تحلیلی بر پیشران های توسعه گردشگری شهر کاشان با تأکید بر عملکرد سرمایه اجتماعی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه جغرافیا و اکوتوریسم، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

2 گروه آموزشی جغرافیا و اکوتوریسم دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

10.22103/JUSG.2021.2057

چکیده

تبیین موضوع: مفهوم سرمایه ­اجتماعی به عنوان یک مفهوم فرا رشته ­ای در تحلیل ­های اجتماعی و اقتصادی توسعه جوامع به­ ویژه توسعه گردشگری مطرح شده است. به این ترتیب پژوهش با هدف بررسی نقش و تأثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه گردشگری شهر کاشان انجام شده است.
روش: مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی می ­باشد. جامعه آماری تحقیق، شهروندان شهر کاشان به تعداد 308476 نفر است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 322 نفر محاسبه شده است. گردآوری داده ها به صورت ترکیبی از مطلعات توصیفی و میدانی است. ابزار تحقیق، پرسشنامه ­ای محقق ساخته با 85 متغیر است. نرم افزارهای مورد استفاده SPSS و AMOS است که با استفاده از آن­ ها، آزمون ­های آماری تی، ضریب همبستگی پیرسون و مدلسازی معادلات ساختاری صورت گرفته است. روایی ابزار تحقیق با بهره گیری از نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به به مقدار 0/821 مورد تأیید قرار گرفته است.
یافته ها: نتایج آزمون تی با سطح معناداری کمتر از 0/05 وضعیت سرمایه اجتماعی در شهر کاشان را مناسب ارزیابی کرده است.. نتیجه کاربرد مدلسازی معادلات ساختاری برای شناسایی اثرگذارترین عامل در تبیین سرمایه اجتماعی در بین شهروندان کاشان، نشانگر کسب بالاترین بار عاملی به میزان 0/99 برای شاخص آگاهی اجتماعی است. مهمترین عوامل رونق دهنده توسعه گردشگری، شاخص آسایش به مقدار وزن رگرسیونی 0/94 است. کسب ضریب همبستگی 0/34 در سطح اطمینان 99 درصد گویای رابطه مستقیم و مثبت بین سرمایه اجتماعی و توسعه گردشگری است.
نتایج: تأیید ارتباط بین بهبود سرمایه اجتماعی با توسعه گردشگری ضرورت برنامه­ ریزی برای اعتمادسازی به عملکرد کارکنان دولت در بین جوامع محلی و بسترسازی اعتماد مردم به نهادهای اجتماعی را در راستای تقویت سرمایه اجتماعی به عنوان پیشرانی کلیدی در بهبود و توسعه گردشگری شهر کاشان گوشزد می ­نماید.

