بررسی نقش عوامل اجتماعی، فرهنگی و کالبدی در استقرار ایستگاه های جمع آوری‌کنندۀ پسماندهای شهری (نمونۀ موردی شهر مشهد)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور

چکیده

بررسی حاضر، نقش عوامل مختلف در ساماندهی ایستگاه­های پسماند خشک در شهر مشهد را با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS مورد تحقیق قرار داد. اطلاعات مورد استفاده به صورت اسنادی و مصاحبۀ حضوری با کارشناسان جمع­آوری شد؛ سپس ایستگاه­های ثابت مبادلۀ پسماندهای خشک، به تفکیک مناطق مختلف مشهد بر روی نقشه مشخص گردید؛ همچنین سطح درآمد ایستگاه و میزان مراجعۀ مردم، به‌عنوان شاخص موفقیت ایستگاه در جلب مشارکت­های مردمی در نظر گرفته ‌شد؛ سپس، لایه­ های مختلف اطلاعاتی بر مبنای شاخص­های سطح سواد و آموزش­های زیست‌محیطی، جمعیت، سطح توسعه‌یافتگی مناطق، نسبت پسماندهای خشک به کل پسماند، شبکۀ دسترسی­ها، فعالیت بخش سنتی، فاصلۀ ایستگاه­های موجود از یکدیگر و همچنین تمایل مردم به امر مشارکت در اجرای این طرح ایجاد گردید و میزان تأثیرگذاری این مؤلفه­ها در مشارکت و درآمدزایی ایستگاه­های پسماند برای مکان­یابی ایستگاه­های جدید، مورد توجه قرارگرفت. نتایج این تحقیق، مناطق 1، 8، 9 و 11 را به‌ عنوان مکان­های مناسب ایجاد ایستگاه­های جدید جمع­آوری پسماند خشک پیشنهاد نمود؛ علاوه بر آن، مشخص گردید که از نظر کارشناسان، سواد و آموزش­های زیست‌محیطی و سطح توسعه‌یافتگی، بالاترین تأثیرگذاری را به خود اختصاص داده­ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


