بررسی مؤلفه های تأثیرگذار در شکل گیری کالبد مسکن شهری از دیدگاه گونه شناسی با تأکید بر تراکم ساختمانی و تعداد طبقات (مطالعه موردی: شهر گرگان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه گلستان، گلستان، ایران

2 محقّق و کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه گلستان، گلستان، ایران

چکیده

دگرگونی­های علمی، صنعتی و اقتصادی قرن 18 م، موجب بروز تغییراتی شگرف در نحوة اسکان بشر شد. با رشد فزایندة شهرنشینی کشور در چند دهه گذشته، نیاز به مسکن به یکی از مهم­ترین نیازهای جمعیتی شهری تبدیل شده است. مسکن به عنوان یکی از پدیده­های واقعی، از نخستین مسائلی است که بشر همواره با آن دست به گریبان بوده و همواره در تلاش برای دگرگونی و یافتن پاسخی مناسب، معقول و اندیشیده برای آن است. براین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص­های سطح زیربنا و تعداد طبقات مسکونی به عنوان مؤلفه ­های تأثیرگذار بر فرم کالبدی مسکن، به بررسی مساکن شهر گرگان می­پردازد. در پژوهش حاضر، روش تحقیق بر اساس هدف، از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش شیوه انجام، توصیفی- تحلیلی است. برای جمع­آوری داده­ها از ابزار پرسشنامه و جهت تجزیه و تحلیل داده­ها، از نرم افزارهای SPSS و ArcGIS استفاده شده است. یافته ­های پژوهش نشان می­دهد که در سطح مناطق سه گانه شهر گرگان، مساکن به لحاظ کالبدی از تنوع برخوردار می­باشند به گونه­ای که بیشترین تفاوت و تنوع مسکن در منطقه 2 و کمترین تفاوت در منطقه 1 شهری می­باشد. تنوع قومیت­های ساکن در محلات شهری، تفاوت و تنوع فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی ساکنین از مهم­ترین دلایل این امر می­باشد.

کلیدواژه‌ها


امینی، صبا. حسینی، سیدباقر. نوروزیان­، سعید. (1392) بررسی تطبیقی میزان رضایت­مندی ساکنان بین دو نمونه از مجتمع­های مسکونی میان­مرتبه و بلندمرتبه، نمونه­های موردی: مجتمع­های مسکونی شهید محلاتی و سبحان. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان­شهر، شماره 11، صفحات 13-1.
حسن ­پورلمر، سعید. (1393). گونه­شناسی خانه­های سنتی شهرستان تالش، نمونه موردی: روستای خاله سرا 57. فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 147، صفحات 131-117.
دهداری، مصطفی. (1395). تحلیل فضایی گونه­شناسی مسکن شهری (مطالعه موردی: شهر گرگان). پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد با راهنمایی دکتر جعفر میرکتولی، دانشگاه گلستان.
رضایی­راد، هادی. رفیعیان، مجتبی. (1391). سنجش فضایی کیفیت مسکن در شهر سبزوار با استفاده از روش تحلیلی. فصلنامه دانشکده هنر، شماره 8، صفحات 109-95.
رنجبر، احسان. سادات موسوی­سروینه­باغی، الهه. مرادی، نینا. (1394). گونه­شناسی کالبدی میدان­های مرکز محلّه در بافت تاریخی گرگان. فصلنامه مطالعاتی شهر ایرانی اسلامی، شماره 21.
سلطان­زاده، حسین. قاسمی­نیا، مازیار. (1390). گونه­شناسی ساختار کالبدی- کارکردی معماری مسکونی استان گلستان. آرمان­شهر، شماره 7، صفحات 15-1.
سمیعی، محمد. بهزادی­پور، حامد. محمدنژاد، محسن. (1393). گونه­شناسی خانه­های بافت تاریخی گرگان. کنفرانس مهندسی عمران، معماری و مدیریت پایدار شهری، گرگان، تیر.
شعبانی، مرتضی، رفیعیان، مجتبی. (1394). تحلیل شاخص­های خلاقیت شهری در نظام سکونتگاهی استان مازندران. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای، شماره16، صفحات 34-19.
شفایی، مینو. مدنی، رامین. (1392). راهکارهای طراحی عرصه میانه با رویکرد جبران­سازی مسکن حداقل در ایران. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان­شهر، شماره 11، صفحات 165- 153.
ضرابی، اصغر، محمودزاده، محمود. (1394). تحلیلی بر وضعیت مسکن استان اصفهان با استفاده از تحلیل عاملی و ویکور. فصلنامه برنامه­ریزی فضایی (جغرافیا)، شماره 1، صفحات 62- 49.
لطفی، صدیقه، خیرخواه، زلیخا. (1391). بررسی کمی و کیفی و پیش­بینی مسکن مورد نیاز (مطالعه موردی: شهر ساری افق 1400). فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری چشم­انداز زاگرس، شماره 12، صفحات 58- 42.
محمدزاده، رحمت، بخشوده، شهاب. (1392)، درآمدی بر بازتولید فضاهای مسکونی در نواحی حاشیه­نشین (مطالعه موردی: منطقه سیلاب تبریز). نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی، شماره 42، صفحات 273- 233.
محمدی، کاوه، رضویان، محمدتقی. (1390). بررسی وضعیت شاخص­های مسکن در شهر سردشت استان آذربایجان غربی(مطالعه موردی: شهر سردشت استان آذربایجان غربی). فصلنامه آمایش محیط، شماره 17، صفحات 110-88 .
مدانلوجویباری، مسعود. میرکتولی، جعفر. (1391). تحلیل عوامل مؤثر بر تحول کالبدی مراکز تجاری شهرها (مطالعه موردی: شهر گرگان). فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، شماره 8، صفحات 132-113.
مرکز آمار ایران، سالنامه آماری استان گلستان، 1390.
EKHAESE Eghosa Noel, Prof. (2014). Adeyemi Ekudayo Adeyinka, Atamewan Eugene Ehimatie “Causal Factors in Evolving Housing Typologies in Benin Traditional Archiecture”, Global Journal of Arts Humanities and Social Sciences Vol.2, No. 4, PP.1-14.
GUNEY, Y. (2007). type and typology in architectural discourse ,BAU FBE Dergisi. pp 3-18.
Michael E. Smith. (1985). “HOUSING IN PREMODERN CITIES: Patterns of Social and Spatial Variation”, Archnet-IJAR, Vol. 8 , Issue 3,  (207-222), Original Research Articles (November 2014).
Reichlin, B., type and tradition of Modern ,Casabella,509-510,pp32-39.
Vidler ,A. (1976). The third typology ,in hays, k .Michael (ed).architecture theory since 1968, MIT press/Cambridge Massachusetts /London, pp 288- 294.
Vidler, A. (1977). The Idea of type :The Transformation of the academic Ideal ,1750-1830.journal for Ideals and criticism in architecture ,new york , Princeton architectural press.