تحلیل قابلیت زیست پذیری در مناطق کلان شهر اهواز

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

شهرنشینی به عنوان دومین انقلاب در فرهنگ انسان، باعث دگرگونی در روابط متقابل انسان‌ها و محیط  شده­است. در دهه‌های اخیر به موازات نظریه­های توسعۀ پایدار و توسعۀ پایدار شهری ایدۀ ارتقای کیفیت زندگی که خود موجبات زیست‌پذیر بودن شهرها را سبب می‌شود جای خود را در ادبیات برنامه‌ریزی شهری باز کرده است و به همین دلیل قابلیت برخورداری از خصوصیات زیست­پذیری برای شهرها و به ویژه کلان­شهرها ضرورت یافته است. هدف این پژوهش بررسی قابلیت زیست­پذیری مناطق کلان­شهر اهواز به­منظور توسعۀ پایدار است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی می­باشد. داده­های مورد نیاز برای تحلیل از نوع کمی و کیفی می­باشند. که با استفاده از مدل تاپسیس به تحلیل آنها پرداخته شده­است. داده­ها با بهره­گیری از نرم­افزار SPSS، ArcGIS، و مدل TOPSIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته­اند. جامعۀ آماری شامل مناطق و شهروندان کلان­شهر اهواز می­باشد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که در میان مناطق کلان­شهر اهواز منطقۀ 2 با امتیاز 0.74 به نسبت سایر مناطق در وضعیت برخوردارتری  قرار دارد و منطقۀ 7 با امتیاز 25/0 در بدترین وضعیت زیست­پذیری قرار دارد. در میان ابعاد به کار رفته در پژوهش حاظر بعد زیست محیطی با امتیاز 0.63 بیشترین تأثیر را در وضعیت زیست­پذیری کلان­شهر اهواز داراست که با این روند کنونی به سمت توسعۀ پایدار پیش نخواهد رفت.

کلیدواژه‌ها


بندر آباد، علیرضا. (1389). «تدوین اصول الگوی توسعۀ فضایی و شکل شهر زیست پذیر ایرانی مطالعۀ موردی مناطق 1، 15 و 22  تهران». استاد راهنما حمید ماجدی، استاد مشاور ایرج اعتصام، دکتری شهرسازی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.
 بندر آباد، علیرضا. (1390). «شهر زیست پذیر از مبانی تا معنا». انتشارات آذرخش، چاپ 1، تهران.
دانشگاه شهید چمران اهواز. (1385). مطالعات اسکان غیررسمی و توانمندسازی محلات شهر اهواز. معاونت پژوهشی.
ساسان پور، فرزانه و جعفری اسدآبادی، حمزه. (۱۳۹۲). اصول و ویژگی­های شهر زیست­پذیر. اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعۀ پایدار، تهران، انجمن محیط زیست کومش، دانشگاه صنعت هوایی.
ساسان پور، فرزانه. (1390). مبانی پایداری کلان­شهرها با تأکید بر کلان­شهر تهران. انتشارات مرکز مطالعات برنامه­ریزی شهر تهران.
ساسان پور، فرزانه. تولایی، سیمین و جعفری اسدآبادی، حمزه. (1393). قابلیت زیست­پذیری شهرها در راستای توسعۀ پایدار شهری (مطالعۀ موردی: کلان­شهر تهران). نشریۀ جغرافیا، پاییز 1393، دورۀ 12، شمارۀ 42.
ساسان پور، فرزانه. تولایی، سیمین و جعفری اسدآبادی، حمزه. (1394). سنجش و ارزیابی زیست­پذیری شهری در مناطق بیست و دو گانۀ کلان­شهر تهران. فصلنامۀ برنامه­ریزی منطقه­ای، دورۀ 5، شمارۀ 18.
شماعی، علی. ساسان پور، فرزانه. سلیمانی، محمد. احدنژاد روشتی، محسن و حیدری، تقی. (1395). تحلیل زیست­پذیری بافت­های فرسودۀ شهری (مطالعۀ موردی: بافت فرسودۀ شهر زنجان). فصلنامۀ پژوهش­های جغرافیای انسانی، شمارۀ 98، زمستان 1395  صص 783-799.
شهرداری اهواز. (1390). آمارنامۀ کلان­شهراهواز. معاونت برنامه­ریزی و توسعه.
ماجدی، حمید. ذاکرحقیقی،کیانوش و حبیب، فرح. (1389). تدوین شاخص­های مؤثر بر گونه­شناسی بافت شهری هویت شهر. دورۀ 4 شمارۀ 7.
محمدی­ده­چشمه، مصطفی. فیروزی، محمدعلی و سعیدی، جعفر. (1393). ارزیابی شاخص‌های ناپایداری زیست‌ محیطی در کلان‌شهر اهواز. فصلنامۀ جغرافیایی سرزمین، مقالۀ 5، دورۀ 11، شمارۀ 3 (پیاپی 43)، پاییز 1393، صص 72-57.
مرکز آمار ایران. (1390). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهر اهواز.
ملکی, سعید. ملایی قلعه، محمد­سجاد و منفرد، سجاد. (۱۳۹1). توسعۀ پایدار و آلودگی محیطی با تاکید بر ریزگردها (نمونۀ مورد مطالعه: شهر اهواز). اولین همایش ملی جغرافیا، مخاطرات محیطی و توسعۀ پایدار، اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
مهندس مشاور پژوهش و عمران. (1365). طرح جامع حوزۀ نفوذ شهر اهواز. اهواز سازمان مسکن و شهرسازی خوزستان.
یاراحمدی، امیر. (1378). به سوی شهرسازی انسانگرا. شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری، چاپ 1.
A Summary of the Livability Ranking and Overview, prepare for opportunity, Economist Intelligence Unit, August( 2016).
Alexandra, N,(2015). Livability and LEED-ND: The Challenges and Successes of Sustainable Neighborhood Rating Systems.
Hall, p. (2003), smart Growth on two continedis, in p Neal. ed. Urban villages and the making of communities spon press London.
Lang, Robert. 2003 “Edgless Cities: exploring the elusive metropolis” Washington: Brookings Institute Press.
Lee, Y.-J. (2008), "Subjective quality of life measurement in Taipei". Building and Environment, 43(7), pp: 1205–1215.
Mahmoudi Mohadeseh, Ahmad Faizah(2015) - The effects of physical problems on the quality and livability of Kuala Lumpur streets.
Merriam-Webster, (2014) Retrieved February 17, 2014, from Dictionary.
Mukomo .(1996) On sustainable urban development in Sub Sahara Africa Cities. 13(4).
Ottawa county planning commission, 2004 Ottawa county urban smart growth, planning and grants department.
Report by The Economist Intelligence Unit (2016).
Timmer Vanessa and nola- Kate seymoar (2005) “THE WORLD URBAN FORUM 2006 Vancouver” working group discussion paper internation center for sustainable cities.