برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری مذهبی شهر شیراز

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

امروزه گردشگری و اقتصاد گردشگری در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است که یکی از مهم­ترین زیر شاخه ­های آن، گردشگری مذهبی است که در صورت توجه به توسعه این قسم از گردشگری در شهرهای مذهبی می­توان به نتایج قابل توجه­ای رسید. در این ارتباط شهر شیراز به سبب بهره­مندی از آثار و جاذبه­ های مذهبی فراوان از جمله وجود حرم امام­زاده احمدبن موسی (شاهچراغ) (ع) و بهره­مندی از عنوان سومین حرم اهل بیت در کشور، در زمینه جذب گردشگر از مزیت نسبی برخوردار است. لذا هدف از این پژوهش در وهله اول شناخت قابلیت­ ها، جاذبه­ ها، تنگناها و ضعف­ های گردشگری مذهبی شهر شیراز با استفاده از مدل SWOT و نهایتاً  ارائه راهبردهای مناسب جهت توسعه این صنعت می­باشد. جهت انجام این پژوهش از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است و روش گردآوری داده­ ها و تحلیل اطلاعات مورد نیاز به صورت اسنادی، پیمایشی و میدانی است. یافته­ های پژوهش نشان می ­دهد که بخش گردشگری مذهبی شهر شیراز دارای استعدادهای بالقوه و بالفعل فراوانی است اما تاکنون نتوانسته به جایگاه واقعی خود دست یابد. بدین صورت که وجود آرامگاه حضرت شاهچراغ (ع) و امامزاده ­های شناخته شده دیگر در سطح شهر با امتیاز وزنی 0.236 به عنوان مهم­ترین نقطه قوت، ضعف مدیریتی و فقدان ثبات در مدیریت گردشگری با امتیاز وزنی 0.244، مهم­ترین نقطه ضعف، ارتقای نقش حرم احمدبن موسی(ع) به منزله مهم­ترین عامل توسعه گردشگری مذهبی با امتیاز وزنی 0.252 به عنوان مهم­ترین فرصت و وجود سازمان­ های متعدد مسئول گردشگری و اختلاف سلیقه بین آنها با امتیاز وزنی 0.244 مهم­ترین تهدید پیش­روی توسعه گردشگری مذهبی شهر شیراز شناخته شده است که جهت استفاده بهتر از نقاط قوت، فرصت­ ها و رفع ضعف­ ها و تهدیدهای پیش­رو توسعه گردشگری مذهبی شیراز راهبردهای رقابتی – تهاجمی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