پوراحمد، احمد؛ حبیبی، کیومرث؛ زهرایی، محمد؛ نظری‌عدلی، سجاد؛ نظری‌عدلی، سعید؛ (1386). استفاده از الگوریتم­های فازی و GIS برای مکان­یابی بهینة تجهیزات شهری (مورد مطالعه: شهر بابلسر). محیط­شناسی، شمارۀ 42، صص 42-31.
حاتمی­ منش، حسین؛ میرزایی، محمد؛ غلامی، فرهاد؛ (1394). ارزیابی میزان سرب، روی و کروم در مراکز دفن زباله­های پزشکی. مجلۀ سلامت و محیط، شمارۀ 1، صص 66-57.
حسین­پور، علی؛ عباس­زاده، غلامرضا؛ نجفی، محدثه؛ کریمی، سمانه؛ (1391). ارزیابی انواع ساختمان­های مسکونی با خطر بالا. چاپ 1، مشهد: ششمین کنفرانس ملی مدیریت پسماند، صص 248.
خورشیددوست، علی؛ عادلی، زهرا؛ (1388). کاربرد فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی برای یافتن مکان بهینه برای دفن مواد زاید (شهر بناب). اکولوژی دانشگاه آزاد، شمارۀ 50، صص 32-27.
رفیعی، هادی؛ شاهنوشی، ناصر؛ رهنما، محمد­رحیم؛ (1392). بررسی و رتبه­بندی مناطق شهری از نظر مشارکت شهروندان در تفکیک از مبدأ زباله با استفاده از برنامه­ریزی چند معیاره (مطالعۀ موردی: شهر مشهد). فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، شمارۀ 109، صص 214- 195.
رهنما، محمد­رحیم؛ کاظمی، کریم؛ (1391). ارزیابی انواع ساختمان­های بلند­ مرتبه از طریق تأثیر آن­ها بر منظر و سیمای شهر. مدیریت شهری، شمارۀ 3، صص 319- 307.
شاهنوشی، ناصر؛ گلریزضیایی، زهرا؛ باقری، حمیدرضا؛ (1385). تعیین سطح توسعۀ مناطق در مشهد. چاپ 1، مشهد: اوّلین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، صص 375.
شهرداری مشهد؛ (1396). کتاب سال شهرداری مشهد. چاپ 1، مشهد، شهرداری مشهد، صص 195.
صابری­فر، رستم؛ (1390). عوامل اثرگذار بر تفکیک زباله­های شهری از مبدأ در مشهد. چاپ 1، مشهد: اوّلین کنفرانس ملی مدیریت پسماند، صص 375.
صیحانی­پرشکوه، راضیه؛ دهقانی، محسن؛ قادری، حیدر؛ (1391). مکان­یابی دفن بهداشتی زباله­های شهر حاجی‌آباد. جغرافیای کاربردی، شمارۀ 4، صص 74- 63.
علی­اکبری، اسماعیل؛ لیوانی، جمال؛ (1391). مکان­یابی محل دفن پسماندهای خشک شهری با استفاده از روش AHP (نمونۀ موردی: بهشهر). مجلۀ جغرافیا، شمارۀ 30، صص 111- 95.
کاظمی‌خیبری، خلیل­الله؛ (1386). تفکیک از مبدأ مواد قابل بازیافت با نگرشی بر الگوی مدیریتی و اجرایی مورد استفاده در شهر مشهد. مدیریت پسماند، شمارۀ 8، صص 37- 30.
کریم­زادگان، حسن؛ شیدایی، محمد؛ امین­افشار، نگین؛ (1383). ارزیابی اقتصادی چرخۀ بازیافت شهری.  محیط­شناسی، شمارۀ 35، صص 98- 89.
گلریزضیایی، ضیا؛ انتظاری، علی؛ صادقی­حصار، حسین؛ فاطمی، جعفر؛ (1391). ارزیابی اقتصادی بازیافت زباله­های شهری با استفاده از سیستم­های بیومغناطیسی (نمونۀ موردی: منطقۀ 11 شهر مشهد). چاپ 1،             مشهد: ششمین کنفرانس ملی مدیریت پسماند، صص 248.
متکان، علی­اکبر؛ شکیبا، مریم؛ پورعلی، سید حسن؛ (1387). مکان­یابی مناطق مناسب جهت دفن پسماند با استفاد از GIS (شهر تبریز). علوم محیطی، شمارۀ 2، صص 131- 121.
معین­الدین، مظاهر؛ خراسانی، نعمت­الله؛ دانه­کار، افشین؛ درویش­صفت، علی­اصغر؛ (1390). مکان­یابی محل دفن پسماند شهر کرج با استفاده از تاپسیس فازی و مدل سلسله‌مراتبی. محیط زیست‌ طبیعی، شمارۀ 2، صص 167- 155.
نیکنامی، مرضیه؛ حافظی­مقدس، ناصر؛ (1389). مکان­یابی محل دفن زباله­های شهری در شهر گلپایگان با استفاده از GIS. جغرافیای کاربردی، شمارۀ 1، صص 66- 57.
Armington, W., Chen, R., (2018). Houshold Food Waste Collection: Building Service Networks through Neighborhood Expasion. Waste Management, In Press.
Jang, Y., Van Der Werf, E., Van Ierland, E., Keesman, K., (2017). The Potential Role of Waste Biomass in the Future Urban Electricity system. Biomass and Bioenergy. Vol.107, No.25, pp: 182-190.
Malinauskaite, J., Jouhara, H., Czajczynnska, D., Stancher, P., Spencer, N., (2017). Municipal Solid Waste Managemant and Waste to Energy Recycling in Europe. Energy. No.141, pp: 2013-2044.
Nowakowski, P., (2018). Toward Sustainable WEE Collection and Transportation Methods in Circular and Urban Settlements. Resources, Conservation and Recycling. No.135, pp: 93-107.
Saberifar, R., Sadeghihesar, H., Safarian, M., Ghabol, R., (2015). Locating Exchange Stations of Dry Municipal Solid Waste in Urban Areas Case study: City of Mashhad. Indian Journal of Natural Sciences. No.6, pp: 41-49.
Wang, H., Wang, Z., Song, J., Wang, S., Liu, X., (2018). Uncovering Regional Energy and Environmental Benefits of Urban Waste Utlilization: A Physical Input-Output Analysis for a city Case. Journal of Cleaner Production. No.189, pp: 922-932.
Yang, D., Lu, L., Gao, X., Huang, N., (2018). Inventories and Reduction Scenarios of Urban Waste Related Greenhouse Gas Emissions for Mnagement Potential. Science of the Total Environment. No.626, pp: 727-736.