برنامه‌ریزی توسعة میان افزا در منطقه 3 شهر کرمان با رویکرد توسعه پایدار

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 دانشیاردانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

3 کارشناس ارشد جغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

چکیده

مقدمه: توسعه میان ­افزا، بازتوسعه اراضی خالی، رهاشده یا استفاده نشده و همچنین اراضی که نسبت به کاربری­ های مجاور به صورت مطلوبی مورد استفاده قرار نگرفته اطلاق می ­شود. رشد و گسترش افقی شهرها موجب شده تا از اراضی درون بافت شهرها استفاده مطلوبی نشده و این اراضی خالی یا رها شده ویا به کاربری­های غیر مرتبط تبدیل شود وسعت شهر ها افزایش یافته درحالیکه امکان توسعه در درون بافت شهری وجود دارد. هدف پژوهش شناسایی و امکان سنجی توسعه میان افزا در منطقه 3 شهری کرمان است.
داده و روش: این تحقیق از نظر ماهیت، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی است. گردآوری داده­ ها مبتنی بر روش کتابخانه ­ای و میدانی می­ باشد. برای بررسی میزان گسترش شهری از آنتروپی شانون و همچنین برای تهیه و تولید نقشه ها از نرم افزار GIS Arc  استفاده شده است.
یافته‌ها: در این تحقیق کاربری اراضی منطقه 3 شهر کرمان مورد بررسی و تجزیه وتحلیل قرار گرفته، اراضی که قابلیت کاربری شهری دارند شناسایی شده، در منطقه 3 شهر کرمان بیش از 5 درصد اراضی به کاربری ­های غیر مرتبط اختصاص  داده شده و یا به اراضی خالی رها شده­اند که درصورت توسعه میان افزا از این ظرفیت خالی می­توان برای توسعه شهری استفاده نمود.
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از مدل آنتروپی شانون نشان دهنده این امر است که طی سال­ های اخیر گسترش فیزیکی شهر کرمان به صورت پراکنده و غیرمتراکم بوده است، ظرفیت­های موجود اراضی بایر بلااستفاده (میان فضاها) و کاربری­های ناسازگار (کارگاهی، متروکه و نظامی) که در درون نواحی  چهارگانه منطقه سه وجود دارد به عنوان اولویت­ های توسعه میان افزا جهت توسعه پایدار در نظر گرفته شدند.

