ارزیابی پراکنش ایستگاه های آتش نشانی با مدلسازی تحلیل شبکه (مطالعۀ موردی: کلان شهر تهران)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دکتری برنامه‌ریزی محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در کارایی خدمات آتش­نشانی در سطح کلان­شهرها، کاهش زمان رسیدن به محل حادثه است. این موضوع باید در مکان­یابی ایستگاه­ها در نظر گرفته شود. توزیع مکانی ایستگاه­ها باید به نحوی باشد که ارائۀ خدمات به طور عادلانه و در کم­ترین زمان ممکن صورت­ پذیرد. با استفاده از مدل‌سازی تحلیل شبکه دسترسی به خدمات آتش ­نشانی و با در نظر گرفتن سرعت و جهت حرکت در بخش­ های مختلف این شبکه، می­ توان محدودۀ خدمات ­رسانی هر ایستگاه را با تعریف محدودۀ زمانی تعیین نمود. هدف این پژوهش، ارزیابی توزیع مکانی ایستگاه­ های آتش ­نشانی کلان­ شهر تهران با استفاده از مدل­ سازی تحلیل شبکه است؛ همچنین روش پژوهش حاضر، به صورت تحلیلی- توصیفی بوده و بر پایۀ مفاهیم تئوری گراف ارائه شده ­است. به ­منظور ارزیابی توزیع مکانی، مناطق مختلف از نظر دسترسی به این خدمات، مورد مقایسه قرار گرفته­ و نواحی خارج از محدود خدمات­رسانی آتش­ نشانی برای توسعه آتی، مشخص گردیده ­اند. بر ­اساس نتایج، منطقه 10 بیش­ترین و منطقه 21 کم­ترین نسبت محدودۀ خدمات­ رسانی ایستگاه­ های آتش ­نشانی را دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ایمانی جاجرمی، حسین؛ (1375). مطالعه­ای در باب ایجاد سازمان­های مرکزی آتش­نشانی کشور. تهران: نشر مرکز مطالعات برنامه­ریزی شهری.
باندی، جی. ای؛ مورتی، یو. اس. ار؛ (1378). نظریۀ گراف­ و کاربردهای آن. ترجمۀ حمید ضرابی­زاده، تهران: نشر مؤسسۀ فرهنگی هنری دیباگران.
دربان آستانه، علیرضا؛ زیارتی، اسماعیل؛ جعفری، سارا؛ سائلی، رباب؛ (1392). مکان­یابی ایستگاه­های آتش­نشانی و خدمات ایمنی روستایی با استفاده از تحلیل شبکه و AHP (مطالعة موردی: شهرستان شیروان چرداول). فصلنامۀ پژوهش­های روستایی، دورۀ 4، شمارۀ 4.
زیاری، یوسفعلی؛ (1388). بررسی و مکان­یابی ایستگاه­های آتش­نشانی شهر سمنان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. فصلنامۀ جغرافیایی سرزمین، سال 6، شمارۀ  23.
زیاری، یوسفعلی؛ یزدان پناه، سمانه؛ (1390). مکان­یابی ایستگاه­های آتش­نشانی با استفاده از مدل AHP در محیط GIS (مطالعة موردی: شهر آمل). فصلنامۀ چشم­انداز جغرافیایی، سال 6، شمارۀ  14.
سوری، علیرضا؛ (1394). اصول، مبانی و رویکردهای مدیریت بحران. فصلنامۀ مدیریت بحران، سال 7، شمارۀ 24، صص139- 98.
صابری فر، رستم؛ مزرعه، مسعود؛ (1393). تحلیل تناسب توزیع فضایی و مکان‌یابی مراکز آتش­نشانی با استفاده از تلفیق مدل فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی. فصلنامۀ و مطالعات محیطی، سال 3،   شمارۀ 9.
صحراییان، زهرا؛ زنگی آبادی، علی؛ (1392). کاربرد روش  AHPدر مکان­یابی مراکز آتش­نشانی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (نمونة موردی: شهر جهرم). فصلنامۀ امداد و نجات، سال 5، شمارة 2.
عادلی، محسن؛ (1390). مکان­یابی ایستگاه­های آتش­نشانی شهر گرگان با استفاده از سیستم­های اطلاعات جغرافیایی. فصلنامۀ جغرافیا و آمایش سرزمین، سال 1، شمارة 2.
