برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهرستان ارومیه

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیای دانشگاه ارومیه

2 دانشیار گروه جغرافیای دانشگاه ارومیه

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی

چکیده

هر منطقه با توجه به پتانسیل­ها و توانمندی­های موجود خود می­تواند در مسیر توسعه قرار گیرد و اوّلین قدم برای توسعه یک منطقه، توسعه اقتصادی می­باشد. از طرف دیگر، گردشگری با دارا بودن نقش راهبردی و کلیدی در توسعه منطقه­ ای می­تواند تأثیر عمده ­ای بر تولید درآمد و جذب سرمایه در  منطقه داشته باشد. شهرستان ارومیه یکی از مهم­ترین شهرستاﻥهای کشور در زمینه جذب گردشگر  می­باشد. این شهرستان هرساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران خارجی و داخلی است. امّا تاکنون  نتوانسته به جایگاه واقعی خود در زمینه جذب گردشگر دست یابد. در پژوهش حاضر به روش   توصیفی- تحلیلی، با بکارگیری فرایند برنامهﺭیزی راهبردی اقدام به ارائه راهکارها و تعیین راهبردهای کاربردی در جهت توسعه گردشگری شده است. در این فرایند با بررسی نقاط قوت، ضعف، قابلیت­ها و فرصت­های گردشگری شهرستان ارومیه، به این نتایج رسیده ­ایم که استراتژی­های مناسب در برنامه ­ریزی گردشگری شهرستان، در اولویت نخست راهبردهای محافظه­ کارانه­ اند و راهبردهای  تهاجمی در اولویت دوّم برنامه ­ریزی قرار گرفته ­اند. در واقع راهبرد محافظهﻛﺎرانه با امتیاز 8/49 به عنوان  بهترین راهبرد در توسعه گردشگری شهرستان تلقّی می­شود و باید به این راهبرد؛ تقویت مدیریت و بازاریابی گردشگری شهرستان به منظور معرفی هر چه بهتر پتانسیل­های گردشگری شهرستان و جذب گردشگران بیشتر، توجه ویژه شود. همچنین راهبرد تهاجمی با امتیاز 8/35 مؤثّرترین راهبرد بعد از راهبرد محافظه­ کارانه­ قلمداد می­شود که برای  رسیدن به توسعه پایدار گردشگری در شهرستان، راهبرد توسعه مناطق نمونه گردشگری بویژه مناطق  دارای جاذبه ­های طبیعی، پیشنهاد می­شود.

