تحلیلی بر سرزندگی خیابان های تجاری شهری، نمونه مطالعه: بلوار نوبهار شهر کرمانشاه

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

2 استادیار شهرسازی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

10.22103/JUSG.2021.2055

چکیده

تبیین موضوع: در حال حاضر شهر کرمانشاه به عنوان بزرگترین شهر کُردنشین کشور و مرکز استان، در تحقق فضاهای شهری سرزنده ناموفق عمل نموده است. البته خیابان نوبهار جزو معدود فضاهای این شهر است که به سبب حضور پُر جنبت و جوش مردم، تا حدودی سرزنده قلمداد می­شود. لذا پژوهش حاضر تلاش دارد با تحلیل وضعیت این خیابان، ضمن ارائه راهبردهایی پیشنهادی برای آن، راه را برای ارتقای سرزندگی سایر فضاهای شهری کرمانشاه، روشن و هموار نماید. 
روش: پژوهش حاضر تحلیلی-تفسیری است.  لذا ابتدا شاخص ­های سرزندگی از پژوهش­ های معتبر داخلی و خارجی استخراج شده و به صورت سؤالات پرسشنامه ­ای تنظیم شده ­اند. روایی سوالات با دریافت نظر کارشناسان و پایایی با محاسبه آلفای کرونباخ (0/806) مورد بررسی و تایید قرار گرفته است. جامعه آماری شامل کلیه شهروندان کرمانشاهی است که برای خرید یا تفریح به خیابان نوبهار مراجعه داشته ­اند. حجم نمونه نیز بر مبنای فرمول کوکران 384 مورد بوده است که به تقریب 400 در نظر گرفته شده است. همچنین نمونه ­گیری به صورت تصادفی ساده صورت پذیرفته است. تجزیه و تحلیل داده­ها در نرم ­افزار SPSS و به کمک مدل­ های تحلیل عاملی و رگرسیون چند متغیره خطی انجام گرفته است.
یافته ‎ها: یافته­ های پژوهش نشان می ­دهد حدود 38 شاخص، نمایانگر سرزندگی یک خیابان تجاری شهری هستند که در قالب 8 عامل شامل «پیاده ­مداری»، «فضایی برای ماندن»، «نشاط­ بخشی»، «راحتی خرید»، «دسترس ­پذیری»، «همه ­شمولی»، «انعطاف­ پذیری» و «خاطره­ انگیزی» دسته ­بندی می­ شوند. در این میان، دو عامل پیاده ­مداری و فضایی برای ماندن بیشترین تاثیر را بر جلب رضایت مردم از سرزندگی یک خیابان تجاری دارند که باید مورد توجه برنامه ­ریزان و طراحان شهری قرار گیرد.
نتایج: اگرچه خیابان نوبهار در شهر کرمانشاه از سرزندگی نسبتا مطلوبی برخوردار است اما نارضایتی مراجعه ­کنندگان در دو عامل «دسترس ­پذیری» و «همه­ شمولی» مشهود است. از همین ­رو، در انتهای مقاله، راهبردهایی برای ارتقاء این دو عامل ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


