اثرات گردشگری بر توسعۀ شهر با رویکرد ارتقای کیفیت زندگی (مطالعۀ موردی: شهر گچساران)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار بخش جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 کارشناس ارشد شهرسازی گرایش برنامهریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان، ایران

10.22103/juas.2016.1838

چکیده

سطح کیفیت زندگی جامعۀ محلی با مراحل مختلف مدل چرخة حیات گردشگری در ارتباط است. در نظریه‌های متعدد اعتقاد بر این است چرخة حیات گردشگری، که عموماً بر ظرفیت تحمل اجتماعی استوار است، در طول مراحل اولیة توسعه تغییرات مثبتی در سطح کیفیت زندگی ساکنان مقصد ایجاد می­شود؛ ولی در ادامه، زمانی که  ظرفیت تحمل یا سطح تغییرات قابل قبول جامعه به آستانة خود برسد، تغییرات منفی ناشی از توسعة گردشگری در جامعه نمایان خواهد شد و به تدریج، کیفیت زندگی ساکنان مقصد تنزل خواهد کرد؛ به همین منظور، در این پژوهش سعی شده­است پیامدها و اثرات مثبت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حاصل از توسعۀ گردشگری بر توسعۀ شهر با رویکرد ارتقاء کیفیت زندگی در شهر گچساران (دوگنبدان) از دیدگاه کارشناسان امر بررسی شوند و از این طریق، راهکارهایی در جهت توسعۀ شهر گچساران پیشنهاد شده­است. برای رسیدن به هدف تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی و برای جمع­آوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه و برای تحلیل داده‌های تحقیق از نرم­افزار SPSS استفاده شده­است. این تحقیق بر اساس موضوع از نوع پژوهش­های موردی و برحسب محتوا از نوع تحقیقات کاربردی است؛ که به تعیین و تفسیر متغیرهای مستقل و وابسته خواهد پرداخت. رویکرد تحقیق نیز از نوع اثبات­گرایی بوده و به وسیلۀ آزمون همبستگی پیرسون به اثبات رابطۀ بین متغیرها می‌پردازد. در نهایت با تحلیل­های صورت گرفته در این پژوهش بین رونق گردشگری و بهبود کیفیت زندگی رابطۀ معناداری وجود دارد؛ همچنین، بین گسترش گردشگری و توسعۀ شهر رابطۀ معنادار و مستقیم وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


اکبریان رونیزی، سعیدرضا. محمدپورجابری، مرتضی و سپهوند، فرخنده. (1392). نقش             شهرهای کوچک در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی( نمونۀ موردی: بخش رونیز). فصلنامۀ پژوهش­های روستایی، شمارۀ 4، صص 900-881.
پوراحمد، احمد. بهدوست، فرانک و نظری، طاهره. (1394). نقش گردشگری شهری در توسعۀ کالبدی شهر کرمانشاه. نشریۀ مطالعات نواحی شهری، سال 2، شمارۀ 2، صص 37-21.
پوراحمد، احمد. فرجی ملایی، امین. عظیمی، آزاده و لطفی، صدیقه. (1391). تحلیل طبقه‌بندی کیفیت زندگی شهری با روشSAW. فصلنامۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارۀ 4، صص 44-21.
چاگ وای، گی. (1382). جهانگردی از چشم انداز جامع. ترجمۀ: محمد علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، چاپ دوم، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی،
رضوانی، محمّدرضا. بدری، سیّدعلی. سپهوند، فرخنده و اکبریان، رونیزی. (1391). گردشگری خانه‌های دوم و اثرات آن بر بهبود کیفیت زندگی ساکنان روستایی (مطالعۀ موردی: بخش رودبار قصران، شهرستان شمیرانات). مجلۀ مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 4، شمارۀ 13، صص 40- 23.
رهنمایی، محمدتقی. فرجی‌ملائی، امین. حاتمی‌نژاد، حسین و عظیمی، آزاده. (1391). تحلیلی بر مفهوم کیفیت زندگی شهری در شهر بابلسر. مجلۀ جغرافیا و آمایش               شهری- منطقه‌ای، شمارۀ 5، صص 76-49.
سیّدعلی­پور، سیدخلیل. اقبالی، ناصر و بخشنده نصرت، عباس. (1389). مدیریت              گردشگری روستایی و نقش آن در توسعۀ روستایی (مطالعۀ موردی: روستاهای استان             سمنان). مجلۀ مدیریت، پاییز، شمارۀ 19.
طاهری‌دمنه، محسن. قهرمانی، سکینه و مستوفی الممالکی، رضا. (1390). بررسی             چالش­های موجود در صنعت گردشگری شهر شیراز در ارتباط با محدودیت مراکز اقامتی. مجلۀ مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه‌ای، شمارۀ 8، صص 132-117.
عظیمی، ناصرعلی. (1388). مدیریت گردشگری و توسعۀ پایدار مطلوب اکولوژیکی. مجلۀ علوم محیطی، شمارۀ 6.
فرجی ملائی، امین. (1389). تحلیلی بر مفهوم کیفیت زندگی شهری. دومین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا، دانشکدۀ جغرافیای دانشگاه تهران.
قادری، اسماعیل. (1382). نقش گردشگری روستائی در توسعۀ روستایی پایدار.      پایان­نامۀ دکتری جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس.
قدمی، مصطفی. علیقلی‌زاده، ناصر و رمضان­زاده، مهدی. (1389). بررسی نقش گردشگری در تغییرات کیفیت زندگی مقصد (نمونۀ مورد‌ی: دهستان کلارآباد، شهرستان تنکابن، مازندران). مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، شمارۀ 3، صص163-152.
کوکبی، افشین. (1386). معیارهای کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری. هویت شهر، شمارۀ 1، صص 87-75.
Ashton, J., (1988). Healthy ceities, conceptand vision, University of Liverpool, Liverpool, UK.
Bond, J., and Corner, L., (2004). Quality of life and older people, London, Open University Press.
Coccossis, H., Constantoglou, M,E., (2006). The use typologies in tourism planning problems and conflicts,46th Congress of the European regional Science association (ERSA), universiry of Thessaly – Department of planning and Regional Development.
Eiser, Ch., (2004). Children with Cabcer The quality of life, London, University of Sheffield, Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Kampb, Irene.Van., Leidelmeijer, Kees., Marsmana, Gooitske., (2003). Urban enviornmental quality and human well-being Towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study.
Mc Kercher, B., (1993). Some Fundamental truths about tourism: understanding tourism sosical and environmental impacts. Journal of Sustainable Tourism.
Meyre, Dowell. (1987). Community-Relevant Measurement of Quality of life A Focuse on Local Trend, University of Texas at Austin, Urban Affairs Quarterly, Vol. 23 No. I, September 1987 108-125 copyright 1987 Sage Publications, Inc.