تحلیل نابرابری نماگرهای توسعه پایـدار فضای سبز شهری (مطالعه مـوردی: مناطق شهر تهـران)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکترا جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف از این پژوهش، ارزیابی شاخص های توسعه فضای سبز شهری، دست‌یابی به میزان نابرابری های منطقه ای و در نهایت سطح‌بندی مناطق ۲۲ گانه شهر تهران ازنظر برخورداری از فضای سبز است. روش تحقیق در این پژوهش «توصیفی، قیاسی و تحلیلی» است. جامعه آماری آن، ۲۲ منطقه شهرداری تهران است. لذا پس از گردآوری اطّلاعات و داده های آماری و پردازش آن به وسیله نرم‌افزارهای SPSS و ArcGIS وضعیت فضای سبز مناطق شهری تهران تحلیل و شاخص های توسعه پایدار فضای سبز استخراج گردید و با استفاده از تحلیل GSSDI (شاخص توسعه پایدار فضای سبز) و فن TOPSIS، به سطح‌بندی وضعیت فضای سبز مناطق پرداخته شد تا براساس آن، مناطق محروم و در اولویت توسعه فضای سبز شناسایی گردد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که متوسط سرانه فضای سبز به‌دست‌آمده برای مناطق شهر تهران در سال ۱۳۸۸، ۵/۹ مترمــربع است که تقریباً نصف حداقل سرانه پیشنهادی برای شهر تهران (۱۰ مترمربع) براساس طرح جامع آن در سال ۱۳۸۶ است. کمترین سرانه، متعلق به منطقه ده با سرانه ۰/۱۶ مترمربع با جمعیت ۳۲۹۵۰۷ نفر و مساحت ۸۱۵۹۵۱۵,۰۸ مترمربع و بیشترین سرانه فضای سبز متعلق به منطقه سه با سرانه ۱۵ مترمربع با جمعیتی در حدود جمعیت منطقه ده، ۳۲۱۴۹۶ نفر و مساحت ۲۹۲۹۹۵۱۲.۳ متر مربع است.

کلیدواژه‌ها


  1. بهمن­پور، هومن. محرم نژاد، ناصر. (1385). توسعة پایدار فضاهای سبز شهری در شهر تهران. همایش ملّی مناسب‌سازی محیط شهری.
  2. پوراحمد، احمد. اکبرپور سراسکانرود، محمّد. ستوده، سمانه. (پاییز1388). مدیریت فضای سبز شهری منطقه 9 شهرداری تهران. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره69.
  3. تیموری، راضیه. روستایی، شهریور. اکبری زمانی، اصغر. احدنژاد، محسن. (تابستان 1389). ایده­آل ارزیابی تناسب فضایی- مکانی پارک‌های شهری با استفاده از GIS (مطالعة موردی: پارک‌های محله‌ای منطقة2 شهرداری تبریز). مجلة علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال 10، شمارة 30.
  4. جلیلی، عادل. خسروی، الهه. (1387). پژوهشی بر راهبردهای توسعة فضای سبز در طرح جامع شهر تهران. مجلة پژوهش و سازندگی، شمارۀ 81.
  5. حیدری بخش، مرضیه. (1387. بررسی تطبیقی استاندارد پارک‌ها و فضای سبز شهر اصفهان با استانداردهای موجود(نمونة موردی: فضای سبز حاشیه‌ای زاینده‌رود). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری به راهنمایی دکتر جمال محمّدی.
  6. زنگی‌آبادی، علی. مختاری ملک‌آبادی، رضا. (1384). شهرها، فضای سبز و رویکردی انسان گرایانه به ابعاد انسانی طراحی. ماهنامۀ پیام سبز، سال 5، شمارۀ42.
  7. زنگی‌آبادی، علی. جمالی نژاد، مهدی. (1391). برنامه‌ریزی فضای سبز و اولویت‌بندی مناطق شهری، گامی در برنامه‌ریزی زیست‌محیطی(موردمطالعه: مناطق 14 گانه شهر اصفهان).
  8. زنگی‌آبادی، علی. تبریزی، نازنین. (1385). زلزلۀ تهران و ارزیابی فضایی آسیب‌پذیری مناطق شهری تهران در برابر زلزله. مجلة پژوهش‌های جغرافیایی، شمارة56.
