ارزیابی تأثیر کیفیت محیط ساخته شده بر سطح سلامت روحی و روانی بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی. اردبیل، ایران.

2 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 دانشیار مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، اردبیل، ایران.

10.22103/jusg.2024.2130

چکیده

مقدمه: علیرغم پیشرفت‌های علمی بشر امروزین، هنوز عوامل زیادی هستند که سلامت انسان‌ها، خصوصاً سلامت روانی آنان را تهدید می‌کنند. محیط کالبدی که توسط خود انسان ساخته شده است، می‌تواند یکی از همان عوامل تهدید­کننده برای انسان باشد. در حالی که تمرکز عمده تحقیقات دانشمندان در قرن معاصر بر روی سلامت جسمی بوده، سلامت روان نسبتاً کمتر مورد عنایت قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر کیفیت محیط ساخته شده در  سطح سلامت روحی و روانی بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل می‌باشد.
داده و روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. اطلاعات مورد نیاز در این بررسی از طریق روش‌های میدانی و اسنادی گردآوری شده‌اند. جامعه آماری پژوهش منطبق بر بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم ­افزارSPSS و SMART PLS و آزمون­های آماری تی تک ­نمونه‌ای و ضریب تاییدی مسیر در نرم­افزار SMART PLS استفاده شده است.
یافته‌ها: با توجه به یافته‌های پژوهش براساس مدل ساختاری، آماره T-Value برای تمامی متغیرها بیشتر از (96/1) می‌باشد و در سطح اطمینان95/. معنادار است. و میزان واریانس تعدیل شده (AVE ) برای متغیر عناصر کالبدی (343/.)، متغیر هنر و زیبایی (321/.)، متغیر عناصر زیست­محیطی و نظافت (416/.) و متغیر عناصر محیطی (332/.) می‌باشد و ارتباط معناداری بین کیفیت و طراحی محیط ساخته شده با سلامت روان بیماران مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل دارد که بیشترین تأثیر مثبتی که محیط طراحی و ساخته شده بر سلامت روحی و روانی بیماران مغز و اعصاب و روان گذاشته است مربوط به عناصر زیست­ محیطی و نظافت می‌باشد و بالاترین میانگین گویه مربوط به تمیزی و سالم بودن هوای شهر بوده است براین اساس هرچقدر کیفیت محیط بهتر و مطلوب‌تر باشد سلامت روان شهروندان بالاتر و بیشتر خواهد بود.
نتیجه‌گیری: براساس نظرات پاسخگویان کیفیت محیط ساخته شده در شهر اردبیل عناصر زیست­ محیطی و نظافت در سطح متوسط به بالا بوده و عوامل  دیگر از قبیل (هنر و زیباشناختی، عناصر کالبدی و محیطی) در سطح استاندارد پایینی قرار دارد که نشان‌دهنده عدم مدیریت صحیح برنامه‌ریزان و مدیران شهری، در شهر اردبیل می‌باشد و باعث افزایش بیماری افسردگی در بین شهروندان و افزایش چند برابری بیماران مغز و اعصاب و روان گردیده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
امامقلی، عقیل. (1398). کیفیت معماری محیط و رابطه آن با سلامت روان. همایش ملی معماری و شهرسازی انسانگرا (دانشگاه آزاد اسلامی قزوین).
پسندیده، یلدا؛ ودیعه، ساسان؛ ساعی ارسی، ایرج. (1400). ارزیابی تأثیر شاخص­های کیفیت زندگی بر سلامت اجتماعی ( مورد مطالعه: شهروندان شهر مشهد). مجله علوم جغرافیایی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، 17 (35)، 19-1.
علیپوری نیاز، مینا؛ وحیدنیا، بهزاد. (1395). طراحی الگوی توسعه محیط­های حامی سلامت شهروندان تبریز. همایش ملی خانواده و مسایل نوپدید، تبریز، مقاله منتشر شده در همایش ملی خانواده و مسایل نوپدید، تبریز، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، اداره کل ورزش و جوانان استان آذربایجان شرقی.
