ارزیابی و شناخت میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان اصفهان از نظر شاخص فناوری اطّلاعات و ارتباطات

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانش آموختة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

فناوری اطّلاعات و ارتباطات به عنوان یک «فناوری جدید» به سرعت توسعه‌یافته و با غلبه بر محدودیت­های زمانی و مکانی، به عنوان محور و کلید توسعه از آن یاد می­شود. این فناوری به دلیل عمومیت با سایر فناوری‌ها تفاوت اساسی دارد. آنچه ممکن است سبب ناکارآمدی ­این فناوری شود، مقوﻟﺔ توزیع نابرابر آن در سطح مناطق است که پژوهشگران از آن تحت عنوان «شکاف دیجیتال» یاد می­کنند. پژوهش حاضر با هدف «ارزیابی و شناخت میزان توسعه ­یافتگی شهرستان­های استان اصفهان از نظر شاخص فنآوری اطّلاعات و ارتباطات» است. نوع تحقیق، کاربردی- توسعه­ ای و روش بررسی آن، توصیفی- تحلیلی است که برای رتبه‌بندی، سطح‌بندی و میزان اختلاف میان شهرستان‌ها از الگوریتم تاپسیس و ضریب پراکندگی پیرسون استفاده‌شده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که در مجموع شهرستان‌های استان اصفهان از نظر شاخص­ های فناوری اطّلاعات و ارتباطات با سطح توسعه‌یافتگی فاصله‌ دارند؛ تا جایی که شهرستان اصفهان (به عنوان رتبة اول) از نظر توسعه‌یافتگی ICT نسبت به شهرستان چادگان (به عنوان رتبة آخر) سه برابر توسعه‌یافته‌تر است؛ بدین معنی که توسعه‌یافتگی شهرستان­ها در بخش ICT با میزان جمعیت آنها ارتباط مستقیم داشته و شهرستان­های با جمعیت بیشتر از توسعه‌یافتگی بیشتری در زمینة فناوری اطّلاعات و ارتباطات برخوردار هستند. اهمیت متغیّرهای مستقل در تعیین میزان نابرابری شهرستان­های استان اصفهان نشان می­دهد که میزان شهرنشینی، دارای بیشترین تأثیر، و شاخص کالبدی دارای کمترین تأثیر در تعیین نابرابری شهرستان­های استان اصفهان بوده­اند که در خاتمه، راهکارهایی برای کاهش شکاف دیجیتال بین شهرها ارائه شده است که نیازمند توجّه جدّی مدیران و برنامه ­ریزان شهری و منطقه­ ای است.

کلیدواژه‌ها


 آقاپور فرد، صغری. (۱۳۸۸). نقش فناوری اطّلاعات در توسعه کشور. راهبرد یاس، شمارۀ ۱۹.
 حنیفی زاده، پیام؛ خدابخشی، محسن و حنفی زاده، محمدرضا. (۱۳۸۶). استخراج شاخص های اصلی اندازه‌گیری فناوری اطّلاعات و ارتباطات: ایجاد یک مجموعه یکپارچه غنی از شاخص های اصلی فناوری اطّلاعات و ارتباطات. فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال دوم، شماره ۵ (بهار).
حکمت نیا، حسن. موسوی، میرنجف. (۱۳۸۵). کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه ای. انتشارات علم نوین.
 زنگی آبادی، علی. علی حسینی، رحمان. (۱۳۸۸). تحلیل فضایی فناوری اطّلاعات و ارتباطات در کشورهای جهان. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی.
 طاهرخانی، مهدی. (۱۳۸۶). کاربرد تکنیک TOPSIS در اولویت بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی. فصلنامه پژوهش های اقتصادی، سال ششم، شماره ۳ (پاییز)، صص ۷۳-۵۹.
طیبی، علیرضا. (۱۳۸۸). جایگاه منطقه ای ایران در حوزۀ فناوری اطّلاعات و ارتباطات از منظر رده‌بندی جهانی. ماهنامۀ دنیای مخابرات و ارتباطات، شماره ۶۷.
 مرسلی، ادریس. (۱۳۸۵). بررسی نابرابری اشتغال شهری ـ روستایی استان آذربایجان غربی در فاصله سال های ۷۵-۱۳۴۵. فصلنامه روستا و توسعه. شماره ۲ (تابستان)، صص ۱۰۳-۷۷.
 مطلق، معصومه. بهروزنیا، پرستو. (۱۳۸۸). بررسی تأثیر فن‌آوری اطّلاعات و ارتباطات بر توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر اراک). پژوهش‌نامه علوم اجتماعی. سال سوم، شمارۀ دوم، صص ۳۸-۷.
مطیعی لنگرودی، سید حسن و همکاران. (۱۳۸۹). تحلیل اثرات اجتماعی و اقتصادی فناوری اطّلاعات و ارتباطات روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان گرگان). فصلنامه علمی- پژوهشی انجمن جغرافیای ایران. سال هشتم، شماره ۲۶، صص ۵۹-۳۳.
مؤمنی، مهدی؛ صابر، الهه. (۱۳۸۹). تعیین سطح توسعه‌یافتگی شهر نایین در استان اصفهان. فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره ۱۰(پاییز)، صص۱۸۰-۱۶۱.
نوری، مرضیه. (۱۳۸۹). تحلیل شکاف دیجیتالی جغرافیایی بین کشورهای اسلامی. مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، ایران – زاهدان.
 وارثی، حمیدرضا. بابانسب، رسول. اسلامی پریخانی، صدیق (۱۳۸۸). بررسی نقش و ضرورت شهرداری الکترونیکی در توسعه پایدار شهری. شهرداری ها، سال نهم، شماره ۹۷، صص ۲۳-۱۸.
 Ergazakis, Emmanouil., Ergazakis, Kostas., Askounis, Dimitrios., Yannis, Charalabidis., (2011). Digital Cities: Towards an integrated decision support methodology. Telematics and Informatics 28(2011), pp: 148-162.
 Keniston, Kenneth., (2003). The Four Digital Divides, Andrew Mellon Professor of Human Development. Massachusetts Institute of TechnologyIntroduction: The Four Digital Divides.
 The Internet Coaching Library., (2014). The Digital Divide, ICT, Miniwatts Marketing Group, Page updated on May 28, 2014.
 United Nations., (2005). Human Development Report. Regional Processes and Global Linkages, Published for the United Nations Development Program (UNDP), New York.
 UNITED NATIONS Division for the Advancement of Women Department of Economic and Social Affairs., (2005). Gender equality and empowerment of women through ICT. Published to promote the gols of the Beijing declaration and the platform for action.
 Menhaj, M.B., (2002). Foundations of Neural Networks. Amirkabir University Press.
 www.amar.org.ir