واکاوی تأثیر پارادایم عدالت شهری در کاهش نابرابری های محیطی (مطالعه موردی: فرحزاد تهران)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

2 استاد تمام دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

3 گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

10.22103/JUSG.2021.2054

چکیده

تبیین موضوع: بسط عدالت در جوامع مدنی و غلبه بر نابرابری ­های موجود، نیازمند تأویل پایه­ های فلسفی و اصول تحقق ­پذیری مفهوم عدالت شهری است. اهتمام به انجام این مقصود، از طریق تبیین سیر تفکر اندیشمندان مختلف دربارۀ موضوع عدالت و نحوۀ تحقق فرآیند اجرایی آن صورت می­پذیرد. از این روی، پارادایم نوین عدالت شهری، بر مبنای ابعاد سه­ گانۀ عدالت (قانون، اخلاق و مدنیت) و چهار وجه بنیادین آن (ماهوی، صوری، توزیعی و ساختاری) تدوین می­ گردد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر پارادایم عدالت شهری بر کاهش نابرابری­ های محیطی است. امکان­سنجی تحقق این پارادایم در قالب موضع فرحزاد تهران صورت می­ گیرد.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی - توسعه ­ای و از لحاظ روش تحقیق مورداستفاده، توصیفی - تحلیلی است. روش گردآوری داده ­ها به‌صورت اسنادی و میدانی بوده است. همچنین، جامعۀ آماری پژوهش، متشکل از ساکنین، کاربران، متخصصین و مسئولین شهری بوده است. یافته ­های حاصل، در نرم ­افزار SPSS و بر مبنای آمار توصیفی (گویه ­های کیفی، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (وزن­دهی به گویه­ های بوگاردوس، آزمون تی­تک نمونه ­ای و هم­بستگی پیرسون) تحلیل شده است.
یافته ها: یافته ­های حاصل از داده ­های مقیاس بوگاردوس، بیانگر وجود فاصلۀ اجتماعی زیاد و میزان نامطلوبی از پذیرش افراد، میان ساکنین فرحزاد است. همچنین، داده ­های آزمون تی­تک نمونه­ای و تحلیل هم­بستگی پیرسون در پرسش­نامۀ دلفی و سنجش میزان کاربست پارادایم محلی عدالت شهری در طرح مصوب «سامان­دهی محور شهری فرحزاد» مبین وضعیت مطلوب این طرح در ابعاد قانون­ محوری و اخلاق ­مداری، در برابر شرایط نامطلوب بُعد اجتماع­ گرایی از دیدگاه متخصصین است.
نتایج: نتایج پژوهش، مبین وجود شکاف و کاستی عمیق در زمینۀ تحقق وجوه مختلف عدالت شهری در محدودۀ فرحزاد نسبت به مناطق اطراف می­ باشد. بر این مبنا، وجود ارتباط مستقیم میان عدالت توزیعی و عدالت ساختاری را در زمینۀ تحقق پارادایم عدالت شهری نمایان می­گردد. این وجوه، در بٌعد صوری عدالت شهری و بر مبنای سیاست ­های تعاملی اتخاذ و پایش خواهند شد.