کلیدواژه‌ها


ابراهیم پور، حبیب؛ بابایی، یاور؛ سخندان، الناز (1396). بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر مشارکت در توسعه گردشگری پایدار با نقش میانجی اثرات گردشگری (مطالعه موردی: شهر سرعین). برنامه­ریزی توسعه گردشگری، دورۀ 6، شمارۀ 6، صص 118-143.
اکبریان رونیزی؛ سعیدرضا (1392). بررسی رابطه توسعه گردشگری و سرمایه اجتماعی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان سولقان تهران). مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دورۀ 2، شمارۀ 6، صص 92-75.
السان، مصطفی (1387). پیشگیری چند نهادی از جرائم شهری. مطالعات پیشگیری جرم، دورۀ 3، شمارۀ 9، صص 7-32.
الوانی، مهدی (1387). بررسی نقش سازمانهای غیردولتی بر توسعه. مدیریت بهره­وری، دورۀ 2، صص 64-37.
امینی، عباس؛ بختی، سمیرا؛ باباجمالی، فرهاد (1394). ارزیابی نگرش جامعه میزبان به توسعه گردشگری در مناطق روستایی. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، شمارۀ 30، صص 114-96.
امین بیدختی، علی­اکبر؛ شریفی، نوید (1391). بررسی رابطه بین رونق گردشگری و سرمایه اجتماعی در مناطق ساحلی دریای خزر. مطالعات مدیریت گردشگری، دورۀ 7، شمارۀ 17، صص 121-149.
بسحاق، محمدرضا (1395). کاربرد مد­­ل­سازی معادلات ساختاری در علوم انسانی. تهران: نشر جامعه شناسان، 258 ص.
پاتنام، روبرت (1381). دموکراسی و سنت­های مدنی. تهران: ترجمه محمدتقی دلفروز، انتشارات روزنامه سلام، 450 ص.
پورجم علویجه، افسانه؛ ناطقی، سپیده (1396). مطالعه وضعیت سرمایه اجتماعی و ارتباط آن با شکل‌گیری شبکه در کسب ‌و‌کارهای گردشگری (مورد مطالعه: آژانس‌های گردشگری شهر تهران). گردشگری و توسعه، دورۀ 6، شمارۀ 3، شمارۀ پیاپی 12، صص 100-115.
تاجبخش، کیان (1385). سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه. تهران: ترجمه: افشین خاکباز و حسن پویا، چاپ دوم، 704 ص.
چراغی، مهدی؛ محمدی­یگانه، بهروز؛ سعیدی، نسرین (1396). تحلیلی بر زمینه­های توسعه گردشگری در نواحی روستایی، با تأکید بر سرمایه اجتماعی مطالعه موردی: دهستان دستجرده، شهرستان طارم. فضای گردشگری، دورۀ 6، شمارۀ 24، صص 101-104.
خانی، علیرضا؛ ایمانی، محمد­تقی (1393). بررسی تاثیر متغیرهای اقتصادی و وضعیتی برسرمایه اجتماعی، مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی. شمارۀ 296، صص 109­-101.
رومیانی، احمد؛ عنابستانی، علی اکبر؛ ولایی، محمد (1393). تحلیلی بر اثرات سرمایه اجتماعی بر روی توسعه پایدار روستایی رومشکان غربی-شهرستان کوهدشت، فصلنامه فضای جغرافیایی، دورۀ 15، شمارۀ 52، صص 115-97.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان (1395).
سجادی، اشرف؛ احمدی، فاطمه (1392). ارزیابی اثرات گردشگری روستایی شهرستان فومن از دیدگاه جامعه روستایی. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، شمارۀ 23، صص 175-155.
سلمانی، محمد؛ تقی پور، فریده؛ رمضان­زاده لسبویی، مهدی؛ جلیلی پروانه، زهرا (1389). بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی در توسعه روستایی. نشریه علوم اجتماعی، دورۀ 4، شمارۀ 15، صص 40-19.
صالحی­امیری، سیدرضا؛ قدمی، محسن؛ بیگ­زاده، یوسف (1391). طراحی و ارائه الگو جهت سنجش تأثیر سرمایه اجتماعی بر ابعاد توسعه پایدار. نشریه مدیریت بهره­وری، دورۀ 6، شمارۀ 23، صص 37-15.
صالحی­امیری، سیدرضا؛ افشاری نادر، افسر (1390). مبانی نظری و راهبردی مدیریت ارتقای امنیت اجتماعی و فرهنگی در تهران. فصلنامه راهبرد، دورۀ 20، شمارۀ 59، صص 76-49.
عینالی، جمشید؛ فراهانی، حسین؛ رومیانی، احمد (1392). ارزیابی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه گردشگری روستایی با تأکید بر خانه های دوم (مطالعه موردی: دهستان حصار ولیعصر-شهرستان بوئین زهرا). مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دورۀ 2، شمارۀ 6، صص 52-74.
غزانی، عزت­الله؛ بیژنی، مسعود؛ چیذری، محمد (1395). نقش سرمایه اجتماعی در نوسعه گردشگری طبیعی مردم نهاد از دیدگاه روستاییان استان مازندران. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد12، شمارۀ 1، صص 69-53.
فتحی، سروش؛ مختارپور، مهدی (1396). برآورد مدل تأثیرگذاری ابعاد اعتماد اجتماعی بر توسعه محلی و منطقه­ای از نگاه ساکنین مناطق 22 گانه شهر تهران. مجله پژوهشی نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، شمارۀ 1، صص91-67.
فیروزجائیان، علی­اصغر (1394). کاربرد مدل سازی معادلات ساختاری در علوم انسانی. مازندران: انتشارات دانشگاه مازندران.
کلمن، جیمز (1390). بنیادهای نظریه اجتماعی. تهران: نشرنی، ترجمه منوچهر صبوری، چاپ 3، 496 ص.
محمدی یگانه، بهروز؛ چراغی، مهدی؛ ولائی، محمد (1392). بررسی نقش گردشگری مذهبی در توسعه روستایی، با تاکید بر کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی مطالعه موردی؛ روستای قپچاق شهرستان میاندوآب. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دورۀ 13، شمارۀ 3، صص 7-25.
