بررسی و تحلیل فضایی ـ زمانی کانون های سرقت جیب بُری و کش روزنی در شهر سمنان

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بزهکارى از جمله مهم‌ترین معضلات اجتماعى در اکثر شهرهاى دنیا است که بر زندگى شهروندان تأثیرات منفى می‌گذارد. این مقاله با هدف شناسایی کانون‌های سرقت جیب‌بری و کش­روزنی شهر سمنان و تبیین عوامل مؤثر در بروز این بزهکاری در این شهر انجام شده است. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی است و برای شناسایی و درک الگوهای مکانی بزهکاری جیب‌بری و کش­روزنی در شهر سمنان از مدل‌های آماری و گرافیک مبنا در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شده، که اطلاعات مورد نیاز از میزان و نوع جرم به‌صورت مراجعه از نیروى انتظامى اخذ شده است. یافته‌های مقاله حاضر نشان می‌دهد که کانون‌های جرم­خیز مربوط به سرقت جیب‌بری و کش­ روزنی بیشتر در بخش مرکزی شهر سمنان و محدوده بازار این شهر شکل گرفته است و از نظر زمانی نیز اوج وقوع این سرقت در روزهای شنبه و چهارشنبه هفته و ساعات 9 الی 13 رخ داده است. از سوی دیگر، بالا بودن میزان کاربری تجارى و کمبود یا نبود برخی کاربری‌های مورد نیاز شهروندان از جمله فضای سبز که نظارت رسمی بر این محدوده‌ها را بسیار دشوار ساخته، در افزایش توزیع جغرافیایی نوع و میزان جرایم و شکل‌گیری الگوهای فضایی بزهکاری مؤثر بوده است که این موضوع با استفاده از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی به اثبات رسید. به نظر می‌رسد با ساماندهی و ارتقای سرانه‌های تأسیساتی، تجهیزاتی و خدماتی، ایجاد فضاهای تفریحی و فراغتی سالم، تعریض شبکه معابر و مکان‌یابی مراکز انتظامی جهت افزایش نظارت رسمی و ایجاد کاربری‌هایی با ساعات کاری متنوع در طول شبانه­ روز در این محدوده و اصلاح فیزیکی و کالبدی فضاهای مسکونی این محدوده از تشویق ساکنان و دستگاه‌های زیربط از قبیل شهرداری بدون توجه به توجیه اقتصادی و درآمدزایی می‌توان امکان آسیب‌پذیری این فضاها و میزان وقوع جرایم را کاهش داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بواندیا، هرناندو گومز؛ (1380)، جرایم شهری، گرایش‌ها و روش­های مقابله با آن‌ها. ترجمة فاطمه گیوه چیان، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
پوراحمد، احمد؛ رهنمایی، محمدتقی؛ کلانتری، محسن؛ (1382). بررسی جغرافیایی جرایم در شهر تهران. پژوهش­های جغرافیایی، شمارۀ 44، صص 98-81.
جباری، کاظم؛ (1388). شناسایی و تحلیل فضایی کانون­های جرم خیز شهری با استفاده از سامانههای اطلاعات جغرافیایی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی زنجان.
سالنامۀ آماری استان سمنان؛ (1395). تهران: مرکز ملی آمار.
عباسی ورکی، الهام؛ (1387). شناسایی و تحلیل فضایی کانون­های جرم­خیز شهر قزوین با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر محسن کلانتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه زنجان.
غنی­زاده، جهان­آقا؛ کلانتری، محسن؛ (1391). آسیب­شناسی نظم و امنیت در پارک­های شهر تهران با استفاده از اصول و راهبرد­های پیشگیری جرم از طریق طراحی محیطی، تهران. پژوهش­نامه نظم و امنیت انتظامی، سال 5، شمارۀ 3، صص 106-77.
فلسون، مارکوس؛ کلارک، رونالد وی؛ (1389). فرصت و بزهکاری، نگرشی کاربردی برای پیشگیری از جرم. ترجمه محسن کلانتری و سمیه قزلباش زنجان: انتشارات آذرکلک.
قصری، محمد؛ کلانتری، محسن؛ جباری، کاظم؛ قزلباش، سمیه؛ (1390). بررسی تأثیر نوع و میزان کاربری اراضی شهری در شکل­گیری الگوهای فضایی بزهکاری، مطالعه موردی: جرایم مرتبط با مواد مخدر در بخش مرکزی شهر تهران. ژئوپلیتیک، سال 7، شمارۀ 3، صص 202-174.
کامیابی، سعید؛ سیدعلی­پور، سیدخلیل؛ میرعمادی، ابراهیم؛ (1395). ارزیابی ایمنی فضای شهری با تأکید بر شاخص­های پدافند غیرعامل با استفاده از روش AHP و TOPSIS مطالعه موردی: شهر سمنان. پدافند غیرعامل، سال 7، شمارۀ 1، صص 72-59.
کلانتری، محسن؛ توکلی، مهدی؛ (1386). شناسایی کانون­های جرم­خیز شهری تهران. فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم. سال 2، شمارۀ 2، صص 100-75.
کلانتری، محسن؛ قزلباش، سمیه؛ یغمایی، بامشاد؛ (1389). بررسی جغرافیایی کانون­های جرم­خیز شهری زنجان (مورد مطالعه: جرایم مرتبط با مواد مخدر). پژوهش­های جغرافیای انسانی، شمارۀ 74، صص 59-41.
کلانتری، محسن؛ قزلباش، سمیه؛ یغمایی، بامشاد؛ (1391). بررسی الگوهای مکانی بزهکاری در سطوح منطقه­ای مورد شناسی: جرایم مرتبط با مواد مخدر در استان خراسان جنوبی. جغرافیا و آمایش شهری ـ منطقه­ای، شمارۀ  4، صص 98-77.
کلانتری، محسن؛ (1380). بررسی جغرافیایی جرم و جنایت در مناطق شهر تهران. رسالۀ دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، به راهنمایی دکتر محمدتقی رهنمایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
مهندسین مشاور آرمانشهر؛ (1394). طرح جامع شهر سمنان.
نوغانی دخت بهمنی، محسن؛ میر محمدتبار، سیداحمد؛ (1394). بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر جرم (فراتحلیلی از تحقیقات انجام شده در ایران). اصفهان، پژوهش­های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال چهارم، شمارۀ 3، صص 102-85
ولد، جرج؛ برنارد، توماس؛ اسنیپس، جفری؛ (1388). جرم شناسی نظری (گذری بر نظریه­های جرم­شناسی). ترجمه علی شجاعی، تهران: انتشارات سمت.
Ha, T., Oh, G., Park, H., (2015). Comparative analysis of Defensible Space in CPTED housing and non-CPTED housing. International Journal of Law, Crime and Justice, No.43(4), pp.496–511. https://doi.org/10.1016/j.ijlcj.2014.11.005.
Ratcliffe, J.H., (2004). The Hotspot Matrix: A Framework for the Spatio-Temporal Targeting of Crime Reduction. Police Practice and Research, No.5(1), pp.5–23. https://doi.org/10.1080/1561426042000191305.