بررسی و ارزیابی فضایی کالبدی شاخص های رشد هوشمند با استفاده از مدل WASPAS (مطالعۀ موردی: مناطق شهر یزد)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

10.22103/juas.2016.1831

چکیده

الگوی رشد و توسعۀ کالبدی به عنوان الگوی فضایی فعالیت­های انسانی تعریف می­شود و پراکندگی نامعقول آن آثار نامطلوبی بر محیط کالبدی فضایی جوامع می­گذارد.­ تلاش­های زیادی برای بر طرف ساختن آثار منفی گسترش کالبدی پراکندۀ شهرها به عمل آمده که عمده­ترین آنها راهبرد رشد هوشمند است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی و همبستگی است. داده­ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، طرح­های جامع و تفصیلی شهر؛ همچنین از طریق اسناد، مجلات، کتب مرتبط با موضوع و سازمان­های مختلف جمع­آوری گردیده است و سپس برای تجزیه وتحلیل داده­ها از مدل­های کمی و کیفی برنامه­ریزی، از جمله مدل وزن­دهی آنتروپی شانون و مدل WASPAS جهت شناخت الگوی رشد شهر داده­ها تحلیل شده­اند. هدف این مقاله، بررسی و تحلیل فضایی کالبدی بر اساس شاخص­های رشد هوشمند بر آن است تا با فراهم کردن اطلاعات تحلیلی در زمینۀ ارزیابی نواحی به لحاظ میزان تناسب با شاخص­های رشد هوشمند شهری بتوان گام­های مهمی در جهت تحقق اهداف توسعۀ پایدار شهری با دست­یابی به رشد هوشمند برداشت. نمونۀ موردی نواحی سه‌گانۀ شهر یزد می­باشد. یافته­های این تحقیق نشان می­دهد که الگوی رشد کالبدی مناطق شهر یزد به صورت پراکنده و نامناسب است و این امر موجب ناپایداری زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و در نهایت شکل شهری شده­است. با توجّه به کل شاخص­ها مناطق 1، 2 و 3 به ترتیب رتبه­های 2، 3 و 1 را به­دست آوردند.

کلیدواژه‌ها


اویسی، مسلم. (1390 ). رشد هوشمند و توسعۀ درونی شهرها (مطالعۀ موردی: شهر سنندج). دانشگاه خوارزمی، دانشکدۀ علوم جغرافیایی، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ جغرافیا و برنامه­ریزی شهری.
 پشمدار فرد، زینب. رضایی، حسام. (1392) . بررسی چگونگی پیاده­سازی الگوی رشد هوشمند شهری با تاکید بر توسعۀ میان­افزا. اولین کنفرانس ملی توسعۀ پایدار در علوم جغرافیا و برنامه­ریزی معماری و شهرسازی.
پورطاهری، مهدی. فتاحی، احداله. نعمتی، رضا. آدینه­وند، اسماعیل. (1394). تبیین مزیت­های استفاده از مدل ترکیبی تصمیم گیری waspas در مکان­یابی روستاهای هدف گردشگری (مطالعۀ موردی روستاهای گردشگری استان لرستان). مجلۀ برنامه­ریزی و آمایش فضا، دورۀ 20، شمارۀ 2.
حسین­زاده دلیر، کریم. ­صفری، فاطمه. (1391). تأثیر برنامه­ریزی هوشمند بر انتظام فضایی شهر. مجلۀ جغرافیا و توسعۀ شهری، شمارۀ 1، صص 133-99.
حیدری، اکبر. (1391). تحلیل فضایی کالبدی توسعۀ آتی شهر سقز با تاکید بر شاخص­های رشد هوشمند شهری با استفاده از مدل آنتروپی شانون. مجلۀ جغرافیا و توسعۀ شهری، شمارۀ 2، صص 94-67.
ضرابی، اصغر. محمّدی، جمال. وارثی، حمیدرضا. (1389). تحلیل فضایی شاخص­های رشد هوشمند شهری (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان). پژوهش­های جغرافیای انسانی، شمارۀ 77، پاییز 1390، صص 17-1.
رهنما، محمّد رحیم. حیاتی، سلمان. (1392). تحلیل شاخص­های رشد هوشمند شهری در مشهد. فصلنامۀ مطالعات برنامه­ریزی شهری، سال اول، شمارۀ 4، صص 98-71.
رهنما، محمّد­رحیم. عباس­زاده، غلام. (1387). اصول و مدل­های سنجش فرم کالبدی شهر، انتشارات جهاد دانشگاهی، مشهد چاپ 1.
زیاری، کرامت‌­الله. حاتمی‌نژاد، حسین. ترکمن‌نیا، نعیمه. (1391). درآمدی بر نظریۀ رشد هوشمند.
زیاری، کرامت‌­الله. مهدنژاد، حافظ. پرهیز، فریاد. (1388). مبانی و تکنیک­های برنامه­ریزی شهری. دانشگاه چابهار.
زیاری، کرامت­­­الله. ( 1380 ) توسعۀ پایدار و مسئولیت برنامه­ریزان شهری در قرن بیست و یکم. مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شمارۀ 160، صص 385- 371.
سایت مرکز آمار ایران. (1395).
سیف‌الدینی، فرانک. پوراحمد، احمد. داریش، رضوان. دهقانی­الوار، سیدعلی­نادر. (1392). بسترها و چالش­های اعمال سیاست رشد هوشمند شهری (مطالعۀ موردی: خرّم آباد). فصلنامۀ جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، چشم­انداز زاگرس، شمارۀ 19.
طرح تفضیلی و طرح جامع استان یزد. (1389).
قربانی، رسول. نوشاد، سمیه. (1387). راهبرد رشد هوشمند در توسعۀ شهری: اصول و راهکارها. مجلۀ جغرافیا و توسعه، شمارۀ 12، صص 180-163.
محمّدی‌مقدم، یوسف. معدنی، جواد. (1392). ضرورت رشد هوشند شهرها برای پیشگیری از وقوع بحران­ها. مجلۀ دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دورۀ 3، شمارۀ 4.
مبارکی، امید. محمّدی، جمال. ضرابی، اصغر. (1392). ارائۀ الگوی بهینۀ گسترش کالبدی- فضایی شهر ارومیه. مجلۀ جغرافیا و توسعه، شمارۀ 32، صص 88-75.
مهاجری، مهسا. زنگنه، عبدالحسین. (1393). رشد هوشمند شهری راهبردی جهت کاهش آلودگی هوا در کلان شهرها. دانشگاه زنجان.
ناظمی­راد، منصور. (1390). تبیین رابطۀ توسعۀ فضایی با شاخص­های رشد هوشمند مطالعۀ موردی: آمل. اولین کنفرانس سالانۀ پژوهش­های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری.
Basudeb, B., (2010). Analysis of Urban Growth and sprawl from Remote Sensing Data. Springer, Heidelberg Dordrecht, London.
Iliams-k,Burtoh, E., jenks., (2000). Achieing susta inable urban.
Walmsles – Anthony., (2006) .Green ways : multi plying and dirersify ing. in the 21 st century – lands cap and urban planning.