ارزیابی کیفیّت مسکن در سطح نواحی شهر زنجان

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا و اکوتوریسم دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

4 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

مسکن به­ عنوان کوچکترین عنصر تشکیل­ دهندۀ سکونتگاه­ها، محل استراحت، آسایش و پناهگاه خستگی­ها از دیرباز جایگاه امنیت و آرامش بوده است و همین عوامل، مسکن را به یکی از اساسی ­ترین نیازهای بشری تبدیل نموده­­است. هدف پژوهش حاضر، سنجش کیفیّت مسکن در نواحی شهری زنجان است. در این پژوهش، شاخص کیفیّت مسکن در سطح نواحی شهر تعیین گردید که داده­ های مورد نیاز از سرشماری نفوس مسکن 90 از طریق روش­های ارزیابی چند معیاره در سطح نواحی شهرداری زنجان پرداخته شده است. وزن­های مولفه­ های مربوط به هر قلمرو با استفاده از مدل AHP استخراج و برای تعیین فواصل بین گزینه ­ها و گروه­بندی معیارها از مدل تاپسیس استفاده شد و در نهایت، به منظور استخراج شاخص نهایی کیفیّت مسکن در نواحی شهری زنجان از مدل ویکور استفاده شده است. با توجّه به تحلیل­های انجام در نهایت فقط تنها 22/2 درصد از کّل نواحی شهری زنجان در شاخصهای مورد بررسی دارای کیفیّت مطلوب و نسبتاً مطلوب بوده، 40/7 درصد از نواحی دارای کیفیّتی متوسط است و 37 درصد نواحی در وضعیت نسبتاً نامطلوب و نامطلوب قرار دارند. مطالعه حاضر، نشان داد که علاوه بر پایین بودن کیفیّت مسکن در سطح نواحی شهر زنجان در بین نواحی این شهر نیز از لحاظ کیفیّت مسکن تفاوت معناداری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


