تحلیل نگرش جامعۀ محلی نسبت به اثرات گردشگری (مطالعۀ موردی: محلۀ نقش جهان شهر اصفهان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری، دانشگاه اصفهان، ایران.

10.22103/JUSG.2021.2047

چکیده

تبیین موضوع: شناخت نگرش جامعه محلی در رابطه با توسعه گردشگری گامی مهم در توسعه‌ گردشگری پایدار محسوب می‌شود. لذا ارزیابی نگرش جامعه محلی در مورد توسعه گردشگری جهت برنامه ریزی مطلوب برای آینده ضروری است. هدف تحقیق حاضر تحلیل نگرش ساکنان محله تاریخی- گردشگری نقش جهان در شهر اصفهان نسبت به گردشگری، و ارائه راهکارهای مناسب جهت افزایش رضایت ساکنان محله نسبت به توسعه گردشگری می‌باشد.
روش: روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی_تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه (برای سنجش نگرش) و مصاحبه (ارائه راهکار) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق ساکنان محله نقش جهان می باشند که براساس تعداد ساکنان محله و با فرمول کوکران 366 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند، و دیدگاه آنها نسبت به گردشگری ارزیابی شد. از این تعداد 60 نفر برای انجام مصاحبه و ارائه راهکار مشارکت کردند. برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه از روشهای آماری تی تک نمونه​ای و تحلیل عاملی و برای ارائه راهکار از روش تحلیل محتوا استفاده شد.
یافته ‎ها: نتایج نشان می دهد از دیدگاه جامعه محلی در محله نقش جهان اثرات مثبت گردشگری بیش از منفی بوده و جامعه میزبان نسبت به گردشگری رضایت نسبی دارند. بیشترین تأثیر مثبت بر حوزه های زیباسازی فضای شهری و فرصت اشتغال و تأثیر منفی در حوزه ازدحام جمعیت ارزیابی شد. از تحلیل مصاحبه 28 راهکار قابل عملیاتی در قالب 7 مقوله شامل توسعه ظرفیت های شغلی، جذب سرمایه، برنامه ریزی مشارکتی، تقویت تعامل جامعه میزبان و مهمان، فرهنگ سازی، تقویت امنیت شهری و تقویت زیرساخت های محله برای افزایش رضایتمندی جامعه محلی بدست آمد. 
نتایج: تسری منافع حاصل از گردشگری به کل محله، هم باعث ایجاد رضایتمندی جامعه محلی نسبت به گردشگری خواهد شد و هم با ارائه خدمات مطلوب تر به جامعه مهمان در رضایتمندی نهایی گردشگران، نقش مؤثری خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


اجزاشکوهی، محمد؛ بوذرجمهری، خدیجه؛ ایستگلدی، مصطفی؛ مودودی، مهدی (1393). بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی جامعه میزبان نمونه مطالعاتی، شهر بندرترکمن. فضای جغرافیایی، دورة 14، شمارة 47، صص 101-125.
آمارنامه شهر اصفهان (1398). شهرداری­اصفهان، معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات اصفهان.
بیتون، سو (1398). توسعه اجتماع از طریق گردشگری. ترجمه حسین مختاری هشی، نرگس وزین، مرتضی نصرتی، تهران: انتشارات مهکامه.
حبیب پور، کرم؛ صفری، رضا (1390). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی. تهران: نشر لویه.
رضوانی، محمدرضا (1387). توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رنجبریان، بهران؛ زاهدی، محمد (1392). بازاریابی گردشگری. اصفهان: انتشارات چهارباغ.
زاهدی، شم­ السادات (1386). مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار (با تأکید بر محیط­زیست). تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
صدیقی، حسن؛ احمدپور کاخک، امیر (1384). سنجش نگرش کشاورزان زعفرانکار نسبت به تولید و توسعه کشت زعفران و بررسی مسائل و مشکلات آنان (مطالعه موردی، شهرستان گناباد). علوم کشاورزی ایران، دورۀ 36، شمارۀ 3، صص 689-699.
ضرغام بروجنی، حمید؛ رسولی، نسترن؛ کهزادی، سالار (1390). نقش مشارکت جامعة محلی برای دستیابی به توسعه پایدار گردشگری در کشورهای در حال توسعه. همایش گردشگری و توسعة پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.
