ارزیابی وضعیت پایداری محله ها در شهرهای مرزی (مطالعۀ موردی: محله های شهر پیرانشهر)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشگاه پیام نور مهاباد

2 دانشگاه پیام نور اشنویه

چکیده

توسعة پایدار شهری مقوله­ای با ابعاد گسترده و پیچیده است که در رشد و تکوین شهرها تأثیر گذار بوده است و ارتباط تنگاتنگی با آسیب­های اجتماعی، زیست‌ محیطی، اقتصادی و معیشت شهری، امنیت، مشارکت، شکل بافت و مدیریت شهری دارد. توسعة پایدار شهری و اندازه­گیری کمّی و نمایش فضایی آن موضوعی مهم در برنامه­ریزی شهری محسوب می­گردد. هدف پژوهش حاضر سطح­بندی فضایی و تحلیل میزان پایداری و ناپداری محلات شهر مرزی پیرانشهر به لحاظ 4 شاخص اقتصادی، اجتماعی، زیست_­ محیطی و نهادی_ کالبدی می­باشد. نوع تحقیق کاربردی_ توسعه­ای و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی، کتابخانه­ای و نیز برداشت­های میدانی و پیمایشی است. جامعة آماری کلیة محله­های شهر پیرانشهر می­باشد که از بین آنها تعداد 380 نفر به روش تصادفی ساده به عنوان نمونة آماری انتخاب شده­اند و داده­های جمع­آوری شده با استفاده از نرم­افزارهای SPSS و GIS تجزیه و تحلیل شده­اند. نتایج کلی تحقیق نشان می­دهند؛ به لحاظ شاخص­های توسعة پایدار، 3 محلة (آزادی، بازارچه و زمین­های شهرداری) در وضیعیت پایدار و محله ­های (آزادگان، زرگتن و فرمانداری) در سطح نیمه پایدار و 9 محلة (ساحلی، کمربندی، جاده سردشت، بازار سیگاران، کمربندی جدید، کهنه خانه، پاداش، فرهنگیان و شین­آباد) در وضعیت ناپایدار قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


احمدی، ش. توکلی، م. (1395). ارزیابی و سنجش وضعیت پایداری محله در شهر سردشت. مجلة جغرافیا و آمایش شهری، شمارة 20.
 بدری، ع. افتخاری، ر. (1382). ارزیابی پایداری: مفهوم و روش. تحقیقات جغرافیایی، دورة 18، شمارة 2.
براتی، ن. تنکابنی، ب. سلیمان نژاد، م. (1389). سنجش پیداری محلة شهرآرای تهران. نخستین همایش توسعة شهری پایدار، تهران.
پاگ، س. (1390). شهرهای پایدار در کشورهای در حال توسعه. مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری ایران، چاپ 2.
توکلی­نیا، ج. استادسیسی، م. (1388). تحلیل پایداری محله­های کلان­شهر تهران با تاکید بر عملکرد شورایاری­ها، نمونة موردی: محله­های اوین، درکه، ولنجک. نشریة پژوهش­های جغرافیای انسانی، شمارة 70.
حکمت نیا، ح. موسوی، م. (1390). کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای. انتشارات علم نوین.
ساسان­پور، ف. موحد، ع. مصطفوی، س. یوسفی، م. (1393). ارزیابی پایداری محل­های شهری در شهر سقز. مجلة پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، شمارة 1.
عزیزی، م. (1385). محلة مسکونی پایدار (مطالعة موردی: نارمک). نشریة هنرهای زیبا، شمارة 27.
فتاحی، ا. بیات، ن. امیری، ع. نعمتی، ر. (1392). سنجش و اولویت­بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم­گیری ویکور (مطالعة موردی: دهستان خاوه شمالی). فصلنامة برنامه­ریزی منطقه­ای، شمارة 11.
کلانتری، خ. (1387). پردازش و تحلیل داده­ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی با استفاده از نرم­افزار SPSS. انتشارات فرهنگ صبا.
کاظمی، م. (1380). توسعة پایدار شهری: مفاهیم و دیدگاه‌ها. فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، شمارة 62.
مرکز آمار ایران. (1390). نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن. شهرستان پیرانشهر.
هودسنی، ه .(1384). توسعة محله­ای پایدار (مفاهیم نظری و خاستگاه تاریخی). سمینار کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس.
هومن، ح. (1391). شناخت روش علمی در علوم رفتاری. انتشارات سمت، تهران.
یغفوری، ح. کاشفی­دوست، د. (1395). توزیع خدمات و امکانات شهری با رویکرد عدالت اجتماعی (نمونة موردی: شهر پیرانشهر). مجلة جغرافیا و آمایش شهری_ منطقه­ای، شمارة 19.
یوسف­زاده، ا. (1393). تحلیل فضایی و سنجش توسعه­یافتگی سکونتگاه­های روستایی (نمونة موردی: روستاهای شهرستان سردشت). پایان­نامة کارشناسی ارشد رشتة جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان.
 
Barr, S.(2003).Strategies for sustainability:Citizens and responsible environmental behavior. Area. , 35(3).
Barton, H, e al(2003), Shaping Neighbourhood: A Guide for Health Sustainability and Vitality, Londan and New York: Spon Press.
Bhatia. y. k, Rai, S. C (2004), Evaluation of socio – Economic Development in small areas, Indian Society of Agricultural Statistics, Iasri Campus,  Library Avenue, pusa. New Delhi.
Boggia, A. & C.Cortina. (2010),  Measuring Sustainable Development Using a Multi-Criteria Model, Journal of Environmental Management, Vol. 91, Issue 11, Pp. 2301-2306.
Choguill, C. L. (2008) ."developing sustainable neighborhoods". Habitat international, 32,pp 41 -48.
Cox, N. (2006), Factor analysis of the Shame Disclosure Scale, Unpublished  M.A. Thesis, Chicago, University of Chicago, 121 pages.
Flint, Jim, (2009), Neighborhoods and Community. International encyclopedia of human geography, 354 - 359.
Maclaren, V. (2002). Urban sustainability reporting. Journal of the American Planning Association. 62(2).
Mitlan, Diana & Satterthwaite, David, (1994), Cities and Sustainable Development: Background Paper for Global Forum '94, London: International Institute for Environment and Development.
Munier, Nolberto (2006), Hand Book on Urban Sustainability, Springer, and the Netherlands.
Radstrom, Susan. (2003), urban identity and the sustainability of place, A case study of northern neighborhoods in Toronto: master’s thesis, university of McMaster, Canada.
Seabrooke W., yeung S. C. W. ,mayong li F. M. (2004), Implementing sustainable urban development at the operational level, Habitat International,No.28,pp:443-466.
Townsend, c. L. (2005). Building great neighborhood, a citizens ’guide for neighborhood planning. Michigan: michigan st at e universit y.
Van de Kerk Geurt, R. Manuel Arthur R. Manuel, (2008), "A comprehensive index for a sustainable society: The SSI – the Sustainable Society Index " Journal of Ecological Economics, Volume, pp:3-4.