیین موضوع: امنیت یکی از ارکان اساسی دست­یابی به یک جامعه سالم و داشتن شهرهای پایدار می­باشد. از جمله تبعات فضاهای فرسوده در شهرها، کاهش امنیت و مهم­تر از آن کاهش احساس امنیت در بین شهروندان می­باشد، بررسی این فضاها و ارزیابی اثرات آنان بر احساس امنیت شهروندان ضروری است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر در ایجاد احساس امنیت در بافت محلات فرسوده شهر دوگنبدان می­باشد.
روش: نوع تحقیق، کاربردی و توصیفی ـ تحلیلی­است. شیوه جمع­آوری اطلاعات نیز اسنادی پیمایشی است. حجم­ نمونه شهروندان بر اساس جدول­کرجشس و مورگان 389 نفر بدست آمده است و برای جامعه کارمندان ادارات 120 نفر و با روش نمونه­گیری تصادفی انتخاب شدند. داده های مورد نیاز به شیوه پیمایشی بااستفاده از پرسش­نامه جمع­آوری و با روش­های آماری توصیفی و استنباطی (آزمون­تی) با بهره­گیری از نرم­افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد.
یافته‎ها: نتایج حاصل از داده­های بدست آمده از جامعه آماری کارمندان حاکی از  نقش برجسته عامل مدیریت شهری که بالاترین میزان میانگین 4.54  را به خود اختصاص داده و کمترین میزان میانگین 4 و 4.20  که به ترتیب متعلق به ضعف عدالت­اجتماعی و قوانین موجود در جامعه می­باشند. همچنین اطلاعات بدست آمده از شهروندان در این منطقه حاکی از نقش مؤثر عامل ضعف عدالت اجتماعی دارای بالاترین میزان میانگین 4.14 و در رتبه بعدی نقاط کور و غیرقابل تردد با امتیاز 4.07 و کمترین میزان میانگین 3.45 که متعلق به قوانین موحود در جامعه می­باشند.
نتایج: مقایسه بین پژوهش­های گذشته و پژوهش حاضر نشان می­دهد که، از بین پژوهش­های صورت گرفته درباره­موضوع امنیت اجتماعی در فضاهای شهری، نتایج پژوهش کیانی و همکاران (1392) که تحلیل و اولویت بندی راهبردهای امنیت محیطی فضاهای شهر زابل می باشد هم­راستا می­باشد. بیشترین و بالاترین اولویت جهت توجه به مسائل امنیت محیطی فضاهای شهر زابل مربوط به کارکرد فرهنگی ـ اجتماعی (با امتیاز نرمال شده 0.539 در خوشه عملکردی / کارکردی مؤثر بر امنیت فضاهای شهری) فشردگی بافت با امتیاز نرمال شده 0.353 در هر خوشه می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امانپور، سعید (1397). سنجش رابطه بین توسعه شهری و احساس امنیت اجتماعی شهروندان (مورد مطالعه: کلان شهر اهواز). پژوهش نامه جغرافیای انتظامی، سال 6، شماره 22، صص 136-111.
پوراحمد، احمد؛ مهدی، علی؛ مهدیان بهمن­میری، معصومه (1392). امنیت شهری، فضاهای عمومی بررسی و سنجش سطح امنیت پارک های شهری در منطقه 2 شهر قم. نشریه پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال 2، شمارۀ 1، پیاپی 5، ، صص 24-1.
جیکوبز، جین (1386). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی. ترجمـه: حمیدرضـا پارسـی و آرزو افلاطـونی، تهران: انتشارت دانشگاه تهران.
حاجی احمدی همدانی، آذین؛ ماجدی، حمید؛ جهانشاهلو، لعلا (1394). بررسی معیارهای تاثیرگذار بر افزایش میزان فعالیت زنان در فضاهای شهری  (مطالعه موردی: محله پونک). فصلنامه مطالعات شهری، شماره 14.
حسینی، حسین (1386). احساس امنیت: تأملی نظری بر پایه یافته­های پژوهشی. مجلۀ امنیت، سال 5، شمارۀ 4،            صص 51-7.
خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا (1395).
رضوان، علی؛ فتحی، منصور (1391). بررسی عوامل مرتبط با احساس ناامنی در محلات شهری، در ناحیه 3 منطقه 17 شهرداری تهران. فصلنامه رفاه­اجتماعی، سال 12، شمارۀ 45، صص 410- 387.
رهنمایی، محمدتقی؛ پورموسوی، موسی (1385). بررسی ناپایداری امنیتی کلان­شهر تهران بر اساس شاخص­های توسعه پایدار شهری. مجله پژوهش­های جغرافیایی، شمارۀ 57، صص 193-177.
سایت استانداری کهگیلویه و بویراحمد (1397).
سپانلو، ابوالفتح (1388). درس­های مشهد: تجربه­ای در معاصرسازی پهنه­های شهری فرسوده. چاپ اول، جلد اول، انتشارات کندر: تهران.
