بررسی وضعیت مناطق چهارگانه شهر کرمان به لحاظ برخورداری از مؤلّفه ها و شاخص های تاب آوری

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

چکیده

در طی سال­های اخیر، تعداد کسانی که در شهرها زندگی می­کنند به بیش از افراد ساکن در بیرون از شهرها رسیده است. امروزه این مراکز جمعیتی در معرض وقوع انواع سوانح قرار دارند که نتیجه ­ای جز توسعه ناپایدار شهری نخواهد داشت. در حال حاضر دیدگاه غالب از تمرکز بر روی صرفاً کاهش آسیب­ پذیری به افزایش تاب­ آوری در مقابل سوانح تغییر پیدا کرده است. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی وضعیت تاب ­آوری مناطق چهارگانه شهر کرمان می­باشد. به این منظور با استفاده از نمونه­ گیری طبقه ­بندی تصادفی، تعداد 40 کارشناس به­ عنوان نمونه انتخاب شده است. برای نیل به این هدف از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر تحلیل  پرسش­نامه در بین کارشناسان بهره گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از تکنیک­هایی چون آنتروپی، ویکور و SAR استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل آماری نشان می­دهد که از میان شاخص­ها در چهار منطقه، شاخص اجتماعی با وزن 0/35 داری اهمیت نسبی بیشتری است. در نهایت بر اساس نتایج حاصل از تکنیک­های­ رتبه ­­بندی به ­ترتیب منطقه 2، منطقه 1، منطقه 4 و منطقه 3، رتبه ­بندی شده ­اند. به طوری کلی می­توان گفت منطقه 2 دارای وضعیت مناسب­تری و منطقه 3 بدترین وضعیت را به لحاظ تاب­آوری در مقابل سوانح دارد.­

کلیدواژه‌ها


حافظ نیا، محمّدرضا. (۱۳۹۰). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
 رضایی، محمّدرضا. (۱۳۸۹). تبیین تاب آوری اجتماعات شهری به منظور کاهش اثرات سوانح طبیعی زلزله (مطالعه موردی: کلانشهر تهران). رساله دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری.
 سازمان آمار و فناوری اطلاعات کرمان واحد GIS. (۱۳۹۰).
 صالحی، اسماعیل. آقابابایی، محمّدتقی. سرمدی، هاجر. فرزادبهتاش، محمّدرضا. (۱۳۹۰). بررسی میزان تاب آوری محیطی با استفاده از مدل شبکه علیّت. مجلّه محیط شناسی، شماره ۵۹.
 عینالی، جمشید. ( ۱۳۸۹). ظرفیت سازی برای کاهش اثرات سوانح طبیعی (زلزله) در مناطق روستایی (مطالعه موردی: شهرستان خدابنده). رساله دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، به راهنمایی مهدی پورطاهر.
 فرزاد بهتاش، محمّدرضا. کی نژاد، علی. پیربابایی، محمّدتقی. عسگری، علی. (۱۳۹۲). ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه های تاب آوری کلان شهر تبریز. نشریه هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، دورۀ ۱۸، شمارۀ ۳.
مرکز آمار ایران، سرشماری سال ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰.
 معاونت برنامه ریزی استانداری کرمان. (۱۳۹۰). ویژگی های استان کرمان از دیدگاه تقسیمات کشوری و جمعیتی سال ۱۳۹۰.
 Ainuddin, S., Routray, Jayant.Kumar., (2012). Community resilience framework for an earthquake prone area in Baluchistan. Int J of Disaster Risk Reduction, No,2, pp: 25-36.
 Bhandari, R.B., Okada, N., Yokomatsu, M., Ikeo, H., (2010). Building a Disaster Resilient Community through Ritual Based social Capital: A Brief Analysis of Finding from the Case Study of Kishiwada, Annuals of Disaster Prevntion. Kyoto Univ. No,۵۳B, www.dpri.kyotou.ac.jp/no53/ronbunB/a53b.
Bruneau., et al., (2003). A framework to quantitatively assess and enhance the seismic resilience of communities. Earthquake Spectra No,19 (4).
Carpenter, S., Walker, B., Anderies, J.M., Abel, N., (2001). From metaphor to measurement: resilience of what to what. journal of Ecosystems, No,4(8).
 Cutter, L., Burton, C., Emrich, C., (2010). Disaster Resilience Indicators for Benchmarking Baseline Conditions, Homeland Security and Emergency Management, 7.
 Cutter, S.L., (2008.). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. journal of Global Environmental Change, pp:1-9. doi:10,1016/j.gloenvcha.
Geldermann, J., Zhang, K. & Rentz, O., (2003). Multi-criteria group decision support for integrated technique assessment. journal of French-German Institute for Environmental Research (DFIU).
 Herreria, E., et al., (2006). Assessing dependence on water for agriculture and social resilience. Canberra: Bureau of Rural Sciences.
 Klein, R.J., N.Thomalla, F., (2003). Resilience to natural hazards: how useful is this concept. Environmental Hazards5 (1–2).
Mayunga, J.S., (2007). Understanding and Applying the Concept of Community Disaster Resilience: A capital-based approach. A draft working paper prepared for the summer academy for social vulnerability and resilience building, pp: 22 - 28 July 2007.
 Moor, J., (2001). Cities at risk. Habitat Debate, No,7(4).
 UN/ISDR., (2005). Hyogo framework for 2005-2015: Building the resilience of the nations and communities to disasters. www.unisdr.org/wcdr/intergover/official-docs/Hyogoframework action-English .pdf, accessed, January 04, 2005.