میرک­زاده، علی­اصغر؛ شیری، نعمت­اله؛ هدایتی­نیا، سعید (1393). تأثیر ابعاد سرمایه اجتماعی زیست کارآفرینانه دانشجویان کشاورزی. مجله تحقیقات اقتصادی و توسعه کشاورزی ایران، دورۀ 45، شمارۀ 2، صص 246-235.
نایبی، هوشنگ؛ سلیمانی، مهدی (1396). بررسی رابطۀ وضعیت کالبدی- فضایی، جرم و احساس امنیت در فضاهای شهری (مطالعه ی موردی پیاده­روها در شهر خرم آباد). مطالعات جامعه­شناختی شهری، شمارۀ 22، صص 1- 22.
Azizi, F., Shekari, F (2018). Modeling the Relationship between Sense of Place, Social Capital and Tourism Support. Iranian Journal of Management Studies, 11 (3), pp. 547- 572. DOI: 10.22059/ijms.2018.252073.673018. , Database: Business Source Ultimate.
Aylward, E (2009). Rural Tourism Development: Proposing an Integrated Model of Rural Stakeholder Network Relationships. Irish Research Council for the Humanities and Social Sciences (IRCHSS), http://repository.wit.ie/1393/ [access date: 8/2013].
Birendra, M., Duarte, B., Seekamp, E., Smith, J.W., Peterson, M.N (2018). Bonding and Bridging Forms of Social Capital in Wildlife Tourism Microentrepreneurship: An Application of Social Network Analysis. Sustainability , 10 (2), pp.315.17, Diagrams, 1 Chart. DOI: 10.3390/su10020315. , Database: Food Science Source.
Coleman, J (1998). Social Capital in the Creation of Human Capital. American Journal of Sociology, 94, pp. 95-120.
Diedrich, A., Benham, C., Pandihau, L., Sheaves, M (2019) Social capital plays a central role in transitions to sportfishing tourism in small-scale fishing communities in Papua New Guinea. 48 (4), pp. 385-396; Publisher: Royal Swedish Academy of Sciences; PMID: 30066124, Database: MEDLINE.
Gunawan P., Nindya S., Ike Karwinto, P (2019). Social Capital in poverty Alleviation through propoor tourism concept in slum area (CASE STUDY: KELURAHAN JODIPAN, MALANG CITY). International Journal of GEOMATE,16 (55), pp. 131 – 137.
Gianna, M., Elen, K., Laurie, M., Nancy, G.M., Andrea, S (2017). Linking tourism to social capital in destination communities. Journal of Destination Marketing & Management, 6 (4), pp. 286-295.
Hakim , L., Nakagoshi, N (2008). Planning for nature-based tourism in East java: Recent status of biodiversity. conservation and is implication for sustainable tourism, ASEAN Journal of .Tour. Hosp. 7(2), pp. 155-167.
Huang, J., Brink, M.V. Groot, W (2009). A Meta Analysis of the Effect of Education on Social Capital. Economics of Education Review, 28 (4), 454-464.
Love, F.N., Thomas, D (2004). Networks in Small Manufacturing Firms, Business and Gains for Regions?. Tourism Management, 30 (2), pp. 759–770.
Macbeth, J., Carson, D., Northcote, J (2008). Social Capital, Tourism and Regional Development: SPCC as a Basis for Innovation and Sustainability. Current Issues in Tourism, 7(6), pp. 502–522.
Macbeth, J., Carson, D. and Northcote, J. (2004). Social capital, tourism and regional development: SPCC -as a basis for innovation and sustainability, Current Issues in Tourism, 7(6), 502-522.
Natinal Statistic (2001). Social Capital a reviw of the Ilterature; 3. www. Word bank. org/poverty/scapital.
Reay, D (2000). A Useful Extension of Bourdieu’s Conceptual Framework?: Emotional Capital as a Way of Understanding Mothers’ Involvement in Their Children’s Education. The Sociological Review, (55), pp. 568-585.
Pellarin, L., Stearns, E (2001). Status Honor and the Valuing of Cultural and Material Capital. Poetics, 29 (1), pp. 1-24.
Pong ponrat, K., Naphawan, J. C (2012). Mechanisms of social capital in community tourism participatory planning in Samui ISLAND, Thailand. the International Multidisciplinary Journal of Tourism, 7 (1), pp. 339-349.
Putnam, R.D (2000). Bowling Alone :The Collapseand Revivalof American Community . Simon & Schuster. NewYork, 450.
Snelgrove, W.J., Pikhart, H., Stanfford, M (2009). A Multi Level Analysis of Social Capital and Self–rated Health: Evidence from the British Household Panel Survey. Social Science and Medicine, 68 (11), pp. 1993–2001.
Sebayang, L.K.B., Utami, S. K (2018). Social Capital and Unseen Inequalities: The Case of Tourism Cluster Dialogue Forum (FRK- Forum Rembuk Klaster). Social Sciences & Humanities. 10/22/2018, Vol. 2018, pp. 249-260. 12p. DOI: 10.18502/kss.v3i10.3133. , Database: Arab World Research Source.