ارزیابی و اولویت بندی مؤلفه های زیست پذیری در شهر بم

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، ایران

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه سیستان بلوچستان، زاهدان، ایران

4 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمین دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

چکیده

زیست‌پذیری یکی از مباحث بسیار با اهمیت و ضروری شهر و  از مبانی اساسی توسعه پایدار شهری است. رویکرد زیست‌پذیری را می‌توان برآمده از افزایش آگاهی نسبت به الگوهای ناپایدار زندگی شهری دانست که در درازمدت موجب کاهش توان منابع محیطی می‌شود و شرایط زندگی شهری را سخت می­ کند. بنابراین هدف اصلی این تحقیق بررسی و اولویت­بندی مؤلفه­ های اصلی زیست­پذیری در شهر بم می ­باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر داده­ های اولیه می­ باشد که جمع‌آوری اطلاعات اولیه، به‌صورت اسنادی و پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه انجام‌گرفته است. داده ­های جمع‌آوری‌شده با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و Smart PLS مورد پردازش قرار گرفت. بر اساس نتایج پژوهش و تحلیل عاملی اکتشافی مؤلف ه­های اصلی مؤثر بر زیست­پذیری به 5 عامل اصلی تقسیم شد. همینطور بر اساس نتایج حاصل تحلیل گام ­به گام و مدل‌سازی مسیر PLS مؤلفه­ های اصلی تأثیرگذار بر زیست ­پذیری در شهر بم به ترتیب مؤلفه ­های خدمات و دسترسی، اجتماعی، اقتصادی و زیست­ محیطی با ضریب مسیر 0.482، 0.268، 0.250 و 0.128 شناخته شدند. مؤلفه کالبدی با ضریب مسیر 0.063 از تأثیرگذاری کمتری برخوردار است که با برنامه ­ریزی در راستای ارتقاء و ساماندهی این مؤلفه­ ها بر اساس درجه اهمیت می­ توان وضعیت زیست­ پذیری محدوده مورد مطالعه را بهبود بخشید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ایراندوست، کیومرث؛ عیسی­لو، علی­اصغر؛ (1394)، شاخص زیست­پذیری در محیط ­های شهری (مطالعۀ موردی: بخش مرکزی شهر مقدس قم). فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، سال 4، شمارۀ 13، صص 118-101.
براتی، ناصر؛ یزدان­پناه شاه‌آبادی، محمدرضا؛ (1390)، بررسی ارتباط مفهومی سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در محیط شهری (نمونۀ موردی: شهر جدید پردیس). جامعه پژوهشی و فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 2، شمارۀ 1، صص 49-25.
بندرآباد، علیرضا؛ (1390) شهر زیست­پذیر از مبانی تا مفاهیم. تهران: انتشارات آذرخش.
بندرآباد، علیرضا؛ احمدی­نژاد، فرشته؛ (1393)، ارزیابی شاخص­های کیفیت زندگی با تأکید بر اصول شهر زیست­پذیر در منطقه 22 تهران. مجله پژوهش و برنامه ­ریزی شهری، سال 5، شمارۀ 16، صص 74-55.
حاتمی ­نژاد، حسین؛ حیدری، اصغر؛ نجفی، اسماعیل؛ عباسی­فلاح، وحید؛ (1396)، ابعاد کیفیت زندگی ساکنان سکونتگاه­های خودروی شهری (مطالعۀ موردی: محله اسلام­آباد کلانشهر تهران). دوفصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، سال 4، شمارۀ 2، صص 45-23.
حاتمی­ نژاد، حسین؛ رضوانی، محمدرضا؛ خسروی­کردستانی، فریبا؛ (1393). سنجش میزان زیست­پذیری منطقۀ 2 شهر سنندج. نشریۀ تحلیل مخاطرات محیطی، سال 1، شماره 4، صص 37-23.
حبیبی، داوود؛ قشقایی، رضا و حیدری، فرزاد (1392). نگاهی به ویژگی­ها و معیارهای شهر زیست پذیر ایران. کنفرانس بین‌المللی مهندسی عمران، معماری و توسعه پایدار شهری، تهران.
حیدری، تقی؛ (1395). تحلیل زیست­پذیری بافت‌های فرسوده شهری شهر زنجان. رسالۀ دکتری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی.
ربانی خوراسگانی، علی؛ کیان­پور، مسعود؛ (1386). مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی (مطالعه موردی: شهر اصفهان). مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دورۀ 15، شمارۀ 59-58.
رهنمایی، محمد تقی؛ منوچهری میاندوآب، ایوب؛ فرجی ملایی، امین؛ (1394). تحلیل کیفیت زندگی در بافت فرسوده شهر میاندوآب. مدیریت شهری، دورۀ 9، شمارۀ 28.
ساسان پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین؛ جعفری اسدآبادی، حمزه؛ (1394). سنجش و ارزیابی زیست­پذیری شهری در مناطق 22 گانۀ کلان‌شهر تهران. فصلنامه برنامه­ ریزی منطقه­ای،  سال 5، شماره 18، صص 42-27.
ساسان پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین؛ جعفری اسدآبادی، حمزه؛ (1392). قابلیت زیست­پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری(تهران). فصلنامۀ جغرافیا، سال 12، شمارۀ 42.
صفوی، مریم؛ رضویان، محمدتقی؛ (1393). درآمدی بر نظریه شهر زیست­پذیر به‌عنوان الگویی برای شهر فردای اسلامی ایرانی با تأکید بر جنبه­های بومی. اولین همایش ملی در جستجوی شهر فردا، واکاوی مفاهیم و مصادیق در شهر اسلامی- ایرانی، تهران.
غلام‌زاده، رسول؛ آذر، عادل؛ قنواتی، مهدی؛ (1391). مدل‌سازی مسیری ساختاری در مدیریت: کاربرد نرم‌افزار Smart PLS، تهران: نشر نگاه دانش.
مرکز آمار ایران؛ (1395)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
مرکز پژوهش ­های شورای اسلامی شهر مشهد؛ (1389). آشنایی با مدیریت شهری (تجارب جهانی). مشهد: انتشارات امید مهر.
منصورفر، کریم؛ (1385). آزمون­های ناپارامتری و طرز اجرای آن­ها با کامپیوتر. تهران: انشارات دانشگاه تهران.
Larice, M,Z, (2005). Great neighborhoods: the livability and morphology high density neighborhoods in urban north America. PHD.
Perogordo.Madrid, Daniel., (2007). The silesia megapolis, European spatial planning.
Timmer, Vanessa., Nolakate, Semoar., (2005). the Livable city: Vancouver working Group Discussion paper. Vancouver the Internaional center for sustainable cities