بررسی و تحلیل توسعۀ درون زا در نواحی شهری (مطالعۀ موردی: شاهین‌شهر)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

تبیین موضوع: گسترش افقی شهرها در چند دهه اخیر در کشور با تخریب سطح وسیعی از اراضی کشاورزی‌ و سرمایه‌های طبیعی شهرها، در دستیابی به شکلی پایدار از کالبد شهر با چالش مواجه شده است. نظریه توسعه درونی که از اصول ده‌گانه رشد هوشمند می‌باشد، در راستای اهداف توسعه پایداراست. به موجب این رویکرد اراضی بایر و ناکارآمد به عنوان سازوکار تحقق سیاست های توسعة درونی شهر می‌باشد. بنابراین چنانچه در یک محدوده‌ زیستی پراکنده روی کالبدی اتفاق بیافتد یعنی مازاد بر نیاز کالبدی، جمعیت ساکن، فضا اشغال گردد می‌توان به این نتیجه رسید که درون شهر فضاهای بلا استفاده، رها شده و ناکارآمد و فرسوده وجود دارند که برنامه ریزی جهت استفاده مناسب از آن‌ها اهمیت پیدا می‌کند.
روش: در این پژوهش هدف، بررسی وضعیت نواحی شاهین شهر از لحاظ توسعه با تأکید بر ویژگی‌های مسکن، شاخص‌های مرتبط با آن و میزان برخورداری می‌باشد. جهت بررسی روابط بین متغییرها، با نرم افزار AMOS و روش معادلات ساختاری مورد تجزیه قرارگرفت .
یافته‎ها: نتایج نشان داد طرح‌های توسعه شهر و ایجاد مسکن در آینده در تمام ابعاد زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی به جز بعد دسترسی، عامل اصلی‌ گسترش کالبدی شهر است.سپس با تکنیک Antropi و VIKORجهت وزن دهی و رتبه‌بندی نواحی استفاده شد.
نتایج: نتایج تکنیک ویکور نشان داد که نواحی‌شهری از نظر شاخص‌های پژوهش و به لحاظ توسعة درونی، به ترتیب ناحیه فردوسی در رتبه اول برخورداری‌ و ناحیه گلدیس در رتبه آخر قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امینی، عباس؛ صادقیان، فرزانه؛ زاهدی، طیبه (1396). مدل سازی ساختاری و تبیین علّی ارزیابی جوامع روستایی از کیفیت زندگی و عوامل مؤثر برآن. جامعه شناسی کاربردی، سال 28، شماره 1.
پریزادی، طاهر (1391). بررسی توسعة درونی شهر با تأکید بر مسکن، مورد مطالعه شهر سنندج. رسالۀ دکتری به راهنمایی دکتر حمیدرضا وارثی، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان.
پورطاهری، مهدی (1393). کاربرد روش­های تصمیم ­گیری چندشاخصه درجغرافیا. چاپ چهارم، تهران: انتشارات سمت.
توکلی نیا، جملیه ؛ محمدی، علیرضا (1388). فرسایش کالبدی کارکردی در بافت مرکزی شهرها اهداف و اصول راهبردی بهسازی، نوسازی و بازسازی مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر زنجان. پژوهش­های دانش زمین، سال 1، شماره 1.
حکمت ­نیا، حسن؛ موسوی، میرنجف (1392). کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامه­ریزی شهری و ناحیه­ای. انتشارات تهران: آزاد پیما.
حیدری، جهانگیر؛ محمد، سلیمانی (1391). توسعه درون شهری، انتشارات آذرخش.
رحیمی، اکبر (1397). توسعة میان‌افزای‌شهری، رویکردی نوین‌ در حفظ زمین شهری تبریز. نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، سال 22، شماره63، صص97-77.
زیاری، کرامت‌الله (1391). برنامه­ریزی شهرهای جدید. چاپ 13، تهران: انتشارات سمت، 221 ص.
شیعه، اسماعیل (1391). مقدمهای بر برنامه ‌ریزی شهری. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
شفقی، سیروس (1381). جغرافیای اصفهان. ویرایش‌دوم، چاپ اول، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
سالنامه آماری شهرستان شاهین شهر و میمه (1395).
مهندسین مشاور پلشیر (1369). طرح جامع شهر شاهین شهر.
مهندسین مشاور آتک (1392). طرح جامع شهر شاهین شهر.
فنی، زهره ؛ بیرانوندزاده، مریم؛ (1396). تحلیل جایگاه تعاونی های مسکن در نظام برنامه ریزی مسکن در ایران. سال 8، شماره 1.
کریمی، ببراز؛ پیوسته‌گر، یعقوب؛ تقوایی، مسعود ( 1397).تبیین و ارائه الگوی بهینه تخصیص ظرفیت های توسعه میان افزای با استفاده از GIS نمونه موردی کلانشهر شیراز. فصلنامه علمی پژوهشی نگرش‌های نودرجغرافیای انسانی، سال 10، شماره2، صص230-218.
محمدی، جلیل؛ محمدی، علیرضا (1396). بررسی توسعه کالبدی شهرزنجان با تاکید برشاخصه های توسعه درونزا. مجله آمایش جغراقیایی فضا، سال 7، شماره 23.
Adams, D., Watkins, C) 2002).Greenfield. brownfield Housing Development European urban and regional research center, Black wall. Publishing.
Chrysochooua, M., Browna, K., Dahala, G., Granda-Carvajalb, C., Segersonb, K., Garricka, N., Bagtzoglou, A (2012). A GIS and endexing scheme to screen brownfields for erea-wide redevelopment planning. Landscape and Urban Planing, pp.187-198.                                 
Cooper, M (2012). Urban infill & brownfields, redevelopment program. American planning ascociation, sustainable cities institute. Sustainable cities institute. org.                                                              
EPA-Enviroment Protecting Agency (1999). Parking Alternative: Making Way for Urban Infill & Brownfield Redevelopment. Wahington DC: Urban & Economic development division.                                                                                                  
Heberler, L.C (2006). Connecting Smart Growth and Brownfield Redevelopment. Louisville: Center of Enveroment Policy & Management, University of Louisville.                                                     
Jiboye, A.P (2005). Globalization and the Urban Growth Process in Nigeria. In Fadare et al editors. Globalization, Culture and Nigerian Built Environment. Faculty of Environmental Design and Management, OAU, Ile-Ife, Nigeria. No.2, pp342-345.
Leao, S, Bishop, I., Evans, D (2004). Simulating urban growth in a Developing Nation's region using a cellular automata-based Model, ASCE. Journal of Urban Planning and Development, 130, No.3, pp.145-158.                            
Sendich, E (2006). Planing & Urban Design Standard. Newyork, American Planing Association, John Willey & Sons.                           
Wheeler, S (2003). Smart Infill: Creating More Livable Communities the Bay Area. A Guide for Bay Area Leader, San Francisco: Greenbelt Alliance.                                                                
Zhua, Y., W. Hipelb, K., Y. Kec, G., & Chend, Y. (2015). Establishment and optimization of an evaluation index system for brownfield redevelopment projects: An empirical study. Environmental Modeling & software, pp,173-182.                                
Achmad, A., Hasyim, S., Dahlan, B., Aulia Dwira, N (2015). Modeling of urban growth in tsunami-prone city using logistic regression: Analysis of Banda Aceh, Indonesia, Applied geography, No.62.