مطالعه تطبیقی فضایی- کالبدی شهرهای جدید اطراف کلانشهر تهران با استفاده از منطق فازی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار سنجش از دور، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

امروزه با توجه به رشد سریع جمعیت و گسترش کالبدی شهرها، ضرورت ایجاد شهرهای جدید در اطراف کلانشهرها، از جمله تهران احساس می­شود. برای استقرار شهرهای جدید اهداف خاصی مطرح است که مهمترین آنها سرریز پذیری جمعیت مادر­شهر می­باشد. در اطراف تهران نیز چهار شهرجدید (پرند، پردیس، اندیشه و هشتگرد) برای این منظور احداث شده­ اند که در اینجا سعی شده به مطالعه تطبیقی کاربری­های ضروری آنها با یکدیگر و همچنین با طرح پیشنهادی خودشان (تطبیق در دو وجه)، پرداخته شود. در این راستا وضعیت معیارها و شاخص­های فضایی-کالبدی (کاربری‏های مسکونی، تجاری، آموزشی، فضای سبز، حمل‏‏و‏نقل، بهداشتی، اداری و فرهنگی که تاثیر بسزایی در برنامه­ریزی شهری دارند)‏ در هر چهار شهر جدید مورد مطالعه قرار گرفته­ اند. بدین منظور پس از لایه ­سازی از جداول کاربری ­اراضی و خارج کردن داده ­ها، حداقل­ها و حدکثرها مشخص شدند؛ سپس برای یکسان سازی داده ­ها جهت تطبیق بهتر، عمل نرمال­سازی روی داده ­ها انجام شد، تا مقادیر آنها بین 0 تا 1 باشد. اعداد به­ دست آمده، امکان مقایسه کمّی را به ­وسیله مدل فازی (در برنامه مت­لب) فراهم می­آورد. بعد از این مرحله، به اعداد، ارزش زبانی و تابع عضویت (خوب، متوسط، بد) اختصاص می­گیرد و در گام بعدی قواعد (اگر – آنگاه) فازی بر روی آنها اعمال می­شود. سپس در مرحله استنتاج، معیارهای فوق ­الذکر، در وضع موجود با طرح­ جامع پیشنهادی، و همچنین با یکدیگر (4 شهر با هم) تطبیق داده شده ­اند. نتایج حاصل، نشان­ دهنده این است که شهر ­جدید پرند با داشتن مقادیر مربوط به تابع متوسط از دیگر شهرها به طرح ­جامع پیشنهادی خود قرابت بیشتری دارد؛ در صورتی که در مقابل، شهر جدید اندیشه جمعیت بیشتری را جذب کرده­است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اجاق، سروش. آل شیخ، علی اصغر. ملک، محمدرضا. (۱۳۹۰). استفاده از منطق فازی و روش تحلیل سلسله مراتبی در تعیین مکان بهینه استقرار ایستگاه های امدادرسانی پس از وقوع بحران (مطالعه موردی: منطقه ۱۰ تهران). همایش ژئوماتیک، تهران، سازمان نقشه برداری کشور.
 امینی فسخودی، عباس. (۱۳۸۴). کاربرد استنتاج منطق فازی در مطالعات برنامه ریزی و توسعه منطقه ای. مجلّه دانش و توسعه، شمارۀ ۱۷.
پوراحمد، احمد. حبیبی، کیومرث و همکاران. (۱۳۸۶). استفاده از الگوریتم های فازی وGIS برای مکان یابی تجهیزات شهری (مطالعه موردی: محل دفن زباله شهر بابلسر). فصلنامه محیط شناسی، سال ۳۳، شمارۀ ۴۲.
 رضوانی، محمّدرضا. صحنه، بهمن. (۱۳۸۷). سنجش سطح توسعه یافتگی نواحی روستایی با استفاده از روش منطق فازی. روستا و توسعه، دورۀ ۸، شمارۀ ۳.
زبردست، اسفندیار. جهانشاهلو، لعلا. (۱۳۸۶). بررسی عملکرد شهر جدید هشتگرد در جذب سرریز جمعیت. جغرافیا و توسعه، شمارۀ ۱۰.
 زیاری، کرامت الله. ( ۱۳۷۹). برنامه ریزی شهرهای جدید. تهران: انتشارات سمت.
 زیاری، کرامت الله. ( ۱۳۸۹). برنامه ریزی کاربری اراضی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 سعید نیا، احمد. (۱۳۸۲). کتاب شهرداری ها (جلد دوّم: کاربری زمین). تهران: انتشارات سازمان شهرداری های کشور.
فاطمی عقدا، سیّدمحمود و همکاران. (۱۳۸۴). بررسی خطر زمین لغزش با استفاده از منطق فازی (مطالعه موردی: منطقه رودبار). مجلّه علوم دانشگاه تهران، جلد ۳۱، شمارۀ ۱.
کاتبی، سراج الدّین. (۱۳۸۱). یادگیری تکاملی سیستمهای فازی (مجموعه مقالات مباحثی در نظریه مجموعه های فازی. زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
وزارت مسکن و شهرسازی. (۱۳۸۹). بازنگری طرح جامع شهر جدید هشتگرد. مرحله اول، جلد دوم.
وزارت مسکن و شهرسازی. (۱۳۹۰). طرح بازنگری توسعه و عمران شهر جدید پرند.
وزارت مسکن و شهرسازی، (۱۳۹۰)، طرح تفصیلی شهر جدید اندیشه. شرکت عمران شهرهای جدید.
 Andrian Tiatsaholiniaina, L.A., V.S. Kouikoglou., et al., (2004). Evaluating strategies for sustainable development: fuzzy logic reasoning and sensitivity analysis. Ecological Economics, No. 48(2), pp: 149-172.
 Aptronix , Inc., (1993). Fuzzy Logic - From Concept to Implementation. (Application Note EDU01V10-0193, (408) 428-1888).
Attar, Software., (2002). Fuzzy Logic in Knowledge Builder. A White Paper in: www.elsevier.com.
 Bart, Kosko., Satoru, Isaka., (1993). Fuzzy Logic. Scientific American, Vol,269, July 1993, p.76.
 G.J, Klir., T.A, Folger., (1998). Fuzzy Sets. Uncertainty and Information, (Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J.).
 George, Grekousis., Panos, Manetos., Yorgos, N.Photis., (2013). Modeling urban evolution using neural networks,fuzzy logic and GIS: The case of the Athens metropolitan area. Februrary 2013, Pages 193-203, Volume30, Cities.
 Huntington.Technical, Brief., D, Brubaker., (1992). Fuzzy Motor Controller. April 1992, No,25, Menlo Park, CA. Fuzzy but Steady (1991 Discover Awards) (Discover, Vol. 12, Dec. 1991, pp.73).
 J.C, Bezdek., (1989). The Coming Age of Fuzzy Logic. Proceedings of the 1989 IFSA Congress. (University of Washington, Seattle, WA.
 Nikolay, Arefiev., Vitaly, Terleev., Vladimir, Badenko., (2015). GIS-based Fuzzy Method for Urban Planing. September 2015, Vol,117, pp: 39-44, Procedia Engineering