تحلیل تطبیقی دسترسی به فضاهای عمومی و کارکرد سیمای شهری با رویکرد توسعۀ پایدار (مطالعۀ موردی: مناطق 1 و 2 شهر کرمان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

3 دانش آموختۀ کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

10.22103/juas.2016.1832

چکیده

شهر، فضایی کالبدی- کارکردی برای انجام انواع فعالیت‌های انسانی است و آراستگی و زیبایی محیط آن آرامش روح و روان را برای شهروندان در بر دارد. دستیابی به عدالت فضایی در توزیع فضاهای عمومی شهری هدف برتر و با اهمیّتی برای برنامه­ریزان شهری بوده است، از این‌ رو هدف این پژوهش، تحلیل تطبیقی دسترسی مناسب به فضاهای عمومی و سیمای شهری بافت قدیم واقع در منطقۀ یک و بافت جدید واقع در منطقۀ دو شهر کرمان با رویکرد توسعۀ پایدار می­باشد. روش انجام این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی، برداشت‌های میدانی، گردآوری شده­است. معیارهای دسترسی مناسب به فضاهای عمومی، سیمای شهری و کیفیت مسکن مشخص گردید و محدودۀ مورد مطالعه، منطقۀ 1 و 2 شهر کرمان مشخص گردید و داده­ها و اطلاعات با استفاده از نرم­افزار 10.3 ArcGIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جهت رتبه­بندی محلات مورد مطالعه از مدل‌ AHP  بهره برده شده­است. نتایج نشان می­دهد که محلات مورد مطالعۀ بافت جدید (سرجنگلداری با 428/0 امتیاز و الغدیر2 با 304/0) در رتبه­های اوّل و دوم و محلات مورد مطالعۀ بافت قدیم (ناصریه با 169/0 و قلعه محمود با 084/0 امتیاز) در رتبه­های سوم و چهارم قرار گرفته­اند؛ در نهایت دسترسی مناسب به فضاهای عمومی و سیمای شهری بافت جدید شهر کرمان با توجه به نتایج به­دست آمده از وضعیت مطلوبی نسبت به بافت قدیم برخوردار می­باشند و  ضرورت دارد برنامه­ریزی مناسبی برای بالا بردن مطلوبیت فضاها در بافت قدیم صورت گیرد.
 

کلیدواژه‌ها


ابطحی، حسام­الدین. (1389). گفتگوی رو در رو در فضاهای مکث شهری. معاونت شهرسازی شهرداری اصفهان.
 امینی، الهام. برومند، مریم. روح­افزا، فاطمه. (1391). ارزیابی عوامل مؤثر بر افزایش کیفیّت فضاهای عمومی در شهرهای جدید (نمونۀ موردی: شهر جدید پرند). فصلنامۀ آمایش محیط، شمارۀ 26، صص110-90.
بیرانوندزاده، مریم. (1391). تعیین پهنه­های مستعد بوم­گردی در شهرستان کوه­دشت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. فصلنامۀ مطالعات اجتماعی گردشگری، شمارۀ 2، صص 97-74.
پاکزاد، جهانشاه. (1386). سیر اندیشه­ها در شهرسازی (2) از کمیّت تا کیفیّت. تهران: شرکت عمران شهرهای جدید.
تیبالدز، فرانسیس. (1387). شهرسازی شهروندگرا. ترجمۀ: محمد احمدی­نژاد، اصفهان: انتشارات معماری و شهرسازی.
جیکوبز، جین. (2009). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ امریکا. ترجمۀ: حمیدرضا پارسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خدایی، زهرا. پورخیری، علی. (1388). کیفیّت محیط شهری و نقش آن در ارتقاء رضایت شهروندان. مجلۀ پژوهشنامه، شمارۀ 36، صص152-129.
خمر، غلامعلی. رنجبربینوا، سمیه. (1392). تحلیل ابعاد کمّی دسترسی به تسهیلات شهری با استفاده از منطق فازی (نمونۀ موردی: بافت قدیم، جدید و حاشیه شهر مشهد). فصلنامۀ جغرافیا و مطالعات محیطی، شمارۀ 8، صص 64-53.
سلطانی، علی. رضایی، مهشید. (1392). فضاهای عمومی شهری و تعاملات اجتماعی (مجموعۀ زندیه شیراز). کنفرانس بین­المللی معماری مهندسی عمران و توسعۀ پایدار شهری شهر تبریز.
فرهودی، رحمت­الله. تیموری، ایرج. (1389). منظر شهری، هویت فرهنگی یا صنعت فرهنگی. خلاصۀ مقالات همایش ملی منظر شهری، پژوهشکدۀ فرهنگ هنر جهاد دانشگاهی- مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
کیانی، اکبر. سالاری سردری، فرضعلی. (1390). بررسی و ارزیابی اولویت­های منظر فضاهای عمومی شهر عسلویه با استفاده از مدل ANP. فصلنامۀ باغ­نظر. شمارۀ 18. پاییز 1390. صص 25.
کیانی، اکبر. سالاری سردری، فرضعلی. (1392). ارزیابی قابلیت دسترسی و کاربرد بهینۀ فضاهای عمومی در شهر ساحلی عسلویه. فصلنامۀ پژوهش­های جغرافیای انسانی، شمارۀ 84، صص 51.
لینچ، کوین. (1386). سیمای شهر. ترجمۀ: منوچهر مزینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مدنی‌پور، علی. (1384). طراحی فضای شهری، نگرشی بر فرایندهای اجتماعی و مکان تهران. انتشارات شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.
واحد آمار و اطلاعات شهرداری کرمان، (1392).
Doi, K., Kii, M., Nakanishi, H., (2008). An Integrated Evaluation Method of Accessibility, Quality of Life, and Social Interaction, Environment and Planning B: Planning and Design, Vol.35, No.6, pp.1098-1116.
Harnik, P., (2003). The Excellence City Park System: What makes it great and How toGet There? The Trust for Public Land Pub, Washington D.C.
Hass, K., (2009). Measuring accessibility of regional parks: a comparision of three GIS techniques,The Faculty of the Department of Geography San Jose State University.
Nicholls, S., (2001). Measuring the Accessibility and Equity of Public Parks: a CaseStudy Using GIS, Managing Leisure, Vol. 6, No.4, pp.201-219
Rogers, W., (2003). the excellent city park system . in what makes it great &how to get there . p. Harnik (Ed) . Washington DC ,international city managers Association. 176-190.
Saaty, T.L., (1990). Decision Making for Leaders, RWS Publications Pittsburgh, USA.
Saaty, Tumas.L., (1986). Dependence and Independence: from Linear Hierarchy to Nonlinear - Talen, E.and, Anselin,L, (2008) Assessing Spatial Equity: An Evaluation of Measures of Accessibility to Public Playgrounds Environment and Planning, Vol. 30, No.1, pp.595-613.