ابعاد کیفیت زندگی ساکنان سکونتگاه های خودروی شهری (مطالعۀ موردی: محلۀ اسلام آباد کلانشهر تهران)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، ایران

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گرایش آمایش شهری، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

کیفیت زندگی مفهومی است که برای ترسیم توسعه رفاه جامعه بکار می­رود و ارتقاء کیفیت زندگی یکی از مهم‌ترین اهداف حکومت­ ها و دولت­های مختلف در سطح دنیا محسوب می­شود. بنابراین هدف اصلی این تحقیق بررسی ابعاد مختلف کیفیت زندگی در محدوده سکونتگاه­ غیررسمی محله اسلام‌آباد تهران می ­باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و همبستگی مبتنی بر داده­ های اولیه می­باشد که جمع‌آوری اطلاعات اولیه، به ‌صورت اسنادی و پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه انجام‌گرفته است. داده­های جمع‌آوری‌شده با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و Smart PLS مورد پردازش قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان­ دهنده آن است که کیفیت زندگی بر اساس نتایج آزمون T در سکونتگاه غیررسمی اسلام‌آباد تهران با میانگین 2.33 در طیف لیکرت در سطح پایینی قرار دارد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از مدل­سازی مسیر PLS و آزمون رگرسیون چند متغیره، عوامل و شاخص­ های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و خدمات و دسترسی به ترتیب دارای تأثیر بیشتر و شاخص امنیت دارای تأثیر کمتری بر میزان رضایتمندی از زندگی در سکونتگاه غیررسمی اسلام‌آباد می­باشند که با برنامه­ریزی در راستای ارتقاء و ساماندهی این مؤلفه­ ها می­توان سطح رضایت مندی از زندگی در این محدوده را بالا برد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اجزاء شکوهی، محمد. کمانداری، محسن. (1394). سنجش میزان رضایت از کیفیت زندگی در منطقۀ چهار شهر کرمان. مطالعات جامعه‌شناختی شهری. سال پنجم. شمارۀ چهاردهم، صص 25-52.
آذر، عادل. غلامزاده، رسول. قنوایی، مهدی. (1391). مدلسازی مسیری ساختاری در مدیریت، کاربرد نرم­افزار Smart PLS. تهران. انتشارات نگاه دانش.
آراسته، مجتبی. (1389). بررسی و مقایسه تطبیقی کیفیت فضاهای عمومی در سکونتگاه­های خودرو؛ نمونه موردی: محلات اسلام‌آباد و ده ونک تهران. مجله پژوهش­های برنامه‌ریزی شهری. سال اول. شماره اول. صص 107-130.
جاجرمی، کاظم. ابراهیم کلته. (1385). سنجش وضعیت شاخص­های کیفیت زندگی از نظر شهروندان؛ مطالعۀ موردی گنبد قابوس. مجلۀ جغرافیا و توسعه. شمارۀ 8. صص 18-6.
حاتمی­نژاد، حسین. شاهی اردبیلی، حکمت. (1381). کیفیت زندگی: رفاه انسانی و عدالت اجتماعی. فصلنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی. (185) و (186). صص 173- 160.
حسین­زاده، داوود. میرزایی، سابینا. (1386). کیفیت زندگی کاری و تأثیر آن بر بهره­وری 20 – 17. فصلنامۀ مدیریت. سال هجدهم. شمارۀ 123.
داداش­پور. هاشم. علیزاده، بهرام. رفیعیان، مجتبی. (1389). بررسی و تحلیل رابطه امنیت تصرف قانونی و عرفی با میزان مشارکت خانوارها در طرح بهسازی در محله اسلام‌آباد تهران. مطالعات و پژوهش­های شهری منطقه­ای. سال دوم. شماره هفتم. صص 91-112.
زبردست، اسفندیار. بنی عامریان، مهسا. (1389). بررسی ارتباط میان شاخص­های عینی و ذهنی بعد خدمات عمومی کیفیت زندگی شهری در شهر جدید هشتگرد. فصلنامه نامه معماری و شهرسازی. 2 (3)، صص 22- 5.
سالاری­سردری، فرضعلی. حیدری مقدم، مصطفی. سبحانی، نوبخت. عارفی، اعظم. (1393). بررسی مؤلفه­های کیفیت زندگی در فضاهای شهری (مطالعه موردی: شهر لامرد). فصلنامه پژوهش‌های منظر شهر. 1 (2)، صص 91- 53.
شاهرخی­ساردو، صالح. نوری پور، مهدی. (1393). بررسی وضعیت کیفیت شاخص­های کیفیت زندگی در مراکز شهرستان­های جیرفت. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی.
عبادی، سعید حسین. روستایی، شهریار. یاپگ غروی، محمد. (1393). سنجش کیفیت زندگی در سکونت­گاه­های غیررسمی (نمونۀ موردی: محدودۀ شرق کال عیدگاه سبزوار). فصلنامۀ علمی – پژوهشی نگرش­های نو در جغرافیای انسانی. سال ششم، شمارۀ سوم.
فتاحی، احداله. خراسانی، محمدامین. پایدار، ابوذر. (1391). کیفیت زندگی و توسعۀ انسانی. تهران. نشر انتخاب.
لطفی، صدیقه. (1388). مفهوم کیفیت زندگی شهری، تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری. فصلنامه جغرافیای انسانی. 1 (4)، صص 65-80.
مهندسین مشاور سرآوند. (1384). طرح بهسازی اسلام‌آباد.
میربهشت مقام، حمیده سادات. شیخی، محمد. مدیری، آتوسا. (1392). سنجش میزان انطباق‌پذیری ویژگی‌های اسلام‌آباد ده ونک (منطقه 2 تهران) با مشخصه‌های اسکان غیررسمی بر مبنای مدل تحلیل شبکه (ANPفصلنامه پژوهش‌های اجتماعی. سال ششم. شماره نوزدهم. صص 107-132.
 نیوویرث. رابرت. (2005). شهرهای در سایه میلیاردها محله حاشیه‌نشین در دنیای جدید شهری. مترجمان احمد پوراحمد. ابوالفضل مشکینی. ژیلا سجادی. کیومرث حبیبی. انتشارات دانشگاه تهران.
Das, A. (2015). slum upgrading with community-managed micro fi nance : towards progressive planning in indonesia. Habitat International. 47. 256–266.
El Din, H. S., Shalaby, A., Farouh, H. E., & Elariane, S. A. (2013). Principles of urban quality of life for a neighborhood. HBRC Journal, 9(1), 86-92.
 Husmann, C. (2016). marginality as a root cause of poverty : identifying marginality hotspots in ethiopia. World Development, 78, 420–435.
Lee, Y. J. (2008). Subjective quality of life measurement in Taipei. Building and Environment, 43(7), 1205-1215.
Megone, C. (1990). The quality of life: Starting from Aristotle. In Quality of life: Perspectives and policies. pp. 28-41.
Okurut, K., & Charles, K. J. (2014). Household demand for sanitation improvements in low-income informal settlements: A case of East African cities. Habitat international, 44, 332-338.
Olthuis, K., Benni, J., Eichwede, K., & Zevenbergen, C. (2015). Slum upgrading: Assessing the importance of location and a plea for a spatial approach. Habitat International, 50, 270-288.
Santos, L. D., & Martins, I. (2007). Monitoring urban quality of life: The Porto experience. Social Indicators Research, 80(2), 411-425.