کاربرد روش های فازی و AHP برای جانمایی مدارس ابتدایی در ناحیه یک آموزشی شهر کرمان

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانش آموختة کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 دانشیار گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

3 دانشیار بخش جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان،

4 کارشناس ارشد زمین شناسی زیست محیطی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

افزایش جمعیت شهرها، سبب افزایش وسعت آنها و به تبع آن موجب افزایش استفاده از زمین گردیده است؛ بنابراین هرچه شهرها گسترده­تر ­شوند، کاربری اراضی نیز متنوع­تر می گردد. در این میان نقش کاربری­های آموزشی که در زمینة رشد و هدایت افراد جامعه؛ به­ ویژه دانش ­آموزان مدارس ابتدایی وظیفه مهمی دارند، غیر قابل انکار است. مسألة اساسی این است که مدارس ابتدایی در شهر کرمان به درستی مستقر نشده ­اند؛ از این رو، هدف پژوهش حاضر مکان­یابی مدارس ابتدایی ناحیة یک آموزش و پرورش شهر کرمان است. جامعة آماری، شامل کلیة مدارس ابتدایی ناحیه مذکور و روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی است؛ همچنین برای انجام این پژوهش از مطالعات کتابخانه ­ای (برای شناسایی معیارها)، برای تعیین مکان فعلی مدارس از بررسی­های میدانی، برای تعیین وزن معیارها از پرسشنامه محقق ساخته که روایی آن برگرفته از نظرات کارشناسان و پایایی آن بر اساس محاسبة نرخ سازگاری و آنالیز حساسیت که با استفاده از نرم­ افزار Expert Choice انجام می­شود، استفاده شده است. در این راستا، از سامانة اطلاعات جغرافیایی بهره گرفته شده است و با استفاده از روش منطق فازی، لایه ­های مختلف بر هم منطبق و آنالیز شدند. نتایج حاکی از آن است که وضعیت مدارس این ناحیه در بعضی نقاط نسبتاً نامطلوب است و در نتیجه، نواحی بهینه برای احداث مدارس ابتدایی دخترانه و پسرانه این ناحیه به صورت مجزا در دو نقشة کاربردی ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اطهاری، کمال.( 1376) مقدمه ­ای بر رابطه جامعه و فضا. مجلة معماری و شهرسازی، شماره 10 و 11.
امجدی، فریده. خبره، مرتضی. نقدی، مرتضی. (1391). ضوابط مکان­یابی مدارس و مجتمع­های آموزشی در بافت شهر و محله. دفتر فنی و تحقیات سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور.
بویادزیف، گئورک. بویادزیف، ماریا. (1391). منطق فازی. ترجمة ساجده امیر احمدی. چاپ دوم. تهران: کتاب مهربان،
حسن ­زاده، رضا. عباس ­نژاد، احمد. علوی، اکبر. شریفی، ابراهیم. (1390). تحلیل خطر لرزه­ ای شهر کرمان با تاکید بر کاربرد GIS در ریز پهنه ­بندی مقدماتی درجه2. مجلة علوم زمین، شمارة 21، صفحات 30-23.
رحمانپور، علی­اکبر. (1389). معیارهای مکانیابی مدارس و  ارزیابی آنها. نمونة موردی: مدرسه راهنمایی آیت­الله سعیدی مرند، مجلة آموزش جغرفیا، دورة 24، شمارۀ 3، صفحات 31-24.
رئوف­فرد، زهرا. (1386). تاریخچه مختصر تئوری و کاربردهای فازی. شرکت همراهان ارتباط گستر.
صالحی، رحمان. رضا­علی، منصور. (1384). ساماندهی فضایی مکان­های آموزشی (مقطع متوسطه) شهر زنجان به کمک GIS. مجلة پژوهش­های جغرافیایی، شماره 37 ، صفحات 135-123.
عطایی، محمد. (1389). تصمیم­گیری چند معیاره. شاهرود: انتشارات دانشگاه صنعتی.
فرج ­زاده، منوچهر. سرور، هوشنگ. (1381). مدیریت و مکانیابی مراکز آموزشی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعة موردی: فضاهای آموزشی مقطع راهنمایی منطقه هفت تهران). فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، شمارة 21، صفحات 79-90.
لینچ، کوین. (1382). سیمای شهر. ترجمة منوچهر مزینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
موحد، علی. امانپور، سعید. پورمحمدی، محمدرضا. عساکره، ماجده. (1390). بررسی و تحلیل مکان­یابی بهینه مدارس ابتدایی(مطالعة موردی: شهر شادگان). نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شمارة 22، صفحات 129-149.
نقدی ­نسب، مهدی. (1390). به کارگیری روش­های سلسله ­مراتبی، فازی و بولین در مکا­­­ن­یابی دفن زباله (مطالعة موردی: شهر کرمان). پایان­نامة کارشناسی ارشد زمین­شناسی گرایش زیست ­محیطی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
نوعی ­پور، بهروز. (1385). منطق فازی چیست. ماهنامة شبکه، شمارة 71، صفحات 33-25.
واحد آمار. (1391). آمار جمعیت دانش ­آموزی و فضاهای آموزشی ناحیه یک شهر کرمان. سازمان آموزش و پرورش استان کرمان.
واحد آمار. (1385). آیین­نامه ضوابط مکانی مدارس. سازمان نوسازی توسعه و تجهیز مدارس کشور.
Garson, G.D., Biggs, R.S., (1992). Analytic Mapping and Geographic Databases (Quantitative Applications in the Social sciences), SAGE Publications, Inc.; 1 edition. 96 pages.
http://amar.kr.ir/
Martin, D., (1991). Geographic Information Systems and Their Socioeconomic Implications. London, Routledge. 191 pages.
Mendelsohn, J., (1996). Educational Planning and Management and the use of Geographical Information Systems, UNESCO Publishing, 81 pages.
Valsic, N. and Dorantes, P.H., (2003). Building a GIS database for space and facilities management,  New Directions for Institutional Research, No 120, pp 53-61.
www.wikipedia.org
Zadeh, L.A., (1965). Fuzzy sets, information and control, 8, pp 335-338.