شناسایی پتانسیل های زمینه ساز توسعه خلّاق در بافت فرسوده - تاریخی با تاکید بر ارتقای گردشگری (نمونه موردی: محلّه میدان ارگ، منطقه 1 شهر کرمان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، قزوین، ایران

چکیده

بافت­های فرسوده به دو دسته کلی دارای ارزش و فاقد ارزش تقسیم می‌شوند. رویکردهای جدید مرمّتی سعی در تکیه بر میراث موجود در بافت‌های فرسوده دارای ارزش و تلفیق اقتصاد و فرهنگ و احیای پایدار بافت‌های تاریخی از طریق تعیین نقش آنها در سازمان فضایی شهر دارد. یکی از رویکردهای مطرح در این زمینه، رویکرد گردشگری در برنامه‌ریزی شهری است. امروزه این رویکرد به ­عنوان نوعی جدید از انواع گردشگری، موضوع مهمی در توسعه و دگرگونی شهرها در جهان محسوب می­شود. در این مقاله با معرفی مفهوم توسعه خلّاق و تبیین نگرش­های گوناگون مرمّت و شناسایی نواحی دارای پتانسیل جذب گردشگر و دارای اولویت در زمینه توسعه خلّاق با استفاده از مدل SZCD شناسایی پهنه ­های زمینه ­ساز توسعه خلّاق و مدل تحلیلی AHP و نرم ­افزار ArcGIS در محدوده مورد نظر می­باشد. هر یک از این عوامل، معیارها و شاخص­های مدل کالبدی- عملکردی، اجتماعی– اقتصادی و نهادی - مدیریتی را از محدوده مورد مطالعه استخراج کرده و نتایج به ­صورت نقشه تهیه شده و خروجی آن در بردارنده پهنه ­هایی می­باشد که بر اساس این شاخص­ها و معیارها بهترین پهنه برای توسعه خلّاق و دخالت در بافت به ­منظور جذب گردشگر می­باشد. نتایج تحقیق نشان می­دهد که معیار کالبدی – عملکردی با ارزش 0/699 نسبت به سایر معیارها، از اهمیّت بیشتری برخوردار بوده و معیارهای اقتصادی – اجتماعی با ارزش 0/243 در مرتبه دوّم اهمیّت قرار دارند. شاخص نهادی مدیریتی با ارزش 0/088 در ضریب اهمیّت نرمال هر یک از معیارها نسبت به همدیگر از عملکرد بسیار ضعیفی در بین معیارهای مورد مطالعه داشته است.

کلیدواژه‌ها


ابلقی، علیرضا. (۱۳۸۰). بافت تاریخی، حفاظت، مرمّت، بهسازی یا نوسازی. فصلنامه هفت شهر، سال ۲، شمارۀ ۴.
پوراحمد، احمد.عبادی، جاوید. (۱۳۷۹). نقش اکولوژی اجتماعی در بافت قدیم شهر ری. پژوهش های جغرافیایی. شمارۀ ۳۹، صص ۱۰۳-۹۳.
 حبیبی، کیومرث و همکاران (۱۳۸۶). بهسازی و نوسازی بافت های کهن شهری. چاپ اول تهران: نشر انتخاب،.
 حبیبی، کیومرث. پوراحمد، احمد. مشکینی، ابوالفضل. (۱۳۸۶). بهسازی و نوسازی بافت های کهن شهری. سنندج: انتشارات دانشگاه کردستان.
 دیناری، احمد. (۱۳۸۹). گردشگری شهری در ایران و جهان. چاپ دوم، مشهد: انتشارات واژگان خرد.
 رفیعیان، محسن. (۱۳۸۸). شناسایی پهنه های زمینه ساز توسعه خلّاق در بافت فرسوده با رویکرد گردشگری در برنامه ریزی شهری (محلّه امامزاده یحیی تهران). پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه تربیت مدرس.
 عباس زادگان، مصطفی. رضازاده، راضیه. (۱۳۸۰). نگاهی به طرح حفظ، احیاء و بازسازی بافت تاریخی سمنان. فصلنامه هفت شهر، شمارۀ ۴.
 عندلیب، علیرضا. (۱۳۸۵). دفترهای نوسازی در بافت فرسوده. جلد اول: نوسازی بافت های فرسوده حرکتی نو در شهر تهران. چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان نوسازی شهر تهران.
 عندلیب، علیرضا. (۱۳۸۶). فرایندهای نوسازی بافت های فرسوده شهر تهران.
 لنگ، جان. (۱۳۸۶). طراحی شهری: گونه شناسی رویه ها و طرح ها. ترجمه سیّدحسین بحرینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 مهدوی، محمّدجواد. (۸۱-۱۳۸۰). راهبردهای توسعه بافت فرسوده. هفت شهر. شمارۀ ۷.
Agarwal, C., Green, G.L., Grove, Evans, M., T., Schweik., (2002). A Review and Assessment of Land-Use Change Models: Dynamics of Space, Time, and Human Choice. Indiana University US Forest Service and Center for the Study of Institutions, Population, and Environmental Change (CIPEC).
 American Planning Association (2006). Planning and Urban Design Standards”, New Jersey, wiley & Sons, Inc.
 Bhat, Chandra., et al (2002). Development of an Urban Accessibility Index. Centre for Transportation Research the University of Texas at Austin.
 Christian.M, Rogerson .(2006). Creative Industries and Urban Tourism:South African Perspectives. Urban Forum, Vol,17, No.2.
 Guttenburg, Albert., (2002). Multidimentional Land Use classification and How It Evolved: Reflections on a Methodological Innovation in Urban planning. Jornal of Planning History, Vol,1, No.4.
 Harril, Rich., D.Potts, Tomas., (2003). Tourism Planinng in Historic District. APA Journal, Vol,69, No.3.
 J.Scott, Allen., (2006). Creative Cities: Conceptual Issues and Policy Questions. Journal of Urban Affairs, Vol,28, No.1.
 K. Robert., (1982). Inner City Regeneration. North East London Polytechnics.
 Kuyler, P., (2006). Application of Multi-criteria Analysis in Landuse Decisions. Centre for Environmental Management, University of the Free State, ( May).
 Mary, Ann.Levine., Kelly, M.Britt., James, A.Delle., (2005). Heritage Tourism and Community Outreach: Public Archaeology at the Thaddeus Stevens and Lydia Hamilton Smith Site in Lancaster, Pennsylvania USA. Int Journal of Heritage Studies, Vol,11, No.5.
 Miyakuni, Kaoruko., Gail.A, Vander.Stoep., (2006). Linking Linkage Concepts from Diverse Fields to Build a Community-Based Tourism Planning Framework: The Case of Shuri, Japan. Tourism Geographies,Vol,8, No.3.
 Musturd, Sako., (2001). Amesterdam Az Creative Cultural Knowledge City: Some Conditions. Built, environment, Vol,30, NO.3.
 Rami.Farouk, Daher., (2006). Urban Regeneration/Heritage Tourism Endeavours: The Case of Salt, Jordan Local Actors, International Donors, and the State. International Journal of Heritage Studies, Vol,11, No.4.
 Rich, Harril., Tomas, D.Potts., (2003). Tourism Planning in Historic District, Attitudes Toward Tourism Development in Charleston. APA Journal, Vol,63, No.3.
 Richard, F., (1996). Regional Creative Destruction: Production Organization, Globalization, and the Economic Transformation of the Midwest. Economic Geography, Vol,72, No.3.