علوی، سیدعلی؛ سالاروند، اسماعیل؛ احمدآبادی، علی؛ فرخی سیس، سعیده؛ بسحاق، محمدرضا؛ (1391). تحلیل فضا- مکانی عملکرد ایستگاه­های آتش­نشانی بر پایۀ مدیریت بحران با تلفیق تحلیل شبکه و MCDM  (مطالعۀ موردی: منطقۀ 6 تهران). دو فصلنامۀ مدیریت بحران، شمارۀ 2، صص 65-57.
قاسملو، فرشید؛ (1381). تاریخچۀ آتش­نشانی در ایران. سازمان شهرداری­ها، چاپ 1
مشکینی، ابولفضل؛ حبیبی، کیومرث؛ تفکری، اکرم؛ (1389). تحلیل فضایی- مکانی تجهیزات شهری و کاربست مدل تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS (مطالعة موردی: ایستگاه­­های آتش­نشانی هستۀ مرکزی تهران). مجلۀ پژوهش­های جغرافیای انسانی، شمارۀ 74.
نظریان، اصغر؛ کریمی، ببراز؛ (1388). ارزیابی فضایی مکانی ایستگاه­­های آتش­نشانی شیراز توسط GIS. فصلنامۀ جغرافیایی چشم­انداز زاگرس، شمارۀ 2، صص 19-5.
ولی‌زاده، رضا؛ (1384). مکان‌یابی مراکز آموزشی با استفاده از GIS مورد مطالعۀ مدارس ابتدایی تبریز. پایان­نامۀ دانشگاه تربیت معلم تهران.
هادیانی، زهره؛ کاظمی­زاد، شمس­الله؛ (1388). مکان‌یابی ایستگاه­های آتش­نشانی با استفاده از روش تحلیل شبکه و مدل AHP در محیط GIS (مطالعۀ موردی: شهر قم). مجلۀ جغرافیا و توسعه، شمارۀ 17.
Chevalier, P., Thomas, I., Geraets, D., Goetghebeur, E., Janssens, O., Peeters, D., Plastria, F., (2012). Locating fire stations: An integrated approach for Belgium. Socio-Economic Planning Sciences, No 46, pp: 173-182.
 Eric K. Forkuo., Jonathan A. Quaye-Ballard., (2013). GIS Based Fire Emergency Response System, International Journal of Remote Sensing and GIS, No  2, pp: 32-40.
 Faryadi, S., Taheri, S., (2009). Interconnections of urban green spaces and environmental quality of Tehran. International Journal of Environmental Research, No 2, pp: 199-208.
 Heru Sufianto, Anthony R. Green (2011). Urban Fire Situation in Indonesia, journal of fire Technology. No 48 , pp: 367-387.
 Howerton, Cheryl., (2006). GIS Network Analysis of Fire Department Response Time Dallas, Texas. University of North Texas.
 Johnson, R., (2000). Public Safety Industry Solutions Manager. Geographic Information Systems: A Powerful New Tool for Fire and Emergency Services, pp: 1-6.
 Kyushik, o., Jeong, S., (2007). Assessing the spatial distribution of urban parks using GIS. [doi: 10.1016/j.landurbplan.2007.01.014], Landscape and Urban Planning, No 82, pp: 25-32.
 Lilli, Yang., Bryan, F.jones b., Shuang-hua, Yang c., (2007). A fuzzy multi- objective programming for optimizination of fire station locations through genetic algorithms. European Journal of operational Research, No 181, pp: 903–915.
 Linehan, J., Gross, M., Finn, J., (1995). Greenway planning: developing a landscape ecological network approach. Landscape and Urban Planning, No 33, pp: 179-193.
 Murray, Alan T., (2013). Optimizing the Spatial Location of Urban Fire Stations. Fire Safety Journal, No 62, pp: 64-71.
 Ranjbar nia, B., Ghasemi Khoei, M., Taghizadeh Fanid, A., Saleki Maleki, M A., (2016). Provide a model for logical establish of fire stations (Case study: Tabriz).http://jorar.ir/article-1-221-en.html
 ReVelle, C., (1991). Siting Ambulances and Fire Companies: New Tools for Planners. Journal of the American Planning Association, No 57, pp: 471-484.
 Urban, D.L., Minor, E.S., Treml, E.A., Schick, R.S., (2009). Graph models of habitat mosaics. [doi: 10.1111/j.1461-0248.2008.01271.x], Ecology Letters, No 12, pp: 260-273.
 Wilmot, R., (2002). Information bulletin of the world fire statistics. The Geneva association, No 10.
 Zetterberg, A., Mörtberg, U.M., Balfors, B., (2010). Making graph theory operational for landscape ecological assessments, planning, and design. Landscape and Urban Planning, No 95, pp: 181-191.