ابراهیم­زاده، عیسی. آقاسی­زاده، عبدالله. (۱۳۸۸). تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیه ساحلی چابهار با استفاده از مدل راهبردی SWOT. مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، دوره 1، شماره ۱، صص 128-107.
امان­پور، سعید. محمدی، اصغر. ناصر، مریم. (1392). رتبه­بندی شهرستان­های استان خوزستان از لحاظ شاخص­های گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS. فصلنامه نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، دوره 5، شماره 2، صص 221-201.
بدری، سیدعلی. طیبی، صدراله. (۱۳۹۱). بررسی عوامل مؤثر بر هزینه­های گردشگری مذهبی مطالعه موردی: شهر مشهد مقدس. برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره 1، شماره ۱، صص 177-153.
برقی، حمید. دهقان­حسام پور، محمد. طوسی، رمضان. جمینی، داوود. (۱۳۹۱). برنامه­ریزی توسعه پایدار گردشگری در منطقه خلیج فارس مطالعه موردی: جزیره قشم. برنامه­ریزی فضایی، دوره 2، شماره ۳ (پیاپی ۷)، صص 94-75.
بیگی­فیروزی، الله­یار. (۱۳۹۱). تدوین استراتژی توسعه صنعت گردشگری استان لرستان بر اساس تحلیل SWOT و فرآیند تحلیل شبکه­ای ANP. پایان­نامه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
پوراحمد، احمد. حسینی، علی. اروجی، حسن. علیزاده، محمد. (1392). اولویت سنجش راهبردهای توسعه گردشگری فرهنگی در منطقه الموت قزوین. پژوهش­های انسانی، دوره 45، شماره 3، صص 17-1.
تقوایی، مسعود. موسوی، سیدعلی. غلامی بیمرغ، یونس. ( ۱۳۸۹). تحلیلی بر توسعه گردشگری مذهبی مطالعه موردی: شهرستان نورآباد ممسنی. فضای جغرافیایی، دوره 10، شماره ۳۱، صص 64-39.
حاتمی، مجتبی. (۱۳۸7). بررسی مساجد و امامزاده­های شیراز. مجموعه مقالات اولین همایش توریسم مذهبی، یزد.
حاجی نژاد، علی. قدمی، مصطفی. صحرایی، احمد. فاطمی، جواد.  (1392). ارزیابی عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیه ساحلی شهرستان جویبار با استفاده از مدل راهبردی سوات. نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، دوره 5، شماره 2، صص 128-109.
حیدری چیانه، رحیم. (۱۳۸۷). مبانی برنامه­ریزی صنعت گردشگری. تهران: انتشارات سمت.
خاوریان گرمسیر، امیررضا. استاورس، ژاکلین­ام. علیان، مهدی. (1392). برنامه­ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهری با استفاده از مدل استراتژیک SOAR، نمونه موردی شهر تفت. مدرس علوم انسانی – برنامه­ریزی و آمایش فضا، دوره 17، ش 3، صص 142-127.
رحمانی، خلیل. پورطاهری، مهدی. رکن­الدین­افتخاری، عبدالرضا. ( ۱۳۹۲). برنامه­ریزی راهبردی توسعه گردشگری مذهبی در مناطق روستایی مطالعه موردی روستاهای دارای مکان­های مذهبی اورامان تخت، نجار و هجیج. برنامه­ریزی و آمایش فضا، دوره 17، شماره ۱، صص 64-43.
زندی­مهر، هوشنگ. رحمانی، آرزو. (1386). بررسی وضعیت موجود صنعت توریسم در شهر شیراز با توجه به نقش شهرداری در آن. گروه مطالعات و پژوهش معاونت برنامه­ریزی شهرداری شیراز، ص 197.
سرایی، محمدحسین. شمشیری، مسلم. (۱۳۹۲). بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز در راستای توسعه پایدار با استفاده از تکنیک SWOT. جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، دوره 24، شماره 1(پیاپی49)،  صص 88-69.
سلطان مرادی، محمد. (۱۳۹۰). روزنامه ایران شماره ۴۹۳۰ به تاریخ ۱۱/۸/۹۰، ص ۱۴.
فیض­آبادی، مصطفی. وزیری­محبوب، سیدجمال. (۱۳۹۰). ضرورت مطالعات آینده­پژوهی و روش­های آن در توسعه گردشگری مذهبی. کنفرانس میقات الرضا(ع)، مشهد.
گلشیری­اصفهانی، زهرا. سرایی، محمدحسین. (1389). برنامه­ریزی راهبردی نظام زیست­محیطی روستا با تجزیه ­و­تحلیل SWOT، مطالعه موردی: بخش گندمان، شهرستان بروجن. پژوهش­های روستایی، دوره 1، شماره ۴، صص 98-73.
محسنی، رضاعلی. (1388). گردشگری پایدار در ایران، کارکردها، چالش­ها و راهکارها. مجله فضای جغرافیایی، سال نهم، شماره 28، صص 171-149.
مقیمی، احمد. حاتمی، مجتبی. (۱۳۹۲). بررسی نقش امام­زاده احمد­بن­ موسی شاهچراغ (ع) بر پیشرفت فرهنگی شیراز. پایگاه جامع امام­زادگان و بقاع متبرکه ایران اسلامی.
نوربخش، مرتضی. اکبرپورسراسکانرود، محمد. (1389). نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی کلان شهرها. ویژه­نامه اقتصاد گردشگری شهری، مجله اقتصاد شهر، دوره ۲، شماره ۸، صص 34-20.
Csapo, J., Matesz, K., (2007). A cultural truism jelentesage as scrape napjaink idegenforgalmaban, In: Foldrajzi Ertesito. 56. Eve. 3-4. Fuzz. /2007. pp: 291-301. Cultural Tourism Industry Group. http: // www. Culturaltourismvictoria. Com. Au.
Kreiner, N., (2010). Researching Pilgrimage Continuity and Transformations, Annals of Tourism Research, Vol. 37, NO. 2, pp:440-456.
Lee, T., and Liu, R., (2011). Strategy formulation for the recreational areas of Central Taiwan: An application of SWOT (strengths, weaknesses, opportunities, threat), analysis Journal of Hospitality Management and Tourism, Vol. 2, No. 3, pp: 38-47.
Tohidy, F. (2011). Economic Impact of Tourism Industry, International Journal of Business and Management, Vol. 6, No.8.
UNWTO., (2011): Religious Tourism in Asia and the Pacific, Published, printed by the World Tourism Organization, Madrid, Spain.
World Tourism Organization (2014). Tourism Highlight, www.unwto.org
Zhang, M., Huang, L., Wang, JH., Liu, J., Jie, YG., and Lai, X., (2007). Religious Tourism and Culture Pilgrimage, A Chinese Perspective: CAB International.