عظیمی، المیرا؛ ستارزاده، داریوش؛ بلیان، لیدا؛ عبداهلل زاده طرف، اکبر؛ فرامرزی اصلی، مهسا. (1399). ارزیابی تأثیر عوامل کالبدی-محیطی فضاهای عمومی بر سلامت روان شهروندان(مطالعه مورد: شهر اردبیل). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20 (59)، 319-307.
عبداله­زاده فرد، علیرضا: شمس الدینی، علی. (1399). نقش کیفیت محیطی محله در سلامت روحی و روانی ساکنان ( مطالعه موردی محله سنگ سیاه، کلانشهر شیراز). مجله دانش شهرسازی، 4 (2)، 95-114.
سالاری سردری، فرضعلی؛ حیدری مقدم، مصطفی؛ سبحانی، نوبخت؛ عارفی، اعظم. (1393). بررسی مؤلفه­های کیفیت زندگی در فضاهای شهری (مطالعه موردی: شهرلامرد). دوفصلنامه پژوهش­های منظر شهر، 1 (2)، 53-62.
طاهرى، ثریا؛ طاهرى، جعفر. (1398). ارزیابى عوامل محیطى مؤثر بر سلامت روان در مجموعه‌های مسکونى )مطالعه مورد : مجموعه‌های 512و 600 دستگاه شهر مشهد). هویت شهر،40(13)،74-57.
مستوفی الممالکی، رضا؛ بهرامی، فریبا. (1393). تبیین نقش شاخص‌های کالبدی درجهت ارتقای امنیت شهروندان با رویکرد   C.P.T.E.Dمطالعة موردی: بافت فرسودة محلة زینبیة اصفهان. مجلة جغرافیا و توسعة فضای شهری، شمارة 9، 1-21.
یزدان‌پور،، زینب؛ موسوی، سیدمحسن. (1396). بررسی عوامل محیطی مؤثر در ارتقای سلامت جسمی و روانی سالمندان ساکن خانه سالمندان. همایش ملی پژوهش‌های نوین در معماری با رویکرد تعامل انسان و محیط­زیست، مقاله منتشر شده در همایش ملی پژوهش‌های نوین در معماری با رویکرد تعامل انسان و محیط زیست، رشت، دانشگاه گیلان.
References
Aerts, R., Stas, M., Vanlessen, N., Hendrickx, M., Bruffaerts, N., Hoebeke, L., & Aerts, J. M. (2020). Residential green space and seasonal distress in a cohort of tree pollen allergy patients. International Journal of Hygiene and Environmental Health, 223(1), 71-79.
Cao, J. (2016). How does neighborhood design affect life satisfaction? Evidence from Twin Cities. Travel Behaviour and Society, 5(1), 68-76. https://doi.org/DOI:10.1016/j.tbs.2015.07.001
Chen, C., & Zhang, H. (2018). Do You Live Happily? Exploring the Impact of Physical Environment on Residents’ Sense of Happiness, Vol. 112. Presented at the IOP Conference Series Earth and Environmental Science. https://doi.org/DOI: 10.1088/1755-1315/112/1/012012
Dannenberg,A.L. Frumkin, H j, & , Jackson, R. (2011). Making Healthy Places NewYork.
Greif, M. J., & Dodoo, F. N. (2015). How Community Physical, Structural and Social Stressors Relate to Mental Health in the Urban Slums of Accra Ghana Health & Place,33.57-66.
Han, M. J. N., & Kim, M. J. (2019). Green Environments and Happiness Level in Housing Areas toward a Sustainable Life. Sustainability, 11(17), 1-18. https://doi.org/10.3390/su11174768.
Hunt, F. (2012). Health and Well- being. The Role of Government Public Health,126.19-23.
