اثرات رشد هوشمند شهری بر توسعه پایدار اجتماعی در منطقه 12 شهر تهران

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

مقدمه: رشد هوشمند رویکردی برای توسعه پایدار شهری است که مسائل و مشکلات حاصل از گسترش پراکنده رویی شهری مناطق کلان‌شهرها را مهار می‌کند. این رویکرد با سیاست‌های سطح خرد و کلان، برابری اجتماعی و عدالت محیطی را تقویت می‌کند، علاوه بر این، جنبه‌های پایداری را نیز موردبحث قرار می‌دهد.
داده و روش: روش پژوهش از لحاظ نوع توصیفی-تحلیلی و از لحاظ ماهیت کاربردی است. روش گرداوری داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی است. جامعه آماری جمعیت ساکن منطقه 12 شهر تهران (241475 نفر) است که حجم نمونه برابر با 400 نفر مشخص شد. متغیرهای پژوهش شامل رشد هوشمند شهری در 10 مؤلفه و توسعه پایدار اجتماعی در 8 مؤلفه بوده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده­ها از شاخص­ های گرایش به مرکز (میانگین) و پراکندگی (انحراف معیار و ضریب پراکندگی) و مدل­ سازی معادلات ساختاری از رویکرد حداقل مربعات جزئی(PLS) استفاده‌ شده است.
یافته‌ها: یافته­ ها حاصل از آمار توصیفی از طریق شاخص­ های گرایش به مرکز و پراکندگی نشان داد که نمره متغیر رشد هوشمند شهری در بین دامنه 51/2 تا 5/3 یعنی تا حدودی مطلوب قرار دارد. همچنین نمره متغیر توسعه پایدار اجتماعی همراه با تمام مؤلفه‌های آن بر اساس طیف 5 سطحی در بین دامنه 51/2 تا 5/3 یعنی تا حدودی مطلوب قرار دارد. همچنین نتایج در بخش اثرگذاری متغیرهای مستقل بر وابسته با توجه به مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که اثر رشد هوشمند شهری بر توسعه پایدار اجتماعی در سطح ضریب معناداری 005/1 و میزان سطح معناداری315/0 معنا‌دار نیست.
نتیجه‌گیری: بنابراین برای دست‌یابی به توسعه پایدار اجتماعی منطقه 12 شهر تهران، باید استراتژی رشد هوشمند را به‌عنوان راهبرد اصلی در انتظام بخشی به شکل پایدار شهری قرار داد.

کلیدواژه‌ها


  1. حیدری ­سورشجانی، رسول؛ غلامی بیمرغ، یونس؛ صادقی، حشمت­ الله. (1395). پتانسیل­ یابی الگوی پیاده ­مداری و رشد هوشمند در بافت مرکزی شهرکرد. اولین همایش بین ­المللی اقتصاد شهری (با رویکرد اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل)، اردیبهشت 95، 673-658.

    حیدری ­سورشجانی، رسول؛ خلجی، نسترن. (1395). اولویت ­بندی نماگرهای رشد هوشمند در راستای باز زنده ­سازی بافت­های تاریخی (مطالعۀ موردی: بازار شهر کاشان). فصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، 3 (3)، 62-43.

    خندانی، سکینه؛ صفرلویی، محمدعلی؛ بیگ ­بابایی، بشیر. (1399). تحلیل فضایی شاخص­ های رشد هوشمند شهری در شهرهای میان اندام (مطالعه موردی: شهر مرند). فصلنامه پژوهش و برنامه ­ریزی شهری، 11 (۴۲)، 181-194.

    درویشی، یوسف؛ غلامی نورآباد، هادی؛ مؤمن ­پور آکردی، سکینه. (1399). تحلیل فضایی شاخص­ های رشد هوشمند مناطق شهری با استفاده از مدل ویکور (مطالعه موردی شهر اردبیل). نشریه مهندسی جغرافیایی سرزمین، دوره 4، شماره 2(8)، 174-191.