  9. زنگی‌آبادی، علی. رخشانی نسب، حمیدرضا. (1388). تحلیل آماری-فضایی نماگرهای توسعة فضای سبز شهری (مطالعة موردی: مناطق شهری اصفهان). مجلة محیط‌شناسی، سال 35، شمارة 49.
  10. شاهی­وندی، احمد. (1385). مکان‌یابی فضای سبز شهری(نمونة موردی شهر خرم‌آباد). پایان­نامه کارشناسی ارشد رشتة جغرافیا به راهنمایی دکتر حمیدرضا وارثی و جمال محمدی.
  11. شهرداری تهران. (1386). طرح راهبردی-ساختاری توسعه و عمران شهر تهران (طرح جامع تهران.
  12. صابری، عظیم. قنبری، ابوالفضل. حسن‌زاده، مریم. (1390). مکان‌یابی پارک و فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به روش ارزیابی چند معیاری AHP (نمونه موردی: شهر شوشتر). همایش ملی ژئوماتیک.
  13. صالحی فرد، محمد. خاکپور، براتعلی. رفیعی، هادی. توانگر، معصومه. (1389). تحلیلی بر ابعاد اجتماعی فضاهای سبز شهری با تأکید بر دیدگاه شهروندان (مطالعة موردی: کلان‌شهر مشهد). مجلة علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال 10، شمارة 29.
  14. عباسی شوازی، محبوبه. (1389). تحلیلی بر توزیع فضایی و مکان‌یابی فضای سبز شهر یزد با استفاده از GIS (نمونة موردی: پارک‌های درون‌شهری). پایان نامۀکارشناسی ارشد رشتة جغرافیا به راهنمایی دکتر جمال محمدی.
  15. ملک قاسمی،  علی. بابایی کفاکی. عادلی پیشبیجاری. (1384). بررسی کاربرد اصول آمایش سرزمین و GIS در توسعة جنگل و فضای سبز (مطالعة موردی در جنگل سرخه حصار تهران). مجلة علمی-پژوهشی علوم کشاورزی، سال 11، شمارۀ 3.
  16. وارثی، حمیدرضا. محمدی، جمال. شاهی­وندی، احمد. (1387). مکان‌یابی فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهر خرم‌آباد). مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 10.
  17. هاشمی، ابراهیم. کافی، هاشمی. خان سفید. (1388). تجزیه وتحلیل روند تغییرات فضای سبز شهری: مطالعة موردی منطقة دو تهران. مجلة علوم محیطی، سال 6. شمارۀ 3.
  1. Barbosa, Tratalos., Armsworth, Davies., (2007). Who benefits from access to green space? A case study from Sheffield, UK, Landscape and Urban Planning.
  2. Dajun, Dai., (2011). Racial/ethnic and socioeconomic disparities in urban green space accessibility: Where to intervene?, Land scape and Urban Planning.
  3. Germann, Seeland., (2004). Are urban green spaces optimally distributed to act as places for social integration? Results of a geographical information system (GIS) approach for urban forestry research, Forest Policy and Economics.
  4. KongYin, Nobukagoshi., (2007). Using GIS and landscape metrics in the hedonics price modeling of the amenity value of urban green space: A case study in Jinan City, China, Land scape and Urban Planning.
  5. McConnachie, Shackleton., (2010).  Public green space inequality in small towns in South Africa, Habitate International.
  6. Schipperjin, Ekholm., Stigsdotter Toftager, Bentsen., Kamper-Jorgensen, Randrup., (2010) Factors influencing the use of green space: Results from a Danish national representative survey, Land scape and Urban Planning.
  7. QureshiBreuste, Lindley., (2010). Green Spac Functionality along an Urban Gradient in Karachi: A Socio- Ecological Study", Hum Ecol.
  8. SeamanJones, Ellaway., (2010). Its just about the park, It, s about integration too: why people choose to use or not use urban green spaces, International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity.
  9. Thaiutsa, Puangchit., Kjelgren, Arunprarut., (2008). Urban Green Space, Street tree assessment in Bangkok, Thailand, Urban Forestry & Urban Greening.
  10. Vandenberg, Mass., Verheij, Groenewegen., (2010). Green space as a buffer between stressful life events and health, Social Science and Medicine.
  11. www.tehran.ir