سقایی، محسن؛ فتاح، فاطمه؛ پاک­نژاد، میترا (1396). تحلیلی بر تأثیر فضاهای شهری بر امنیت اجتماعی زنان (مطالعۀ موردی: شاهین شهر). پژوهش­های مکانی ـ فضایی، شمارۀ 5، صص 60-42.
شاطریان، محسن؛ سهراب­زاده، مهراب؛ سادات حبیبی، نرجس (1395). سنجش احساس امنیت اجتماعی زنان در فضاهای عمومی شهرهای جدید نمونه موردی: پرند). فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 48.
عظیمی نورالدین؛ کرمی، نجمه؛ عطابخش، فاطمه (1396). بررسی نقش عوامل اجتماعی و کالبدی بر احساس امنیت شهروندان در شهر رشت. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان شهر، شمارۀ 19.
علیخواه، فردین؛ نجیبی­ربیعی، مریم (١٣٨٥). زنان و ترس از جرم در فضاهای شهری. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 5، شمارۀ ٢٢.
عماری، حسن؛ قلیچ، مرتضی (1392). درآمدی بر فضای بی دفاع شهری. چاپ اول، نشر تیسا: تهران.
فرهادی­خواه، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ آروین، محمود؛ سیدعلی­پور، سیدخلیل (1396). تأثیر فضاهای بی­دفاع بر احساس امنیت شهروندان (مورد مطالعه: محله بازار تهران). فصلنامه جغرافیا، سال 15، شمارۀ 54.
قاسمی، فاطمه (1392). تأثیر محیط­های شهری بر امنیت روانی زنان در شهر اهواز (نمونۀ موردی: کیانپارس، امانیه و حصیرآباد). پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز.
قرایی، فریبا؛ راد جهان­بانی، نفیسه؛ رشیدپور، نازیلا (1389). بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری». مجله آرمانشهر. شماره 4. صص 32-17.
کیانی، اکبر؛ سالاری، فرضعلی؛ بیرانوندزاده، مریم؛ درویشی، هدایت الله (1392). تحلیل و اولویت بندی راهبردهای امنیت محیطی فضاهای شهر زابل. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 4، شمارۀ 13، صص 126-107.
لحمیان، رضا (1397). ارزیابی اثرات بافت کالبدی در افزایش امنیت فضاهای شهری(مطالعه موردی: محلات شهر امیرکلا). فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال 10، شماره 2.
محمدی، جمال و مرادی پادوک،(1392). بررسی احساس امنیت زنان در مناطق مختلف شهری،نمونه موردی مناطق 5 و 13 اصفهان. فصلنامه مطالعات جامعه شناختی شهری، سال 3، شماره 9.
مختاری چلچه، صادق (1394). تحلیل اثربخشی توسعه بر امنیت منطقه­ای (مطالعۀ موردی: استان خوزستان). پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی. اهواز: دانشگاه شهید چمران.
مولائی هشجین، نصرالله؛ عظیمی، نورالدین؛ مولائی هشجین، مهسا (1394). احساس امنیت بر مبنای شاخص های کالبدی در شهر رشت مطالعه تطبیقی بافت فرسوده و جدید محله استادسرا. فصلنامه جغرافیا، سال 13، شماره 47.
نوربخش، سیدمرتضی؛ اکپرپور، محمد (1394). بهره­گیری از سرمایه اجتماعی در جهت امنیت و احیای بافت فرسوده. فصلنامه انتظام اجتماعی، سال 7، شماره 3.
نوروزی، فیض­اله؛ فولادی سپهر، سارا (1388). بررسی احساس امنیت اجتماعی زنان 29-15 ساله شهر تهران و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن. نشریه راهبرد. دوره 1، شماره 53.
هاشمیان­فر، سیدعلی و همکاران. (1392). بررسی تـاثیر سـرمایه­ی اجتمـاعی بـر احسـاس امنیـت در بـین سـاکنان مجتمـع هـای مسکونی در شهر اصفهان در سال 1392. نشریه مطالعات جامعه­شناختی شهری. شماره 8، صص 163-1.
Bonds, Michael (2004). Urban Social Theory. Oxford University Press.
Carmona, M (2010). Public places, urban spaces: the dimensions of urban design.Routledge.
Cohen, L., Felson, M (1979). Social Change and Crime Rate Trends: A Routine Activity Approach. American Sociological Review, 44: 588-608.
Kevin, Lynch (2005). The Dictionary of Urbanism. Streetwise Press.
Lawton, M.P (1997). Measures of Quality of Life and Subjective Well-being. Generations, 21: 45– 47.
Li, J., Liu, Q., Sang, Y (2012). Several Issues about Urbanization and Urban Safety.Procedia Engineering, 43: 615 – 621.
 Shabani, M., Malekinia, M., Ehtesham, S (2012). Investigation of physical security indices for women’s presence in urban space. Urban and Regional Studies and Research, 5(17): 119-136.