بختیاری­منش، الهام؛ بختیاری­منش، مهیا (1400).  بررسی نقش عوامل کالبدی در سرزندگی خیابان نوبهار کرمانشاه، با رجوع به آراء کاربران فضا. نشریه معماری و شهرسازی آرمان شهر، شمارۀ 34، صص 60-47.
پاکزاد، جهانشاه (1385). راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. طرح و نشر پیام سیما.
پاکزاد، جهانشاه (1398) جستاری پیرامون مفهوم و جایگاه سرزندگی. گفتمان طراحی شهری، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص 53-46.
حبیبی، کیومرث؛ نسترن، مهین؛ محمدی، مهرداد (1395).  سنجش و ارزیابی سرزندگی فضاهای عمومی شهری و نقش آن در ارتقای کیفیت زندگی جوانان مورد شناسی: خیابان نظر شرقی شهر اصفهان. جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای، شمارۀ 19، صص 179-161.
خراسانی­زاده، فرنوش؛ صابری، حمید،؛ مؤمنی، مهدی؛ موسوی، میرنجف (1399). تبیین ساختاری عوامل مؤثر بر سرزندگی در فضاهای عمومی شهری اصفهان از دیدگاه شهروندان و گردشگران. نشریه علمی جغرافیا و برنامه­ریزی، دورۀ 24 ، شمارۀ 22، صص 181- 151.
خستو، مریم؛ سعیدی رضوانی، نوید (1389). عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری، خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم «مرکز خرید پیاده». نشریه هویت شهر، دورۀ 4، شمارۀ 6، صص 74-63.
ذاکر حقیقی، کیانوش (1398).  سنجش میزان سرزندگی در چهارراه ولی عصر شهر تهران بر مبنای تحلیل الگوهای فعالیتی موجود در آن. مجله باغ نظر، دورۀ 16، شمارۀ 71، صص 18-5.
سعیدی، مهدی؛ خیرالدین، رضا؛ بهزادفر، مصطفی (1399). تبیین عوامل مؤثر بر سرزندگی فضای عمومی مطالعه موردی: چهارراه ولیعصر شهر تهران. فصلنامه شهر پایدار، دورۀ  2، شمارۀ  2، صص 123-105.
طهماسبی، فرخ؛ نظم­فر، حسین؛ قنبری، ابوالفضل؛ رضایی­نیا، حسن (1399).  ارزیابی و تحلیل ترجیحات معیارهای سرزندگی شهری در خیابان ولیعصر تهران، فصلنامه شهر پایدار، دورۀ 3، شمارۀ 1، صص 18-1.
عزتی، مهسا؛ قلی­پور، سیاوش؛ مرادخانی، همایون (1399). تولید اجتماعی فضای شهری، مورد مطالعه پارک نوبهار کرمانشاه. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، شمارۀ 13، صص 131-162.
فیضی، سعیده؛ بصیری، مصطفی (1399). بررسی اهمیت نورپردازی در ارتقاء سرزندگی شبانه فضاهای شهری )نمونه موردی: محله سنتی مقصودیه تبریز(. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دورۀ 20، شمارۀ 58، صص 34-17.
قربان­پور، مریم؛ زالی، نادر؛ یوردخانی، مختار؛ آزاده، سید رضا (1397).  ارزیابی مؤلفه­های مؤثر بر تقویت سرزندگی در مسیرهای پیاده شهری )مطالعه موردی: پیاده­راه علم­الهدی شهر رشت(. فصلنامه علم-­ پژوهشی مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاههای انسانی، دورۀ 13، شمارۀ 1 (پیاپی 42)، صص 123-105.
محمدی، کلثوم؛ ذوالفقاری، حسن؛ کولیوند، طاهره (1398). شبیه­سازی شرایط میکروکلیمایی و آسایش حرارتی در معابر اصلی کلانشهر کرمانشاه. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای، دورۀ 9، شمارۀ 30، صص 77-93.
Amiriparyan, P., Reicher, C., Kiani, Z (2019). Analysing the effectiveness of public spaces on sociability potential of cities: Case study of Nobahar Street, Kermanshah, Iran. The Sustainable City XIII conference, pp. 119-130.
Fang, C., He, S., Wang, L (2021). Spatial Characterization of Urban Vitality and the Association with Various Street Network Metrics from the Multi-Scalar Perspective. frontiers in public health, 9, 677910, pp. 1-13. 
Geraldine, M., Lunecke, H., Mora, R (2018). The layered city: pedestrian networks in downtown Santiago and their impact on urban vitality. Journal of Urban Design, Volume 23, Issue 3, pp. 1-18.
Ghazi, N. M., Radi Abaas, Z (2019). Toward liveable commercial streets: A case study of Al-Karada inner street in Baghdad. Heliyon, 5, pp.1-11.
Işiklar, S (2017). Vitality of The Cities. International Journal of Architectural Engineering Technology, 4, pp. 18-23.
