زنان و گردشگری: آسیب‌های شغلی و مدیریت آن ها (نمونه موردی: زنان شاغل در اقامتگاه‌های بومگردی استان کرمان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه گردشگری، مجتمع آموزش عالی بم، بم، ایران.

2 عضو هیئت علمی گروه گردشگری، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران.

10.22103/jusg.2024.2128

چکیده

مقدمه: با وجود حضور حداکثری زنان در عرصۀ کسب و کار در گردشگری (54 درصد در دنیا)، مسائل و آسیب‌های موجود بر سر راه این گروه بخصوص در جوامع در حال توسعه بسیار زیاد است، زیرا گردشگری، بستری مناسب برای گذار اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را برای زنان فراهم می‌نماید و این تحرک و گذار بی‌شک هزینه‌های بسیاری را به همراه دارد. در این پژوهش، محققان به دنبال مطالعۀ آسیب‌های شغلی زنان شاغل در اقامتگاه‌های بومگردی استان کرمان و نحوۀ توانمندی و مقابله آنها در برابر این چالش‌ها است.
داده و روش: این مطالعه با استفاده از رویکرد کیفی مردم‌نگاری طراحی و اجرا گردید. نمونۀ این پژوهش 19 نفر از زنان مدیر اقامتگاه‌ بودند. این نمونۀ با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و تکنیک گلوله‌برفی انتخاب گردید و مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته با این گروه انجام پذیرفت. داده‌های حاصل از مصاحبه‎‌ها به صورت دستی از طریق تکنیک تحلیل شبکۀ مضمونی مورد تجزیه و تحلیل کیفی قرار گرفت. قابلیت اعتماد و اتکاپذیری داده‌های پژوهش از طریق استراتژی‌های مختلف کنترل گردید.
یافته‌ها: در پایان، یافته‌های حاصل از پژوهش، در دو دستۀ کلی، چالش‌ها و نحوۀ مدیریت و مقابله با آنها به وسیلۀ زنان استخراج گردید. چالش‌های پیش‌روی زنان در گردشگری، شامل بستر اجتماعی پرحاشیه، رویکرد نامطلوب فرهنگی نسبت به کار زنانه، ارتباطات پرچالش اجتماعی، بحران اقتصادی و رویارویی مکرر با مشکلات اقتصادی، زمینه پرآسیب خانواده ایرانی و کار زنانه، قوانین محدودکننده کار زنان، مسائل زیرساختی، مسائل بین‌نهادی و درون‌نهادی مرتبط با کار زنان و  چالش‌های آینده‌نگر است.
نتیجه‌گیری: نحووۀ مدیریت و رویکردهای حل مسئله زنان در برابر این چالش‌ها نیز شامل مدیریت چالش‌های فرهنگی، مدیریت تعارض فرهنگی در خانواده، خلق رویکرد موفقیت شغلی، خلق رویکرد وفاداری مشتری و خلق رویکرد خود مراقبتی است.