    دیوسالار، اسدالله؛ علی اکبری، اسماعیل؛ بخشی، امیر. (1397). بررسی نقش رشد هوشمند در توسعه پایدار شهرهای ساحلی (مطالعه موردی: بابلسر). فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، 8 (29)، 200-181.

    رضایی بزنجانی، رضا؛ اذانی، مهری، صابری؛ حمید، مؤمنی، مهدی. (1398). تحلیل و ارزیابی راهبرد رشد هوشمند شهری در مناطق چهارگانه شهر کرمان. فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 11 (3)، 41-25.

    زینالی عظیم، علی؛ موسوی، میر سعید؛ سرور، رحیم. (1400). ارزیابی توسعۀ کالبدی شهر تبریز بر اساس تحلیل شاخص ­های رشد هوشمند شهری (مورد مطالعه: منطقۀ ۲، ۴ و ۷ تبریز)، فصلنامه نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، 13 (2)، 727-749.

    سیف ­الدینی، فرانک؛ پور احمد، احمد؛ داریش، رضوان؛ دهاقانی، الوار؛ نادر، علی.(1393). بسترها و چالش ­های اعمال سیاست رشد هوشمند شهری مورد مطالعه خرم آباد لرستان. فصلنامه جغرافیا و برنامه­ ریزی شهری چشم ­انداز زاگرس، شماره 19، 79-53.

    شهابیان، پویان؛ پیرایه‌گر، میلاد (1392). بررسی سطح پایداری اجتماعی در دو خیابان مطهری و 22 بهمن شهر. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان شهر، شماره 11، صص 363- 372.

    ضرابی، اصغر؛ صابری، حمید؛ محمدی، جمال؛ وراثی، حمیدرضا. (1390). تحلیل فضایی شاخص ­های رشد هوشمند) مطالعه موردی: مناطق شهر اصفهان. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 77، 17-1.

    طبیبیان، منوچهر؛ غنی، فریده. (1394)، سنجش پتانسیل توسعه میان­افزا در بافت مرکزی تهران. فصلنامه محیط‌شناسی، 41 (4)، 964-943.

    عبدالهی­، علی‌­اصغر؛ خدامان؛ زهرا. (1395). بررسی و ارزیابی فضایی کالبدی شاخص ­های رشد هوشمند با استفاده از مدل WASPAS (مطالعۀ موردی: مناطق شهر یزد). مجله جغرافیای اجتماعی شهری، 3 (3)، 99-79.

    عبدالهی، علی ­اصغر؛ فتاحی، مژگان. (1396). سنجش شاخص‌های رشد هوشمند شهری با استفاده از تکنیک ELEKTRE  (مطالعه موردی: مناطق شهر کرمان). فصلنامه مدرس علوم انسانی (برنامه­ریزی و آمایش فضا)، 21 (2)، 171-147.

    کیانی، اکبر؛ رئیسی، احمد. (1396). بررسی توسعه فیزیکی کالبدی شهر فنوج بر اساس راهبرد رشد هوشمند. نشریه جغرافیا و برنامه ­ریزی، شماره 59، 280-263.

    نظم فر، حسین؛ اسمعیلی،  احمد؛ عشقی چهاربرج، احمد علی. (1396). بررسی روند رشد پراکندۀ شهری با تأکید بر شاخص‌های تراکمی رشد هوشمند (مطالعه موردی: مناطق چهار گانه شهر ارومیه). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، شماره 22، 20-7.

    الوندی، عظیم؛ شمس، مجید. (1399). تحلیلی بر الزامات و بایسته­ های رشد هوشمند شهری -مطالعه موردی: شهر تویسرکان. فصلنامه آمایش محیط، شماره ۵۱، 132-111.

    Albayrak, A. N., Eryilmaz Y. (2017). Urban Growth in Sustainability Perspective, Int'l Journal of Advances in Agricultural & Environmental Engg. (IJAAEE) Vol. 4, Issue 1 (2017) ISSN 2349-1523 EISSN 2349-1531.

    Alexander, D., Tomalty, R. (2010). Smart Growth and Sustainable Development: Challenges, solutions and policy directions. Journal Local Environment the International Journal of Justice and Sustainability, Volume 7(4), 397-409.