Keshavarz, H, & Nekoei fard, U.(2011). Investigating the Effects of Urban Spaces on Environmental and Behav ioral Abnormalities of Citizens in District 12 of Tehran. Journal of Health System Research7(5),564-570.
Krefis, A. C., Augustin, M., Schlünzen, K. H., Oßenbrügge, J., & Augustin, J. (2018). How does the urban environment affect health and well-being? A systematic review. Urban Science, 2(1), p. 21.
Li, Q., Kobayashi, M., Inagaki, H., Hirata, Y., Li, Y. J., Hirata, K., & Kagawa, T. (2010). A day trip to a forest park increases human natural killer activity and the expression of anti-cancer proteins in male subjects. Journal of biological regulators and homeostatic agents, 24(2), pp. 157-165.
 Li, Q., Kobayashi, M., Wakayama, Y., Inagaki, H., Katsumata, M., Hirata, Y., & Miyazaki, Y. (2009). Effect of phytoncide from trees on human natural killer cell function. International journal of immunopathology and pharmacology, 22(4), pp. 951-959.
 Li, Q., Morimoto, K., Kobayashi, M., Inagaki, H., Katsumata, M., Hirata, Y., & Miyazaki, Y. (2008). A forest bathing trip increases human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins in female subjects. J Biol Regul Homeost Agents, 22(1), pp. 45- 55.
Linch, K. (1993). Portrait of the city. Translated by: Mozayyeni, M., Tehran University Press, Tehran. (In Persian).
Liu, Y., Wang, R., Lu, Y., Li, Z., Chen, H., Cao, M., & Song, Y. (2020). Natural outdoor environment, neighbourhood social cohesion and mental health: Using multilevel structural equation modelling, streetscape and remote-sensing metrics. Urban Forestry & Urban Greening, 126576.
Marsella, A.J. (1998). Urbanization, Mental Health, and Social Deviancy: A Review of Issues and Research. American Psychologist,53,624-634.
Nice, Y., Vadieh, S., & Sai Ersi., I. (2021). evaluation of the impact of quality of life indicators on social health (case study: citizens of Mashhad city). Journal of Geographical Sciences, Islamic Azad University, Mashhad Branch, Summer 1400, Volume 17, Number 35, pp. 1-19.
Pfeiffer, D., & Cloutier, S. (2016). Planning for happy neighborhoods. Journal of the American Planning Association, 82(3), 267–279.
Saffari Nia, M., Amari, H., & Beheshti Moghaddam, E. (2013). City Psychology(2nd ed). Tehran Avaya Noor[inPersian].
Salari Sardari, F., Heydari Moghadam, M., Sobhani, N., & Arefi, A. (2013). Investigating the Quality of Life Components in Urban Spaces (Case Study: Shahr Lamard). Two-Quarter Journal of City Landscape Research, Year 1, Number 2, Fall and Winter , pp.: 53-62. [inPersian].
Taheri, S., & Taheri, J. (2018). Evaluation of environmental factors affecting mental health in residential complexes (case study: 512 and 600 units in Mashhad). Hovit Shahr, 40(13), 57-74. [inPersian].
Wills, E. (2014). Feeling Safe and Subjective Well-being. In In book: Encyclopedia of Quality of Life and Wellbeing Research, pp. 2233-2235.
Wolf, K. L., Lam, S. T., McKeen, J. K., Richardson, G. R., van den Bosch, M., & Bardekjian, A. C. (2020). Urban trees and human health: A scoping review. International journal of environmental research and public health, 17(12), p. 4371
World Health Organization “WHO”. (2010). Why Urban Health Matters. Available at https://www.who.int/world-health-day/2010/media/whd2010background.pdf.
Yang, M., Dijst, M., Faber, J., & Helbich, M. (2020). Using structural equation modeling to examine pathways between perceived residential green space and mental health among internal migrants in China. Environmental Research, 109121.