کلیدواژه‌ها


منابع
حاجیان، حسنا. (1392). مطالعه تطبیقی میزان توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی در نتیجه توسعه گردشگری زمستانی، مطالعه موردی: مقصدهای گردشگری خور، شمشک، دربندسر، دیزین. (پایان نامه کارشناسی ارشد). دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
خانی، فضیله. (1390).  تحلیل جنسیتی از درک آثار گردشگری روستایی مورد مطالعه: روستاهای کن سولقان در شمال غرب تهران. مجله توسعه روستایی، شماره 4.
خواجه شاهکویی، علیرضا؛ خوش­فر، غلامرضا؛ کریمی، لیلا. (1391). نقش گردشگری در توانمندسازی زنان روستایی مطالعه موردی: روستای زیارت شهرستان گرگان. برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 1(3)، 125-106.
ذکایی، محمدسعید (1381). نظریه و روش در تحقیقات کیفی. فصلنامه علوم اجتماعی 9(17)، 69-41.
رحمانی، مریم؛ زندرضوی، سیامک؛ ربانی، علی؛ ادیبی، مهدی. (1387). نقش اعتبارات خرد در توانمندسازی زنان: مطالعه موردی روستای پشت­رود بم. مطالعات زنان، 6(3)، 132-105.
وثوقی، لیلا؛ قاسمی، مهدیه. (1393). اکوتوریسم و توانمندسازی زنان روستایی. زن در توسعه و سیاست، 12(4)، 593-610.
علیخانی دادوکلایی، مهدی. (1393). چالش‌های پیش رو زنان در کارآفرینی کشاورزی. نشریه کارآفرینی کشاورزی، 1 (4)، 32-19.
References
Abou-Shouk, M., Taha Mannaa, & M., Elbaz, A.(2021). Women’s empowerment and tourism development: A cross-country study. Tourism Management Perspectives.
Akter,A., Imtiaz Hossain, M., Mahbub,A., Md Reaz,K., Shahabuddin, M., Chowdhury, T., & Akter, F.(2020).The role of Micro-Credit on empowerment of women in Bangladesh. International Journal of Advanced Science and Technology, 29(2), 368 – 389.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research. Qualitative Research, 385- 405. London: Sage.
Boley, B. B., & McGehee, N. G. (2014). Measuring empowerment: Developing and validating the resident empowerment through tourism scale (RETS). Tourism Management, 45, 85-94.
Boley, B. B., Maruyama, N., & Woosnam, K. M. (2015). Measuring empowerment in an eastern context: Findings from Japan. Tourism Management, 50, 112-122.
Cole, S. (2007). Beyond authenticity and commodification. Annals of Tourism Research, 34(4), 943-960.
Coria, J., & Calfucura, E. (2012). Ecotourism and the development of indigenous communities: The good, the bad, and the ugly. Ecological Economics, 73, 47-55.
Farrelly, T. A. (2011). Indigenous and democratic decision-making: Issues from community-based ecotourism in the Boumā National Heritage Park, Fiji. Journal of Sustainable Tourism, 19(7), 817-835.
Ferguson, L. (2011). Promoting gender equality and empowering women? Tourism and the third Millennium Development Goal. Current Issues in Tourism, 14(3), 235-249.
Jensen, Q. (2010). Social mediation in remote developing world tourism locations–the significance of social ties between local guides and host communities in sustainable tourism development. Journal of Sustainable Tourism, 18(5), 615-633.
Kabeer, N. (1999). Resources, agency, achievements: Reflections on the measurement of women's empowerment. Development and Change, 30(3), 435-464.
Kline, C., McGehee, N., & Delconte, J. (2018). Built capital as a catalyst for community based tourism. Journal of Travel Research, 57, 1–17.
Ramos, A. M., & Prideaux, B. (2014). Indigenous ecotourism in the Mayan rainforest of Palenque: Empowerment issues in sustainable development. Journal of Sustainable Tourism, 22(3), 461-479.
Rowlands, J. (1997). Questioning empowerment: Working with women in Honduras. Ireland: Oxfam.
Ruiz-Ballesteros, E., & Hernández-Ramírez, M. (2010). Tourism that empowers? Commodification and appropriation in Ecuador’s turismo comunitario. Critique of Anthropology, 30(2), 201-229.
Scheyvens, R. (1999). Ecotourism and the empowerment of local communities. Tourism Management, 20(2), 245-249.
Sen, G., & Mukherjee, A. (2014). No empowerment without rights, No rights without politics: Gender-equality, MDGs and the post-2015 development agenda. Journal of Human Development and Capabilities, 15(2-3), 188-202.
Sharma, A. (2008). Logics of empowerment: Development, gender, and governance in neoliberal India. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Stone, M. T., & Nyaupane, G. P. (2017). Ecotourism influence on community needs and the functions of protected areas: A systems thinking approach. Journal of Ecotourism, 16(3), 222–246.
Syed, J. (2010). Reconstructing gender empowerment. Women's Studies International, 33(3), 283-294.
Tosun, C. (2002). Host perceptions of impacts: A comparative tourism study. Annals of Tourism Research, 29, 231-253.
Tucker, H., & Boonabaana, B. (2012). A critical analysis of tourism, gender and poverty reduction. Journal of Sustainable Tourism, 20(3), 437-455.
Weng, S., & Peng, H. (2014). Tourism development, rights consciousness and the empowerment of Chinese historical village communities. Tourism Geographies, 16(5), 772-784.
Zimmerman, M. A. (1995). Psychological empowerment: Issues and illustrations. American Journal of Community Psychology, 23(5), 581-599.