عادلی، سمیرا (1391). بررسی نگرش جامعه میزبان نسبت به گردشگری و پیامدهای آن در یک بافت زنده تاریخی (پژوهش موردی: بافت تاریخی فهادان یزد). نشریه هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، دورة 17، شمارة 4، صص 1-15.
غضنفر پور، حسین؛ کمانداری‏‏‏، محسن؛ مصطفی‌پور، نصرت ‏(1393). جغرافیای گردشگری ­با تاکید بر گردشگری شهری، تهران: انتشارات نور علم.
قدمی، مصطفی؛ علیقلی­زاده فیروزجانی، ناصر (1391). ارزیابی توسعه گردشــگری مقصــد در چــارچوب پایــداری، نمونه مورد مطالعه، دهستان تمشکل شهرستان تنکابن. فصــلنامه تحقیقات جغرافیایی، دورۀ 27، شمارۀ 104، صص 79-104.
قرخلو، مهدی؛ رمضان­زاده لسبوئی، مهدی؛ گلین شریف­دینی، جواد (۱۳۸۸). اثرات زیست­محیطی گردشگری بر سواحل شهر رامسر. فصلنامه جغرافیای انسانی، دورۀ 1، شمارة 3، صص 1-12.
قنبری، ابوالفضل؛ شجاعی‌وند، بهمن (1394). بررسی نگرش مردم نسبت به توسعه‌ گردشگری شهری مطالعه موردی مناطق ۷ و ۱۰ تبریز. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دورۀ 30، شمارۀ 4، صص 168-185.
کرمی، مهرداد (1391). سنجش پایداری گردشگری از نگاه جامعة محلی؛ مطالعة موردی؛ شهر نیاسر. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دورة 12، شمارة 25، صص 31-55.
کیانی سلمی، صدیقه؛ صادقیان بروجنی، نجمه؛ نوروز آورگانی، اصغر (1399). شناسایی اثرات و تحلیل نقش گردشگری در رضایتمندی و حمایت ساکنان مقاصد گردشگری (مطالعه موردی: گردشگاه سیاسرد بروجن). فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، دورۀ 7، شمارۀ 24، صص 205-229.
محمدپور، نسیبه؛ رجب­زاده، علی؛ آذر، عادل؛ ضرغام بروجنی، حمید (1395). بررسی نقش جوامع میزبان در پشتیبانی از توسعه گردشگری: استان گیلان. پژوهش­های مدیریت منابع سازمانی، دورۀ 6، شمارۀ 2،، صفحات 125-139.
وثوقی، لیلا؛ دادورخانی، فضیله؛ مطیعی­لنگرودی، حسن؛ رهنمایی، محمدتقی (1390). ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایت در گردشگری زمستانی؛ مطالعه موردی دو مقصد زمستانی شمشک و دربند سر. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دورۀ 6، شمارۀ 15، صص 1-27.
Albu, R. G (2020). Study on the effects of tourism development on the local community of Brasov. Economic Sciences, 12(61), pp. 37–42.
Ap, J., J. L. Crompton (1993). Residents' Strategies for Responding to Tourism Impacts. Journal of Travel Research, 32(1), pp. 47-50.
Brooker, E., Burgess, J (2008). Marketing destination Niagara effectively through the tourism life cycle. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 20 (3), pp. 278-292.
Çelik, S., Rasoolimanesh, S.M (2021). Residents’ Attitudes towards Tourism, Cost–Benefit Attitudes, and Support for Tourism: A Pre-development Perspective. Tourism Planning & Development, 19, pp. 1-19.
Chen, C.F., Chen, F.S (2010). Experience Quality, Perceived Valve, Satisfaction and Behavioral Intentions for Heritage Tourists. Tourism Management, 3(1), pp. 29-35.
Chen, J. S (2001). Assessing and Visualizing Tourism Impacts from Urban Residents’ Perspective. Journal of Hospitality and Tourism Research, 25(3), pp. 235-250.
Fazenda, N., Nunes da Silva, F., Costa, C (2010). Douro Valley Tourism Plan, The plan as part of a sustainable tourist destination development process. Worldwide Hospitality and tourism themes, 2 (4), pp. 428-440.
Garcia, F. A., Vázquez, A. B., Macías, R. C )2015). Resident's attitudes towards the impacts of tourism. Tourism Management Perspectives, 13(1), pp. 33-40.
Gu, X., Hunt, C.A., Lengieza, M.L., Niu, L., Wu, H., Wang, Y., Jia, X (2021). Evaluating Residents’ Perceptions of Nature-Based Tourism with a Factor-Cluster Approach. Sustainability, 13(199), pp. 1-19.