کلیدواژه‌ها


اخوان کاظمی، بهرام (1397). نگرش تطبیقی به مفهوم عدالت در فلسفۀ سیاسی افلاطون و ارسطو. نشریه­ مطالعات حقوق، دورۀ 10، شمارۀ 3.
تقوایی، علی­اکبر؛ بمانیان، محمدرضا؛ پورجعفر، محمدرضا؛ بهرام­پور، مهدی (1394). میزان­سنجی عدالت فضایی در چارچوب نظریۀ شهر عدالت­محور؛ موردپژوهی: مناطق بیست و دوگانۀ شهرداری تهران. مدیریت شهری، شمارۀ 38.
سن، آمارتیا (2009). اندیشه عدالت. ترجمۀ وحید محمودی و هرمز همایون­پور، انتشارات کندوکاو، 1392.
سیاست­های کلی برنامه­های توسعۀ کشور» www.khamenei.ir.
شکوری، علی (1395). کاوشی در مجادلات عدالت اجتماعی بین متفکران غربی و اسلامی. فصلنامۀ علمی - پژوهشی نظریه­های اجتماعی متفکران مسلمان، دورۀ 6، شمارۀ 2.
صابری­فر، رستم (1397). سنجش میزان موفقیت سیاست­های عدالت­گرا با تعیین سطح توسعۀ مناطق شهری بر اساس شاخص­های توسعۀ پایدار (نمونۀ موردی شهر مشهد). جغرافیا و روابط انسانی، دورۀ 1، شمارۀ 2.
مارکوس، پیتر؛ کنولی، جیمز؛ نووی، جوهانز؛ اولیوو، اینگرید؛ پارتر، سوز؛ استیل، جاستین (1392). در جستجوی شهر عدالت‌محور: بحث‌هایی در نظریه و تجربه شهری. ترجمۀ هادی سعیدی رضوانی و محجوبه کشمیری. تهران: نشر شهر.
مطهری، مرتضی (1371). عدل الهی. تهران: نشر صدرا.
موسوی، میرنجف؛ مدیری، مهدی (1394). اولویت‌سنجی شاخص­های عدالت اسلامی - ایرانی، در تحقق آمایش سرزمین و توسعۀ متعادل در ایران. اطلاعات جغرافیایی، دورۀ 24، شمارۀ 95.
Al-Hemyari, Z. A (2018). Cochran's formula. www.researchgate.net.
Bhasin, H (2019). DelphiMethod: Definition, Steps, and Importance of Delphi Method. October 18, 2019. www.marketing91.com
Chappelow, j (2019). Social Justice. https://www. investopedia. com/terms/ s/s ocial-justice. asp.     Nov 8, 2019.
Cohen, A (2011). Justice in the City, An Argument from the Sources of Rabbinic Judaism,    New Perspectives in Post-Rabbinic Judaism. Published by Academic Studies Press in 2011. www.academicstudiespress.com.
Feinstein, S (2013). The just city. International Journal of Urban Sciences, 2014.Vol.18, No.1, pp. 1- 18. https://doi.org/10.1080/12265934.2013.834643
Fanton, M (2020). Rawls’s Point of View: A Systematic Reading of Justice as
     Fairness. Bras. Political Sci. Rev. vol.14 no.2, São Paulo  2020  Epub Aug 03, 2020.https://doi.org/10.1590/1981-3821202000020003.
GHaedrahmati, S., Khademalhoosini, A., Tahmasebi, F (2018). Spatial analysis of social justice in city of Isfahan, Iran.  ANNALS OF GIS, 2018. Taylor & Francis GROUP. https://doi.org /10. 1080/19475683.2018.1424732.
Griffin, T.L., Cohen, A., Maddox, D (2015). The Just City Essays, Visions for Urban Equity, Inclusivity and Opportunity. (Volume 1 of The Just City Essays Series). Independent Publisher. Available from: https:// www .thenatu reofcities.com/the-just-city-essays. (accessed March 2019).
 Hoye , J.M (2019). Natural Justice, Law, and Virtue in Hobbes’s Leviathan.  Vrije Universiteit Amsterdam, Online Publication Date: 04 Oct 2019, In: Volume 32:  Issue 2. Pp. 179–208. https://doi.org/10.1163/18750257-03202004.
Jensen, A (2018). Kant’s Theory of Justice. the University of Minnesota, December 17, 2018. https://cla.umn.edu/philosophy/news-events/story/kant-s-theory -justice.
Kiersznowski, G (2020). Rousseau and Rawls on Legitimacy and Justice. https://theclassic journal .uga.edu/index.php/2020/05/04/rousseau-and-rawls-on-legitimacy-and-justice/.
Lawnik, M., Banasik, A (2020). Delphi Method Supported by Forecasting Software. www.mdpi.com/journal/information. Information 2020, 11, 65; doi:10.3390/info 11020065.
Mather, D. M., Jones, S.W., Moats, S (2017). Improving upon Bogardus: Creating a More Sensitive and Dynamic Social Distance Scale. https://doi.org/10.29115/SP-2017-0026.
Miller, D (2017). Justice. Stanford Encyclopedia of Philosophy, https://plato. stanford. edu /entries/justice.
Mock, B (2018). In Search of the Just City. www.bloomberg.com. 2018-06-01.
Moroni, S (2019). The just city. Three background issues: Institutional justice and spatial justice, social justice and distributive justice, concept of justice and conceptions of justice. Volume: 19 issue: 3, pp. 251-267. Article first published online: September 25, 2019. https://doi.org/10.1177/ 1473095219877670.
 Nussbaum, M (2011). What Makes Life Good? Measurements of economic growth fail to capture many facets of well-being. www.hup.harvard.edu,  April 13, 2011.
Perulli, P (2020). Collective action in the cities of the world. A perspective from the Souths. FEEM “Souths of the World” School Background Paper (Milan, November 2020). http://www.southsoftheworld.com/background-paper-2020/.
Shakall, N (2020). Bogardus social distance scale. https://600001 .ru/science/bogardus-social-distance-scale.php.
Steil, J., Connolly, J (2009). Can the just city be built from below?. Collected in Searching for the Just city book (2011).
Torres, M., Axelbank, G (2018). BRAC Seeks Innovators for Starlight Park Project. May 15, 2018. https://www.thisisthebronx.info/brac-seeks-innovators -for-starlight-park-project.
Yiftachel, O., Goldhaber, R., Nuriel, R (2009). Urban justice and recognition, Affirmation and hostility in Beer Sheva. Collected in Searching for the Just city book (2011).
Www.libguides.library.kent.edu/SPSS/OneSampletTest.