کلیدواژه‌ها


ابراهیم­زاده، عیسی. ایزدی، پگاه. کهزادی، سالار. (1394). توسعه پایدار اکوتوریسم با  بهره­گیری از مدل تلفیقی SWOT و ANP (مطالعه موردی: استان کردستان). مجلۀ  آمایش جغرافیایی فضا، سال 6، شمارۀ 15، صفحات 25-13.
ابراهیم­زاده، عیسی. کاظمی­راد، شمس ­الله. اسکندری ثانی، محمد. (1390). برنامه­ ریزی استراتژیک توسعه گردشگری با تأکید بر گردشگری مذهبی (مطالعه موردی: شهر قم). پژوهش­های جغرافیای انسانی، شمارۀ 76، صفحات 141-115.
اپل، ب (1379). مدیریت استراتژیک. ترجمه عبّاس منوّریان. تهران: انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی.
اعرابی، محمد. (1385). دستنامه برنامه­ ریزی استراتژیک. تهران: نشر دفتر پژوهش­های فرهنگی.
افتخاری، رکن­الدّین و مهدوی، داوود. (1385). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی دهستان لواسان کوچک با استفاده از مدل .SWOT مجلّه مدرّس علوم انسانی، سال 10، شماره 2.
تقوایی، مسعود. وارثی، حمیدرضا. صفرآبادی، اعظم. (1391). عوامل مؤثّر در توسعه گردشگری شهری کرمانشاه. فصلنامه جغرافیا، سال 10، شمارۀ 33.
خذرلی، جبرئیل. (1389). مبانی جغرافیای توریسم و اکوتوریسم آذربایجان غربی با رویکرد اقتصادی. ارومیه، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
رحمانی، بیژن. شمس، مجید. حاتمی­فر، ساناز. (1389). امکان­سنجی توسعه پایدار گردشگری در شهر ملایر با استفاده از مدل SWOT. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اوّل، شمارۀ 3.
رنجبریان، بهرام. (1382). برنامه ­ریزی توریسم در سطح ملّی و منطقه ­ای. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
شأنی، مرتضی. (1383). برنامه­ ریزی استراتژیک برای مدیران سازمان مدیریت صنعتی. تهران: نشر سازمان مدیریّت صنعتی.
قادری، اسماعیل. (1383). آشنایی با صنعت جهانگردی. ماهنامه کجا، سال اوّل. شمارۀ 1.
قدمی، مصطفی. تولّایی، سیمین. فاطمی، سیّدمحمّدمهدی. (1389). ارزیابی استراتژیک  قابلیت­های توسعه گردشگری شهر فریدونکنار. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیا، جلد 16، شمارۀ 19، صفحات 128-111.
لطفی، صدیقه. (1384). نگرش سیستمی لازمه پایداری گردشگری در مازندران. مجموعه مقالات اوّلین همایش سراسری نقش صنعت گردشگری در توسعه استان مازندران، نشر رسانش.
مدهوشی، مهرداد. ناصرپور، نادر. (1382). ارزیابی موانع توسعه گردشگری در استان لرستان. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شمارۀ 28، صفحات 58-25.
مرادی مسیحی، واراز. (1384). برنامه ­ریزی استراتژیک و کاربرد آن در شهرسازی ایران.  تهران: انتشارات پردازش و برنامه ­ریزی شهری.
مرکز آمار ایران. (1385)  نتایج کلّی سرشماری 1385 استان آذربایجان غربی.
معصومی، مسعود. (1388). درآمدی بر رویکردها در برنامه­ ریزی توسعه گردشگری محلّی. شهری و منطقه ­ای، تهران: انتشارات سمیرا.
مهندسین مشاور طرح و آمایش. (1389). طرح تجدید نظر طرح جامع شهر ارومیه.
هادیانی، زهره. احدنژاد، محسن. کاظمی­راد، شمس­الله. قنبری، حکیمه. (1391). برنامه ­ریزی راهبردی توسعه گردشگری با روش SWOT (مطالعه موردی: شهر شیراز). مجلّه جغرافیا و برنامه ­ریزی محیطی، شماره 3، صفحات 132-111.
هزارجریبی، جعفر. کرمی، مهرداد. (1390). برنامه ­ریزی راهبردی گردشگری در نواحی البرز مرکزی. فصلنامه مسکن و محیط روستا، دورۀ 30، شمارۀ 136، صفحات 115-95.
الیوت، جیمز. (1379). مدیریت توریسم. ترجمه مهدی جمشیدیان و اکبر مهدی ­پور. اصفهان: انتشارات مانی.
Ko, D.W., Sttewart, W.F., (2002). A Structural equation model of Residents Attitudes for tourism Development. Tourism  Management, Vol.23.
Lozano-Oyola, M., Blancas, F.J., Gonzalez, M., Caballero, R., (2012). Sustainable Tourism Indicators as Planning Tools Cultural Destinations, Ecological Indicators.
Nilsson, M., (2004). Research and advice on strategic environmental assessment. Stockholm Environment in Stitute Publications.
Galdini, R., (2007). Tourism and The  city: Opportunity for Regeneration. Tourismos. Vol.2, No.2.
Reihanin, A., Binti Mahmood, N.Z., Kahrom, E., Hin, T.W., (2012). Sustainable Tourism Development Strategy by SWOT Analysis: Boujagh National Park, Iran. Tourism Management Perspectives.
MOTTIAR, Z., (2006). Holiday home owners, a route to sustainable tourism development? Aneconomic analysis of tourist expenditure data. Journal of Sustainable Tourism. Vol.14, No.6, pp:582‐599.
UNWTO., (2007). Tourism highlights. Edition2007.