کلیدواژه‌ها


آیینی، محمد. (1388). هرم بازآفرینی و مشارکت مردم، معیار ارزیابی برنامه ­های توسعه درون ­زای شهری. نشریه هویت شهر، 3 (5).
آروین، محمود. (1396). ارزیابی زمین ­های بایر به منظور توسعة میان­ افزا (نمونه موردی: شهر اهواز). مجله آمایش جغرافیایی فضا، 7 (26)، 182-163.
احدنژاد، محسن؛ احمدی، لیلا؛ شامی، اصغر؛ حیدری، تقی. (1392). بررسی روند توسعه درون شهری با تأکید بر تغییرات تراکم و کاربری اراضی(نمونه موردی: بافت فرسوده شمالی شهرزنجان). فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه گلستان، سال سوم.
بابایی، جواد. (1395). کاربرد اصول توسعة میان ­افزا در بهبود بافت شهری در قلعه آبکوه مشهد. سومین کنفرانس علمی- پژوهشی افق ­های نوین در علوم جغرافیا و برنامه ­ریزی معماری و شهرسازی، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
پورموسوی، سید موسی. (1393). شناسایی اصول و راهکارهای اجرایی توسعة میان ­افزا در شهر تهران به عنوان یکی از ابعاد توسعة شهری پایدار. نشریه مطالعات توسعة اجتماعی ایران، 6 (4)، 57-37.
پور محمدی، محمد رضا. (1388). برنامه ­ریزی کاربری اراضی شهری. چاپ پنجم، تهران، انتشارات سمت.
داداش پور، هاشم؛ عادلی، زینب. (1394). سنجش ظرفیت­ های تاب­آوری در مجموعۀ شهری قزوین. فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، شماره هشتم.
خزایی، م؛ رضویان، م، ت. (1398). بافت فرسوده فرصت یا تهدید مدیریت شهری، (نمونه موردی: بافت‌فرسوده شهر نهاوند). آمایش محیط، 12 (46) 126-101
جلیز، غلامرضا؛ حسین­زاده دلیر، کریم؛ نظم فر، حسین. (1401). تحلیلی بر نقش راهبردهای توسعه میان‌افزا در بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری (نمونه موردی: منطقه 8 کلانشهر تبریز). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 22 (67).
زارعی، مجید؛  ترکمن­ها، فائزه. (1394). سنجش میزان توسعه شهر قزوین با سیاست های توسعه درونی شهر. شماره23.
زیاری،کرامت الله. (1395). ظرفیت ­سنجی کالبدی بافت مرکزی شهرها به منظور توسعة میان­افزا (مطالعه موردی: شهر میناب). نشریة مطالعات نواحی شهری، 3 (8)، 74-63.
سیف­الدینی، فرانک. (1393). بسترها و چالش­ های اعمال سیاست رشد هوشمند شهری( نمونه موردی: خرم آباد لرستان). فصلنامة جغرافیا و برنامه­ریزی شهری چشم­انداز زاگرس، 6 (79)، 79-57.
سنگی، الهام. (1392). سنجش مطلوبیت سکونتی در توسعة میان­ افزای شهری با استفاده از مدل تصمیم ­گیری منطق فازی (نمونه موردی: منطقه 19 شهرداری تهران). فصلنامة آرمان شهر، 6 (11)، 361-349.
سعیدی، عباس. (1388). دانشنامه مدیریت شهری و روستایی. تهران، سازمان شهرداری­ها و دهیاری­ها.
صرافی، مظفر. (1384). سیری در مباحث توسعه فضایی با نگاهی ویژه بر طرح آمایش سرزمین. دفتر برنامه ریزی منطقه­ای، سازمان برنامه و بودجه، تهران.
عزیزی، محمدمهدی. (1385). نقش و جایگاه تراکم ساختمانی در توسعه شهری. مجموعه مقالات اولین سمینار ساخت و ساز در پایتخت.
علی‌اکبری، اسماعیل. (1396). عرصه‌های درون‌افزای شهری و کارآمدی سیاست رشد درون‌افزای کلان شهر تهران. پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 5 (2).
علی­الحسابی، مهران. (1389). توسعة پایدار شهری در ایران با محوریت استفاده از ساختارهای میان ­افزای شهری. نخستین همایش توسعة شهری پایدار، ص41.
مفیدی، مجید؛ افتخاری مقدم، علی. (1389). توسعه پایدار شهری دیدگاه ها و اصول اجرایی آن در کشورهای درحال توسعه. فصلنامه بین ­المللی ساخت شهر، 6 (12).
مختاری، رضا. (1392). تحلیل الگوی رشد هوشمند شهری در مناطق چهارده­گانه اصفهان براساس مدل­های برنامه­ریزی منطقه­ای. نشریة مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، 5 (19).
نوریان، فرشاد، نتاج، آزاده. (1395). بررسی معیارهای ظرفیت ­سنجی توسعه مجدد در محدوده بافت قدیم بابل. نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، 21 (3).
نظریان، اصغر. (1385). پویایی نظام شهری ایران. انتشارات مبتکران، چاپ اول، تهران.
Anderson, c., Richards, L., Baxley, r. (2005). infill development: barriers and in centers Truckee meadows Regional Planning Agency.
Peter, N., Stephen, G. (2014). understanding infill:Towards New policy and Practice for Urban Regeneration in the established suburbs of Australia’s cities. journal urban policy’s and Research, volume 32, 2014- Issue 2
Svoray et al, Pua Bar. (Kuitiel), Tsafra Banner. (2005). Urban Land use allocation in a Mediterranean Ecotone. Habitat Heterogeneity Model incorporated in a GIS using a Multi Criteria Mechanism. Journal of Landscape and Urban Planning, Volume 72, 337-351.
Sneddon, J. (2005). Environmental amenities, urban sprawl, and community characteristics. Journal of Environmental Economics and Management 52.