مکان یابی اردوگاه های اسکان موقت در مواقع زلزله (مطالعه موردی: شهرستان های جیرفت و عنبرآباد)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

2 کارشناس ارشد شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، ایران

چکیده

اقامت موقّت تمام یا بخشی از شهروندان درخارج از محیط سکونت دائمی­شان به دلیل بروز بحران، یکی از موارد مهم در برنامه ­ریزی و مدیریت بحران است که تحت عنوان اسکان موقت از آن یاد می­شود. انتخاب محل مناسب جهت اسکان با توجه به دسترسی­ها، مدیریت زمان و هزینه برای خدمات ­رسانی مطلوب و بهینه، از ضروریات مدیریت بحران در این مقطع است. در این پژوهش، شهر جیرفت و عنبرآباد با توجه به استعداد لرزه­ خیزی بالا، به ­عنوان الگویی به منظور مکان­یابی محل­های استقرار موقّت جمعیت­های آسیب­ دیدة ناشی از زلزله احتمالی، انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته ­است. براین­ اساس، در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، از25 فاکتور مؤثّر در امر مکان ­یابی، که برگرفته از شرایط طبیعی، زیرساختی، اقتصادی و اجتماعی شهر بوده، استفاده شده و در رابطه با تلفیق داده­ ها، از سیستم­ های اطلاعات مکانی و منطق فازی و برای انجام عملیات تلفیق فازی و عملیات مکان­یابی اسکان موقت، با توجه به قابلیت­های نرم­ افزار Arc­GIS ­ در مسائل آنالیز تصمیم­ گیری چند معیاره، استفاده شد. سپس با استفاده از روش ترکیب خطی وزن­ دار، نقشه­ های فازی به ­دست آمده، تلفیق و مکانهای مناسب  شناسایی گردیدند. نتایج این تحقیق نشان می­دهد در محدودة شهر جیرفت و عنبرآباد، 29 قطعه واجد شرایط هستند که پس از تطبیق با کاربری­ها و مساحت مورد نیاز، تعداد 12 قطعه (7 مکان در شهر جیرفت و 5 مکان در شهر عنبر آباد) به عنوان مکان مناسب جهت استقرار جمعیت در زمان بحران پیشنهاد گردید

کلیدواژه‌ها


ایلاقی، محسن. سلیمانی، مهرداد. کامیاب مقدس، رضا. (1392). مکان­یابیبهینه فضاهای بهینه جهت استقرار موقت جمعیت شهری پس از بحران با استفاده از GIS و مدل FUZZY (مطالعه موردی: شهر کرمان). مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس ملی زلزله و سازه، جهاد دانشگاهی استان کرمان.
اهری، زهرا. (1369). استفادة طولانی از مساکن پیش ساخته در زلزله ­ها ایتالیا. تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
اسدی نظری، مهرنوش. (1383). برنامه­ریزی و مکان­یابی اردوگاه­ های اسکان موقت بازماندگان زلزله (نمونه موردی منطقه یک شهر شیراز). پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
دفتر آمار و اطلاعات استانداری کرمان. (1391). ویژگی­های استان کرمان از دیدگاه تقسیمات کشوری و جمعیتی.
اشراقی، مهدی. (1386). مکان­یابی امکان اسکان موقت جمعیت­های آسیب ­دیده از زلزله با بهره­ گیری از سامانه­ های اطلاعات مکانی (مطالعة موردی: منطقه 2 شهرداری تهران). پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
حسن­ زاده، رضا. (1385). بررسی شرایط و مسائل زمین ­شناسی شهری کرمان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. پایان نامه کارشناسی ارشد زمین­ شناسی زیست محیطی دانشگاه شهید باهنر کرمان.
حسینی، مازیار. (1387). مدیریت بحران. سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، تهران: انتشارات نشر شهر.
زنگی­ آبادی، علی. (1370). جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری کرمان، جلد اول و دوم. کرمان: انتشارات مرکز کرمان شناسی.
 قدیری، محمودعلی. (1381). کاربرد روش­های برنامه­ ریزی شهری (کاربری زمین) در کاهش آسیب­ پذیری مناطق شهری در برابر زلزله (مطالعة موردی: منطقه 17 شهر تهران). پایان­ نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
متکان، علی ­اکبر. علیمحمدی، عباس. میرباقری، بابک. قطب­الدینی، محسن. (1391). پیاده سازی الگوریتم بهینه سازی کلونی مورچه (ACO) در مکان­یابی پناهگاه­های اسکان موقت بعد از زلزله (مطالعة موردی: شهر کرمان). پایان­نامة کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی تهران.
مرکز مبارزه با سوانح طبیعی ایران. (1372). کاربرد مدیریت بحران در کاهش ضایعات زلزله، طرح بسیج توان فنّی کشور در بازسازی مناطق زلزله­ زده. تهران: انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
مرکز لرزه ­نگاری کشوری، مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران.
دانشگاه شهید باهنر کرمان. (1386). مطالعات طرح آمایش استان کرمان.
Jifu Liu, Yida Fan., Piejun, Shi., (2011). Response to a high-Altitude Earthquake: The Yushu Earthquake example, Int J. Disaster risk sci, 2(1), pp:43-53.
15- Sule, Tudes., Nazan, Duygu Yigiter., (2010). Preparation of land use Planning model using GIS based on AHP. Case study Adana-Turkey, Bull Eng Geology Environment, 69: 235-245.
16-Kongsomsaksakul, S., Yang, C., and Chen, A., (2005). Shelter location-allocation model for flood evacuation planning. Journal of the eastern Asia society for transportation studies. Vol. 6, pp: 4232-4252.
17-Ali Abaspour, R., (2012). Allocation citizens to predeter- mined locations for disaster management after the earthquake. Journal - Promoting Surveying Engineering and Spatial Information. Vol. 2, No.2.
18- Undro., (1976). Guidelines for Disaster Prevention, Pre Disaster Physical Planning of Human Settlements. Geneva: Vol1, UNDRO