بررسی تأثیرات فقر شهری بر ساختار فضایی-کالبدی بافت قدیمی شهرها (مطالعۀ موردی: محلات سلطان میراحمد و درب اصفهان شهر کاشان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و اکوتوریست، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گرایش نوسازی شهری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

فقر شهری یکی از چالش‌های اصلی در بافت‌های فرسوده می‌باشد که در ابعاد مختلفی چون محرومیتهای اجتماعی- فرهنگی و کالبدی-فضایی، ظهور یافته است. بنابراین در بررسی ساختار فضایی بافت­های فرسوده بایستی به بررسی جنبه­های مختلف تأثیر­گذار بر فرآیند فقر شهری پرداخت، در این راستا بافت‌های قدیمی شهر کاشان از منظر کالبدشناسی ساختاری و عملکردی نشان‌دهنده­ی تجلی مشکلاتی نظیر تعارض با ساختار کلی شهر، افول اقتصادی، افول کیفیت کالبدی، شرایط نامطلوب زیست محیطی می­باشد. بنابراین پژوهش حاضر به بررسی مهمترین ابعاد فقر شهریِ محلات قدیمی سلطان میراحمد و درب اصفهان در شهر کاشان پرداخته و تأثیرات این عوامل را بر وضعیت کالبدی و فضایی محلات ارزیابی می­کند. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و ابزار اصلی گردآوری داده­ها، پرسشنامه محقق ساخته می­باشد. جهت تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از پرسشنامه از روشهای مدل­یابی معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از نرم­افزار Amos و همچنین روش کای اسکوئر (خی دو) از طریق نرم­افزار SPSS و برای بدست آوردن نقشه­های مورد نیاز از نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. در نهایت تأثیرات زیرشاخص ­های اقتصادی بر زیرشاخص ­های کالبدی با استفاده از الگوی معادلات ساختاری (SEM) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت، که نتایج  نشان می ­دهد افت شاخص­های اقتصادی باعث افزایش نارسایی کالبدی در سطح محلات می­شود. همچنین بر اساس مدل کای اسکوئر علت سکونت ساکنان در کنار یکدیگر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و اطلاعات بدست آمده نشان می­ دهد که علت اصلی سکونت ساکنین در انتخاب این محله برای سکونت، هم سطح بودن با سایر همسایگان از نظر مالی و اقتصادی می­باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اصغری، محمد. سلطانی، اکبر. محمدی، سیده مومنه. (1392). سری آمار: تحلیل جداول توافقی 1، آزمون های کای دو. مجله دیابت و متابولیسم ایران، دوره 13، شماره 2.
اکبری ارمکی، زکیه. (1391). استفاده از سازوکار تجدید حیات شهری برای مقابله با فقر در شهرها (نمونه موردی: یکی از مناطق شهر تهران). استاد راهنما دکتر دانشپور، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی.
ایراندوست، کیومرث. (1387). جایگاه بخش غیر رسمی در توانمند­ سازی اجتماعات فقیر. مجلة هفت شهر، سال 1، شماره23.
جواهری­ پور، مهرداد. (1388). سیاست اجتماعی و فقر از برنامه های تعدیل ساختاری تا راهبردهای کاهش فقر. مجله رفاه اجتماعی - شماره 12 .
حبیبی، کیومرث. پوراحمد، احمد. مشکینی، ابولفضل. (1386).، بهسازی و نوسازی بافت ­های کهن شهری. چاپ 1، دانشگاه کردستان.
حسینی، علی. (1385). تجدیدحیات اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در یک خُرد-محلۀ شهری (نمونه موردی: محله عودلاجان در شهر تهران). استاد راهنما دکتر دانشپور، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی.
حیدری سورشجانی، رسول. شاطریان، محسن. (1396). درآمدی بر توانمندسازی اجتماعات محلی شهری. چاپ اول، انتشارات دانشگاه کاشان.
راغفر، حسی. صانعی، لیلا. ( 1389). اندازه­ گیری آسیب­ پذیری خانوارها در مقابل فقر در شهر تهران: روش شناسایی خانوارهای محروم. فصلنامة رفاه اجتماعی، شماره 10.
شکوهی، علی. (1388). تحلیل مسائل بافت­ های فرسوده شهری با استفاده از نقشه­ های فازی. سومین همایش منطقه­ای بررسی مسائل شهرسازی زنجان.
 شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، شرکت عمران و مسکن سازان استان اصفهان، شرکت احیاء و عمران بافت فرسوده کاشان، مهندسین مشاور باغ اندیشه. (1389). طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده کاشان.
 مهندسین مشاور نقش جهان-پارس (1389). طرح توسعه و عمران (جامع) شهر کاشان.
کمانرودی، موسی. (1386). اسکان غیررسمی در تهران، ساماندهی اسکان غیررسمی منطقه 6 شهرداری. پایان ­نامۀ کارشناسی ارشد دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهیدبهشتی.
مجیدی خامنه، بتول. محمدی، علیرضا. (1384). درآمدی بر شناخت و سنجش فقر شهری. نشریۀ انجمن جغرافیایی ایران، سال سوم، شماره 6 و 7.
مشکینی، ابوالفضل، دویران، اسماعیل. کلهرنیا، بیژن. (1392). سنجش نابرابری و فقر شهری در محلات اسکان غیررسمی و رسمی (نمونه موردی شهر زنجان). پنجمین کنفرانس مدیریت و برنامه­ریزی شهری.
هومن حیدرعلی. (1388). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل. تهران: انتشارات سمت.
Cohen, C. J., & Dawson, M. C. (1993). Neighborhood poverty and African American politics. American Political Science Review, 87, 286-302. http://dx. doi. org/ 10.2307/2939041.
Couch,C,)2003(, urban regeneration in europ, first published blackwcell.
Coudel, hentschel and wodon)2002(, poverty measurement and analysis, in word bank, asource book for poverty reduction strategy chapter ihttp.
Culling worth, B and Nadin V,)2006(, town and country planning in the UK, 14the edition, routledge:londen.
Jargowsky, P. (2003). Stunning progress, hidden problems: The dramatic decline of concentrated poverty in the 1990s. Washington, DC:Brookings Institution Press.
Kingsley, G. T., & Pettit, K. (2003). Concentrated poverty: A change in course. Washington, DC: The Urban Institute.
Mehta, Dinesh (1994), Urbanization of Poverty, Habitat debate, Urban Management Programme.
Oreopoulos, P. (2003). The long-run consequences of growing up in a poor neighborhood. Quarterly Journal of Economics, 118, 1533- 1575.  http://dx.doi.org /10.1162 /003355303322552865.