Gursoy, D., Rutherford, D.G (2004). Host attitudes toward tourism an improved structural model. Annals of Tourism Research, 31 (3), pp. 495-516.
Gursoy, D., Jurowski, C., Uysal, M (2002), Resident Attitudes: A Structural Modeling Approach. Annals of Tourism Research, 29 (1), pp. 79 –105.
Hernandez, S.A., Cohen, J., Garcia, H.L (1996). Residents’ attitudes towards an instant resort enclave. Annals of Tourism Research 23 (4), pp.755-779.
Kask, T., Raagmaa, G (2010). The spirit of place of West Estonian Resorts. Norwegian Journal of Geography, 64 (3), pp. 162-171.
King, B., Pizam, A., Milman, A (1993). Social impacts of tourism: Host perceptions. Annals of Tourism Research, 20 (4), pp. 650-665.
Lundberg, E (2017). The importance of tourism impacts for different local resident groups: A case study of a Swedish seaside destination. Journal of Destination Marketing & Management, 6(1), pp. 46–55.
McGehee, N. G., Andereck, K. L (2004). Factors predicting rural residents' support of tourism. Journal of Travel Research, 43 (2), pp. 131-140.
Min, Z., Pan, X., Wu, B (2012). Research on residents' perceptions on tourism impacts and attitudes: a case study of Pingyao Ancient City. 6th Conference of the International Forum on Urbanism (IFoU), TOURBANISM, Barcelona, pp. 25-27.
Monterrubio, C., Osorio, M., Benítez, J )2018). Comparing enclave tourism's socioeconomic impacts: A dependency theory approach to three state-planned resorts in Mexico. Journal of Destination Marketing and Management, 8, pp. 412-422.
Moraru, A.D., Duhnea, C., Barbulescu, A., Juganaru. M., Juganaru, I.D (2021). Residents’ Attitude toward Tourism—Do the Benefits Outweigh the Downsides? The Case of Constanta, Romania. Sustainability, 13(2), pp. 1-16.  
 Moreira Gregori, P.E., Roman, C., & Martin, J.C (2020). Residents’ perception of a mature and mass tourism destination: The determinant factors in Gran Canaria. Tourism Economics, pp. 1-20.
Ngowi, R. E., Jani, D (2018). Residents’ perception of tourism and their satisfaction: Evidence from Mount Kilimanjaro, Tanzania. Development Southern Africa, 35(6), pp. 731–742.
Obradović, S., Stojanović, V (2021). Measuring residents’ attitude toward sustainable tourism development: a case study of the Gradac River gorge, Valjevo (Serbia). Tourism Recreation Research, 46, pp. 1-13.  
Ozturk, A.B., Ozer, O., Çaliskan, U (2015). The relationship between local residents’ perceptions of tourism and their happiness: A case of Kusadasi, Turkey. Tourism Review, 70, pp. 232–242.
Perdue, R. R., Long, P.T., Allen, L (1990). Resident Support for Tourism Development. Annals of Tourism Research, 17(4), pp. 586-599.
Pisonero, R. D (2011). Actuation and Promotion Mechanisms of Urban Tourism: The Case of Seville (Spain). Turizam, 15 (1), pp. 26-39.
Sharpley, R (2014). Host perceptions of tourism: A review of the research. Tourism Management, 42, pp. 37-49.
Szromek, A.R., Kruczek, Z., Walas, B (2021). Stakeholders’ attitudes towards tools for sustainable tourism in historical cities. Tourism Recreation Research, 46, pp. 1-13.
Thetsane, R (2019). Local community participation in tourism development: The case of Katse Villages in Lesotho. Athens Journal of Tourism, 6(2), pp. 123–140.
Toglhofer, C., Eigner, F., Prettenthaler, F.E (2011). Impacts of snow conditions on tourism demand in Austrian ski areas. Climate Research, 46(1), pp. 1-14.
Unesco (2021). Properties inscribed on the World Heritage List of Iran. available in https://whc.unesco.org/en/statesparties/IR
Uysal, U. E (2013). Urban Tourism Promotion: What Makes the Difference. Current Research Journal of Social Sciences, 5(1), pp. 17-27.
Yasong, W., Pfister R. E (2008). Residents’ Attitudes Toward Tourism and Perceived Personal Benefits in a Rural Community. Journal of Travel Research, 47 (1), pp. 84-93.