کاربرد مدل فازی در ارزیابی و پهنه بندی تناسب زمین برای توسعه فیزیکی شهر کرمان بر پایه فاکتورهای طبیعی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار ژئومورفولوژی دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی دکترای اقلیم شناسی دانشگاه خوارزمی

3 کارشناس ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه خوارزمی

4 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه خوارزمی

چکیده

تمایل به شهر نشینی و افزایش سریع جمعیت شهرها، منجر به توسعه فیزیکی و کالبدی شهرها گردیده است. از آنجا که پدیده ­های طبیعی، اثر بسزایی در توسعه فیزیکی شهر دارند، مطالعه دینامیسم محیط طبیعی و خصوصیات زمین می تواند از خسارات جبران ناپذیری که در نتیجه توسعه فیزیکی بی­ برنامه شهر به وجود می­ آید، جلوگیری کند. در این پژوهش سعی شده، با شناسایی و ارزیابی عوامل اثرگذار، جهات بهینه و راهبردی آینده توسعه فیزیکی شهر کرمان مشخص شود. بدین منظور از معیارهای شیب، ارتفاع، کاربری زمین، خطر زمین لرزه، خاک، فاصله از جاده، فاصله از رود، فاصله از شهر، فاصله از روستا و لایه های اقلیمی دما و بارش استفاده شده است. هر کدام از معیارها با توجه به توابع فازی و سپس عملگرهای ضرب، جمع و مقادیر مختلف گامای فازی (0/5 ، 0/7،  0/9) روی آنها اجرا شده است. در نهایت جهت انتخاب گامای بهینه فازی، با توجه به بازدید میدانی و شناخت منطقه و با به کارگیری  تصاویر ماهواره ای مشخص شد که گامای 0/9 ، مناسب­ترین همخوانی را دارد. نقشه نهایی به پنج کلاس، تناسب بسیار زیاد، زیاد، متوسط، کم و بسیار کم طبقه بندی گردید و نتایج نشان داد که سطوح با تناسب بسیار زیاد در شمال شرقی شهر کرمان، بهترین ناحیه و بخش های دیگری در جنوب،غرب و شمال غرب، نواحی مناسب دیگری را برای توسعه شهری تشکیل می­دهند

کلیدواژه‌ها


بمانیان، محمدرضا. محمودنژاد، هادی. (1387). نظریه ­های توسعه کالبدی شهر. تهران. انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.
ثروتی، محمدرضا. خضری، سعید. رحمانی، توفیق. (1388). بررسی تنگناهای طبیعی توسعه فیزیکی شهر سنندج، پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره67، صفحات 29-13
حسین زاده، دلیر، کریم. هوشیار، حسن. (1385). دیدگاه­ها، عوامل و عناصر مؤثر در توسعه فیزیکی شهرهای ایران. مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ­ای. شمارۀ 6.، صفحات 226-213.
حیدری، مهناز. (1385). تحلیل برنامه ­ریزی توسعه فیزیکی شهر کوهدشت. پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان.
خوشنود تکرمی، محمدرضا. (1383). بررسی روند توسعه فیزیکی و ارائه الگوی مناسب توسعه شهری فومن. پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.
زیاری، کرامت الله. مهدنژاد، حافظ. پرهیز، فریاد. (1388). مبانی و تکنیک­های برنامه ­ریزی شهری. انتشارات دانشگاه بین­المللی چابهار.
طاهری، غلامرضا. (1381). ارزیابی الگوی توسعه فیزیکی شهر رامشیر و ارائه الگوی مناسب آن. پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ­ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.
کرم، امیر. (1384). تحلیل تناسب زمین برای توسعه کالبدی در محور شمال ‎غرب شیراز با استفاده از رویکرد ارزیابی چند معیاری (MCE) در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS). پژوهش‎های جغرافیایی، شمارۀ 54، صفحات 106-93.
کرم، امیر. محمدی، اعظم. (1388). ارزیابی و پهنه ­بندی تناسب زمین برای توسعه فیزیکی شهر کرج و اراضی پیرامونی بر پایه فاکتورهای طبیعی و روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP). فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال1، شمارۀ 4، صفحات 74-59.
موسوی، عنایت­ الله. (1384). نقش عوامل جغرافیایی در توسعه کالبدی- فیزیکی  شهر ایذه. پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ ریزی شهری، دانشگاه اصفهان.
نگارش، حسین. (1382). کاربرد ژئومورفولوژی در مکان گزینی شهرها و پیامدهای آن. مجله جغرافیا و توسعه، شمارۀ 1، صفحات 150-133.
نظریان، اصغر. کریمی، ببراز. روشنی، احمد. (1388). ارزیابی توسعه فیزیکی شهر شیراز با تأکید بر عوامل طبیعی. فصلنامه جغرافیایی چشم­انداز زاگرس، سال1، شمارۀ1. صفحات 18-5.
نظریان، اصغر. ضیائیان، پرویز. عبداللهی، علی­اصغر. (1384). آشکارسازی مکان­های بهینه جهت توسعۀ فیزیکی آتی شهر کنگان با استفاده از مدل منطق بولین  و تکنیک هایGIS  وRS . مجموعه مقالات نهمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم تهران، صفحات 106-92.
Bullard, R.D., (2003). Atlanta Megasprawl. Forum for Applied Research and Public  Policy, No.14, pp:17-23.
Kaya, S., Curran, P.J.C., (2006). Monitoring urban growth on the European side of the Istanbul metropolitan area. International Journal of applied earth observation and geo information, No.8, pp:18-25.
Koomen, Eric., StillWell, John., Bakema, Aldrik., Schoiten, Henk J., (2009). Modeling land use change progress and pplications. Puplished by Springer, ISBN 975-1-4020-5648-2 (e-book).
Sietchiping, R., Wyatt, R., Hossain, H., (2004). Urban Informal Settlements within Less Developed Countries - A Simulation. Planning Institute Australia, Hobart, pp:22-26.