شناسایی و اولویت بندی شاخص های سازندۀ برنامه ریزی شهری در زیست پذیری شهری (مطالعۀ موردی: مناطق چهار گانۀ شهر کرمان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

رشد فزاینده و شتابان شهرنشینی در چند دهۀ اخیر موجب شده، تا شهرها با چالش­ هایی همچون، کاهش زیست ­­پذیری و کیفیّت­ زندگی، کم رنگ شدن حس تعلق اجتماعی، نابرابری ­های اجتماعی- اقتصادی و گسترش  مشکلات اکولوژیکی مواجه گردند. از این رو هدف پژوهش حاضر شناسایی و تعیین تأثیرگذارترین شاخص­  سازندۀ برنامه ­ریزی شهری به ­منظور زیست­پذیری مناطق چهار گانۀ شهر کرمان است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. با توجّه به موضوع تحقیق و منطقۀ مورد مطالعه روش گردآوری داده ­ها، با استفاده از پرسشنامه است که به این منظور از 40 کارشناس مشرف بر وضع موجود شهر با استفاده از تکنیک دلفی انتخاب شده­است. پایایی داده­ های مورد استفاده با بهره ­گیری از آلفای کرونباخ به میزان 0.842 محاسبه  شده ­است. برای تجزیه و تحلیل داده­ ها، از آزمون One Sample T-test و مدل رگرسیون گام به گام و برای سطح ­بندی سهم هر یک از شاخص ­های مورد پژوهش در مناطق چهار گانۀ شهر کرمان از نرم­افزار Arc GIS استفاده شده­است. نتایج به­ دست آمده از آزمون  T نشان می ­دهد که نظر کارشناسان در مورد شاخص ­های سازندۀ برنامه ­ریزی شهری در زیست ­پذیری مناطق چهار گانۀ شهر کرمان، با توجّه به در نظر گرفتن مقدار آزمون که در اینجا عدد 3 است در حد متوسط می ­باشد؛ همچنین، نتایج مدل رگرسیون حاکی از آن است که، از میان شاخص ­های مورد بررسی، شاخص کالبدی با ضریب بتا 486/. سپس شاخص اقتصادی و زیست محیطی یا ضریب بتا 341/. در انتها شاخص اجتماعی با ضریب بتا 278/0 به ترتیب بیشترین سهم را در زیست­ پذیرتر نمودن شهر کرمان داشته­ اند.

کلیدواژه‌ها


بندرآباد، علیرضا. (1390). شهر زیست­پذیر از مبانی تا معانی. انتشارات آذرخش.
جعفری اسدآبادی، حمزه. ساسان پور، فرزانه و تولایی، سیمین. (1392). قابلیت     زیست­پذیری شهرها در راستای توسعۀ پایدار شهری (مطالعۀ موردی: کلان­شهر تهران)، فصلنامۀ علمی- پژوهشی و بین­المللی انجمن جغرافیای ایران، دورۀ جدید، سال 12، شمارۀ 42، پاییز 1393.
رهنما، محمد رحیم و کمانداری، محسن.(1394). سنجش میزان رضایت­مندی ساکنین از کیفیّت محیط مسکونی در شهر کرمان (مطالعۀ موردی: پروژۀ مسکن مهر شهرک مهرگان). نشریۀ مطالعات نواحی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 2، شمارۀ 2، بهار 1394.
شاهیوندی، احمد. قلعه‌نویی، محمود و علی­پور اصفهانی، مریم. (1393). بررسی   ویژگی­های کالبدی و اثرگذاری آن بر سرزندگی و زیست­پذیری محله­های قدیم شهر. دو فصلنامۀ علمی- پژوهشی مرمت و معماری ایران، سال 5، شمارۀ 9، بهار و تابستان 1394.
شماعی، علی. ساسان‌پور، فرزانه. سلیمانی، محمد. احدنژاد، محسن و حیدری، تقی. (1393). زیست­پذیری بافت­های فرسوده رویکردی نوین برای توسعۀ شهری پایدار (مورد پژوهش: بافت فرسودۀ شهر زنجان). اولین کنفرانس بین­المللی زمین، فضا و انرژی پاک تهران.
محمدی، محمد. (1391). بررسی و شناسایی معیارهای سنجش زیست­پذیری شهری و ارائۀ راهکارهایی در جهت دستیابی به الگوی بهینۀ فضایی شهر زیست­پذیر. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه آزاد کرمان.
Chicago Metropolitan Agency for planning Go to 2040. (2009). Retrieved from http://www.cmap.illinoise,gov.
Economist Intelligence Unit Limited. (2011). A Summary of the Liveability Ranking and Overview. (www.eiu.com).
Economist intelligence unit. (2012). A summary of the livability ranking and overuiew, EIU.
Florida, Richard (2002) The rise of the creative class. NY:Basic books/ perseus books.
Hancock, T., (2001). Towardss healthy and sustainable communities: Health environment and economy at the local level. pp:198-201 Quebec, klienburg, Ontario.
Inglehart, Ronald., (1990). culture shift in advanced industrial society, Princeton NJ: Princeton university press.
Ling, OG., Yuen, B., (2010). World cities: Achieving liveability and vibrancy.
Mahmoudi. M., Ahmad. F, Abbasi. B., (2014).  Livable streets: The effects of physical problems on the quality andlivability of Kuala Lumpur streets.  journal homepage: www.elsevier. Com/locate/cities.
Mohamad. Kashef., (2016). Urban livability across disciplinaryand professional boundaries.  ALHOSN University, Abu Dhabi 38772, United Arab Emirates, www.elsevier.com/locate/foar.
North central texas Council of Governments., (2011). Mobility 2030. Retrieved from http://www.nctcog.org.
United states department of transportation, federal Highway Administration., (2011). Smart growth and the Fhwa. Retrieved from http://www.fhwa.dot.gov.
United states Environmental protection Agency & smart Growth Network., (2010). What is smart growth? Retrieved from http://www.epa.gov.
Wesley, E.Marshall., (2013). An evaluation of livability in creating transi-enriched communities  for improved regional benefits. University of Colorado Denver, Department of Civil Engineering, USA.