Istrate, A.L., Bosák, V.E., N.C., A., Slach, O.R (2020). How Attractive for Walking Are the Main Streets of a Shrinking City?. Sustainability, 12, 6060, pp. 1-20.
Ja’afar, N. H., Sulaiman, A. B., Shamsuddin, Sh (2012). The Contribution of Landscape Features on Traditional Streets in Malaysia. Social and Behavioral Sciences, 50, pp. 643-656.
Jackson, M. R., Kabwasa-Green, F., Herranz, J (2006). Cultural Vitality in Communities: Interpretation and Indicators, Culture, Creativity, and Communities Program. The Urban Institute.
Jalaladdini, S., Oktay, D (2012). Urban Public Spaces and Vitality: A Socio-Spatial Analysis in the Streets of Cypriot Towns. Social and Behavioral Sciences, 35, pp. 664-674.
Kang, C., Fan, D., Jiao, H (2020). Validating activity, time, and space diversity as essential components of urban vitality. Urban Analytics and City Science, 0(0), pp. 1–18.
Landry, Ch (2000). Urban Vitality: A New Source of Urban Competitiveness. Prince Claus Fund Journal, ARCHIS issue, Urban Vitality / Urban Heroes.
Liu, Sh., Zhang, L., Long, Y (2019). Urban Vitality Area Identification and Pattern Analysis from the Perspective of Time and Space Fusion. Sustainability, 11, 4032, pp. 1-28.
Liu, Sh., Zhang, L., Long, Y., Long, Y., Xu, M (2020). A New Urban Vitality Analysis and Evaluation Framework Based on Human Activity Modeling Using Multi-Source Big Data. International Journal of Geo-Information, 9, 617, pp. 1-25.
Montgomery, J (1998). Making a city: Urbanity, vitality and urban design. Journal of urban design, Vol. 3, No. 1, pp. 93-116.
Nogueira, L., Miguel, S., Camanho, A (2013). Public Green Space Use and Consequences on Urban Vitality: An Assessment of European Cities. Social Indicator Research, 113, pp. 751–767.
Parker, C., Ntounis, N., Millington, S., Quin, S., Rey Castillo-Villar, F (2017). Improving the vitality and viability of the UK High Street by 2020: Identifying priorities and a framework for action, Journal of place management and development, Vol. 10, Issue 4, pp. 310-348.
Sami Al.Obeidy, M., Shamsuddin, Sh (2015). Evaluating Diversity of Commercial Streets by the Approach of Sense of Place. Advances in Environmental Biology, 9(4), pp. 193-196.
Wu, Y (2020). Research on Regional Economic Vitality and Its Influencing Factors. Journal of Social Sciences, 8, pp. 217-233.
Xia, Ch., Gar-On Yeh, A., Zhang, A (2020). Analyzing spatial relationships between urban land use intensity and urban vitality at street block level: A case study of five Chinese megacities. Landscape and Urban Planning, 193, pp. 1-18.
Ye, Y., Li, D., Liu, X (2018). How block density and typology affect urban vitality: an exploratory analysis in Shenzhen, China. Urban Geography, Volume 39, Issue 4, pp. 1-22.
Yue, W., Chen, Y., Zhang, Q., Liu, Y (2019). Spatial Explicit Assessment of Urban Vitality Using Multi-Source Data: A Case of Shanghai, China. Sustainability, 11, 638, pp. 1-20.
Zang Zarin, Sh., Miroomand, M., Heidari, A. A (2015). Physical and Social Aspect of Vitality Case Study: Traditional Street and Modern Street Tehran. Asian Conference on Environment-Behaviour Studies Chang-Ang University, Seoul, Korea, 25-27 August
Zhang, A., Li, W., Wu, J., Lin, J., Chu, J., Xia, Ch (2020). How can the urban landscape affect urban vitality at the street block level? A case study of 15 metropolises in China. Urban Analytics and City Science, 0(0), pp. 1–18.