    AlKhereibi, A. H., AlSuwaidi, M., Al-Mohammed, R., Pokharel, S., Arselene Ayari, M. (2021). An integrated urban-transport smart growth model around metro stations: A case of Qatar. Transportation Research Interdisciplinary Perspectives, Vol 10 (Cover date: June 2021)Article 100392.

    Anastasiadou, K. Vougias, S (2019). rcial street in Thessaloniki as a case study, Transport Policy, Volume 82, P: 18-25.

    Atanackovic Jelici, J., Rapai, M., Kapetina, M., Medic, S., Ecet, D. (2021). Urban planning method for fostering social sustainability: Can bottom-up and top-down meet?, Results in Engineering, Volume 12 (Cover date: December 2021)Article 100284.

    Barron, L., Gauntlett, E. (2002). Social sustainability. WACOSS, p: 3

    Edwards’s, m.,  haines, A. (2007). evaluating smart growth implications for small communities, journal of planning education and research 27, 49-64.

    Eizenberg, E., Jabareen, Z. (2017). Social sustainability: a new conceptual framework, Sustainability, 9 (1), 68-82, doi: 10.3390/su9010068.

    Feizi, A., Joo, S., Kwigizile, V., Oh, J-S. (2020). A pervasive framework toward sustainability and smart-growth: Assessing multifaceted transportation performance measures for smart cities. Journal of Transport & Health, Volume 19 (Cover date: December 2020)Article 100956.

    Glasson, j., wood, g. (2009). Urban regeneration and impact assessment for social sustainability. Impact assessment and project appraisal. 11(4), 283

    Grent, j.  (2007). encouraging mixed use in practice. Incentives, regulations, and plans: the role of states and nation-states in smart growth planning. edited by gerrit-jan knaap.

    Gront, J., tsenkova, S. (2012). new urbanism and smart growth movements. international encyclopedia of housing and home, 120-126.

    Grum, B., Kobal Grum, D. (2020). Concepts of social sustainability based on social infrastructure and quality of life. Facilities, 38 (11-12), 783-800. https://doi.org/10.1108/F-04-2020-0042.

    Khodeir, L.M., Elsisy, A., Nagy, M. (2016). Pre-assessment of Metropolitan Areas’ Smart Growth through Agent Based Modelling. Environmental SciencesVolume 34, 245-257.

    Khodeir, L. M., Aya Elsisy, M. N. (2017). Pre-assessment of Metropolitan Areas’ Smart Growth through Agent Based Modelling. Environmental Sciences, Volume 34, 2016, 245-257

    Knaap, Gerrit-Jan. (2006). a requiem for smart growth? National center for Smart Growth Research and Education University of Maryland.

    Litman, t. (2015). evaluating criticism of smart growth, vtpi. (www.vtpi.org); at www.vtpi.org/sgcritics.pdf. 1-103.

    Magis, K., Shinn, C. (2009). Emergent principles of social sustainability. Understanding the social dimension of sustainability, 15–44.

    Mulady. k. (2005). Seattle dreams of green team. available at: http//settlepi nwsource.com/local/212425-kyot017.html. 2-11

    Susanti, R., Soetomo, S., Buchori, I., Brotosunaryo, P.M. (2016). Smart Growth, Smart City and Density: In Search of The Appropriate Indicator for Residential Density in Indonesia. Social and Behavioral Sciences, Volume 227, 194-201. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.06.062.

    1. (2014). World URbanization Prospects: The 2014 Revision Highlights. New York: United Nations-Department of Economic and Social Affairs.

    Wey, W. M., Hsu, J. (2014). New Urbanism and Smart Growth: Toward achieving a smart National Taipei University District. Habitat International, Volume 42, 164-174.

    Zamfir, c. stanescu, s. (2007). Enciclopedia dezvoltarii sociale. Iaşi: editura polirom.

    Zhang, R., Wang,Y., Wang, K., Zhao, H., Zhou, G. (2019).  An evaluating model for smart growth plan based on BP neural network and set pair analysis. Journal of Cleaner Production, Volume226, 928-939.