. ارجمندنیا، اصغر. (۱۳۵۴). تحلیلی از شاخص های اجتماعی مسکن در ایران. مرکز هماهنگی مطالعات محیط زیست. مجلّۀ محیط شناسی، دورۀ اول.
 اهری، زهرا و همکاران. (۱۳۶۷). مسکن حداقل. وزارت مسکن و شهرسازی، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
 اینانلو، علی. (۱۳۸۰). برنامه ریزی مسکن تحلیلی بر عرضه و تقاضای مسکن در شهر قزوین. پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس.
 ﺑﺨﺖ آور، ﻫﻤﺎ (۱۳۷۵) ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﺳﻤﯿﻨﺎر و ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺴﮑﻦ در اﯾﺮان. ﺟﻠﺪ اول، نشر وزارت ﻣﺴﮑﻦ و ﺷﻬﺮﺳﺎزی.
 پورمحمدی، محمدرضا. (۱۳۸۵)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری. تهران: سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم ‌انسانی ‌دانشگاه ها.
 پورمحمدی، محمدرضا. (۱۳۸۵). برنامه ریزی مسکن. تهران. انتشارات سمت.
 تفکّری دوبخشری، اکرم. (۱۳۸۶). تجزیه و تحلیل و پیش بینی نیاز مسکن شهری در ایران (نمونه موردی: شهر زنجان بین سال های ١٣٨۴- ۱۴۰۴). پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان. گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری.
جمشیدی، مژگان؛ عزت الله کرمی. (۱۳۸۲). توسعه روستایی و آثارش بر کیفیت زندگی زنان (مطالعه موردی: شهرستان اقلید). فصلنامۀ توسعۀ روستایی. سال ششم. شمارۀ ۳ (پیاپی۲۳).
 حسامیان، فرخ و همکاران. (۱۳۷۷). شهرنشینی در ایران، چاپ سوم، تهران: نشر آگاه.
حکمت نیا، حسن. موسوی، میرنجف. (۱۳۸۵). کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه ای. تهران: انتشارات علم نوین.
 دهقان، مهدی. (۱۳۸۱). بررسی شاخص های کمّی و کیفی مسکن در شهر یزد و برنامه ریزی آتی آن، پایان نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری. دانشگاه یزد.
 رسولی، محمد. (۱۳۷۵). ارزیابی سیاست های توسعه و مسکن در رابطه با الگوی مسکن بر اساس معیارهای شهرسازی. مجموعه مقالات سومین سمینار توسعه مسکن در ایران، جلد اول.
رفیعی، مینو. (۱۳۸۲). اقتصاد مسکن. مجموعه مقالات آموزشی اقتصاد مسکن. سازمان ملی زمین و مسکن
رفیعی، مینو. چگنی، علی. (۱۳۷۴). شاخص های بین المللی مسکن. بولتن اقتصاد مسکن. شمارۀ ۱۵.
 رئیسی، محمدکریم. (۱۳۷۹) تنگناها و مشکلات مسکن شهری در استان سیستان و بلوچستان. پایان نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا. دانشگاه یزد.
زیاری، کرامت الله. زرافشان، عطاءالله. (۱۳۸۵). بررسی تغییرات کمّی و کیفی مسکن در شهر مراغه و پیش بینی مسکن مورد نیاز تا سال ۱۴۰۲. مجله جغرافیا و توسعه. شماره پیاپی ۸.
سرتیپی پور، محسن. (۱۳۸۵). شاخص های معماری مسکن روستایی در ایران. نشریۀ هنرهای زیبا. دانشگاه تهران. شمارۀ ۲۲.
 شیعه، اسماعیل. (۱۳۸۳). مقدّمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
عزیزی، محمدمهدی. (۱۳۸۲). محلّه مسکونی پایدار (مطالعه موردی: محلّه نارمک). مجله هنرهای زیبا. شمارۀ ۲۷.
 کارشناس، مجید. (۱۳۷۵). ابعاد اجتماعی-فرهنگی مسکن از دید جامعه شناسی شهری. مجموعه مقالات سومین سمینار توسعۀ مسکن در ایران، جلد دوم.
 لاهوتی، رحیم. (۱۳۸۱). برنامه ریزی مسکن در شهرهای با توسعۀ فزاینده (مطالعه موردی: شهر اردبیل). پایانامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری.
ملکی، سعید. (۱۳۸۳). بررسی نقش شاخص های اجتماعی در برنامه ریزی توسعه مسکن (شهر ایلام). فصلنامۀ مسکن و انقلاب، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شمارۀ ۱۰۴.
نوریان، فرشاد. (۱۳۷۴). تفاوت تعاون و تعاونی مسکن شهری. مجلّۀ هنرهای زیبا، شمارۀ ۷.
 وثوقی، فاطمه. (۱۳۷۷). مسکن در خراسان. مشهد: انتشارات پاز.
 Allen, John., Voget.Rebecca and Cordes, Sam., (2002). Quality of life in rural Nebraska: Trends and changes. Institute of agriculture and natural resoures.
 Campbell, Tom., (1990). Justice, Alantic Highlands. Humanities Press International.
 Gang, Meng., G.Brent, Hall., (2006). Assessing housing quality in metropolitan Lima, Peru. Journal of Housing and the Built Environment, December, Volume 21, Issue 4, pp: 413-439.
 Kamand, M., Roufechaei, Abu Hassan Abu Bakar., Amin, Akhavan Tabassi., (2013). Energy-efficient design for sustainable housing development. Journal of Cleaner Production, Available online 20 September 2013.
 Knapp,E., (1982). Housing Problem in Third World. University of Stuttgart.
Mahbubur, Mohammed., (2002). Bastee Eviction and Housing Rights:A case of Dhaka Bangladesh.Blackwell City Reader.
 Mahdi, Zanganeh., Hamid Reza, Varesi., Ali, Zangiabadi., (2013). Assessing and Analyzing Criteria for Housing Sustainable Development, in the Metropolitan Mashhad. Journal of Basic. Appl. Sci. Res., 3(6), pp: 419-426.
 Pacione, Michael., (2003). Urban environmental quality and human wellbeing – a social geographical perspective. Landscape and Urban Planning , 65
 Pal, A.K., Kumar, U.C., (2005). Quality of life concept for the evaluation of societal development of rural community in west bangal, India. Rural Development, vol.xv,no.
 UNCHS., (1999). Cities and Home for All: The Habitat Agenda. UNCHS, Nairobi