مکان یابی پهنه های مناسب به منظور ایجاد مسیر پیادۀ گردشگری در بافت تاریخی شهر کرمان با استفاده از GIS

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

10.22103/juas.2016.1850

چکیده

بافت­های تاریخی نه­تنها به­لحاظ جاذبه­های تاریخی، زیباشناختی، تداوم خاطرات جمعی و هویت­بخشی به شهرهای ما ارزشمند بوده؛ بلکه محل زندگی و کار بخش قابل توجهی از جمعیت شهرها محسوب می­شوند.  زنده­سازی این­گونه بافت­ها از طریق جذب گردشگر علاوه بر اینکه موجب درآمدزایی می­شود در احیای حیات اجتماعی این بافت­ها تأثیر بسزایی دارد. مسیرهای پیادۀ گردشگری، به­عنوان راهکاری کارآمد در جذب گردشگران داخلی و خارجی ضمن حفظ آثار با ارزش، منجر به ارتقای هویت تاریخی آنها شده و در ارتقای کیفیت و احیای حیات اجتماعی شهرها نیز موثرند. بافت تاریخی شهر کرمان با جاذبه­های تاریخی متعدد نمونه­ای از این فضاهای شهری می­باشد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی پهنه­های مناسب جهت ایجاد مسیرهای گردشگری پیاده در بافت تاریخی کرمان می­باشد؛ بر این اساس در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی پس از مشخص شدن معیارهای موثر، وزن­دهی آن­ها طبق نظر کارشناسان گردشگری صورت گرفته­ است. سپس با استفاده از مدل  AHPو نرم­افزار Arc Map10 لایه­های تولیدی هر معیار با توجه به وزن مشخص شده، با یکدیگر تلفیق شده که خروجی آن، نقشه پهنه­بندی چهارگانۀ بافت تاریخی جهت ایجاد مسیر پیاده گردشگری می­باشد. با توجه به نقشۀ نهایی مشخص شد که پهنۀ کاملاً مناسب بیشتر در قسمت مرکزی بافت و این پهنه جاذبه­هایی از قبیل (بازار بزرگ، مجموعۀ گنجعلی­خان، مجموعۀ ابراهیم­خان، میدان ارگ، مسجد جامع، مسجد امام) را در خود جای داده است و نیز با فاصله گرفتن از مرکز بافت به­سمت حواشی از مطلوبیت اراضی کاسته  می­شود؛ همچنین در بین 12 معیار پژوهش معیار نزدیکی به شبکۀ ارتباطی با وزن (217/0) بیشترین ارزش و معیار فاصله از پارک با وزن (026/0) کمترین ضریب اهمیت را  نسبت به سایر معیارها به­خود اختصاص داده­اند.

کلیدواژه‌ها


ارمغان، سیمین. (1386). توریسم و نقش آن در جغرافیا. اسلامشهر: سازمان چاپ و توزیع دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر.
انوری آریا، مینا. نساج، مینا. (1386). بررسی و تبیین نقش صنعت گردشگری در توسعۀ فضاهای شهری. همایش منطقه­ای جغرافیا، گردشگری و توسعۀ پایدار.
پاکزاد، جهانشاه. (1385). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی.
پاکزاد، جهانشاه. (1386). راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. چاپ سوم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، انتشارات شهیدی.
پور­احمد، احمد. زهرایی، سجاد. نظری، سعید. (1386). استفاده از الگوریتم­های فازی و GIS برای مکان­یابی تجهیزات شهری. مجلۀ محیط شناسی، سال 33، شمارۀ 42.
تابان، محسن. پشوتنی زاده، آزاده. (1389). محورهای شاخص شهری و دالان­های بوم شناسانه رودها (ارتقای هویت مکانی با تأکید بر مسیرهای پیاده گردشگری). نشریۀ هویت شهر، سال 4، شمارۀ 6.
تقوایی، مسعود و همکاران. (1388). بررسی و تحلیل فضاهای توریستی شهر تبریز           به­منظور برنامه­ریزی توریسم در آن. فصلنامۀ جغرافیا و برنامه­ریزی، شمارۀ 33، صص 82-59.
حبیبی، محسن. ( 1379). مسیر پیاده گردشگری. هنرهای زیبا، شمارۀ 9، دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران.
دیناری، احمد. ( 1389 ). گردشگری شهری در ایران و جهان. مشهد: انتشارات واژگان خرد.
زارعی، یاسر. (1389). تحلیلی بر توزیع فضایی و مکان­یابی خدمات­شهری شهر نورآباد با استفاده از GIS. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر جمال محمدی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.
غضنفرپور، حسین. کمانداری، محسن. مصطفی­پور، نصرت. (1393). جغرافیای گردشگری با تاکید بر گردشگری شهری. تهران: انتشارات نور علم.
قربانی، رسول. جام­کسری، محمد. (1389). جنبش پیاده­گستری رویکردی نو در احیای مراکز تاریخی شهری (مورد مطالعه: پیاده­­راه تربیت تبریز). فصلنامۀ مطالعات و پژوهش­های شهری منطقه­ای، سال 2، شمارۀ 6، صص72-56.
کاشانی­جو، خشایار. (1389). بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری. نشریه هویت شهر، سال 4، شمارۀ 6.
کمانداری، محسن. (1393). بررسی و تحلیل مسیرهای گردشگری شهر کرمان با تاکید بر الگوی رفتاری گردشگران. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه یزد.
هادیانی، زهره. کاظمی­زاد، شمس­الله. (1389). مکان­یابی ایستگاه­های آتش­نشانی با استفاده از روش تحلیل شبکه و مدل AHP در محیط  GIS­(مطالعۀ موردی: شهر قم). مجلۀ جغرافیا و توسعه، شمارۀ 17.
Christian.M, Rogerson., (2006). Creative industries and urban Tourism: South African perspectives. Urban Forum, Vol.17, No. 2.
Cowan, R., (2005). The dictionary of urbanism. streetwise press Ltd, London.
Harvey, D., (1998). The condition of post modernity. Rutledge.
Law,C.J., (2002). Urban tourism- the visitor economy and the growth of large city, London, continuum.
Nosal, H., (2009). Creating walkableand transit supportive ommunities in Halton. Region Health Department of Halton University.
Ramati, Raquel., (1981). How to save your own street. Carden city, Dolfin Book, NewYork.
Shapira, K.P., (2001). Innovative partnertships for sustainable urban tourism frame work pproach and the europen experience creating and managing growth in travel and tourism. TTRA Europen Conference, Stockholm, Sweden april.
Timothy, D.J., Wall, G., (1995). Tourist Accommodation in an Asian historic city. The Journal of Tourism Studies, No.6(2), pp: 23-34.