2024-03-29T01:36:00Z
https://jusg.uk.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=423
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
تحلیل تطبیقی سنجش کیفیت زندگی در بافتهای قدیم و جدید شهری (مطالعۀ موردی: شهر کرمان)
حسین
غضنفرپور
صادق
کریمی
فاطمه
سعیدی
تبیین موضوع: مطالعه کیفیت زندگی در پایش سیاست های عمومی و نقش آن به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامهریزی شهری اهمیت اساسی دارد. در شهر کرمان تفاوتهای آشکاری میان کیفیت زندگی در بافتهای مختلف آن دیده می شود که ناشی از فضای کالبدی و شرایط اجتماعی حاکم بر بافتهای قدیم و جدید شهری است. هدف از این تحقیق ،تحلیل وسنجش کیفیت زندگی در بافت های شهر کرمان است. روش: روش انجام این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانهای و از طریق مشاهده وضع موجود در محدوده موردمطالعه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری گردیده است و جهت تجزیه و تحلیل دادهها از طریق آزمونهای آماری از نرمافزار آماری SPSS و AHP بهره گیری شده؛ همچنین از نرم افزار ArcGIS نیز در تهیه نقشه ها استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از روش AHP نشان میدهد محله شهرک باهنر در شاخص اقتصادی امتیاز 0.375 در شاخص اجتماعی 0.285 شاخص زیست محیطی 0.284 و شاخص کالبدی 0.515 ؛ همچنین محله هوشنگ مرادیکرمانی در شاخص اقتصادی 0.385، اجتماعی 0.544 زیست محیطی 0.547 و کالبدی 0.333 از وضعیت به مراتب خوبی برخوردارند. محله خواجهخضر از نظر اقتصادی 0.141، اجتماعی 0.087، زیستمحیطی 0.110 و کالبدی 0.075 امتیاز را کسب نمودهاند. در این شاخصها محله مشتاقیه از نظر شاخص اقتصادی 0.086، اجتماعی 0.087، زیستمحیطی، 0.057 و کالبدی 0.075 بوده است. نتایج: جمع بندی این پژوهش نشان میدهد محلات جدید یعنی محلات شهرک باهنر و هوشنگ مرادی کرمانی در همۀ شاخصها، نسبت به محلات مشتاقیه و خواجهخضر در بافت قدیم از کیفیت زندگی بهتری برخوردارند.
کیفیت زندگی
بافت قدیم
بافت جدید
شهرکرمان. مدل AHP
2020
03
20
1
19
https://jusg.uk.ac.ir/article_2462_74758208a67d80fbb5bdbe94c734ebff.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
الگوسازی پویایی توسعۀ بهینۀ آتی شهری بر پایۀ دادههای مکانی جهت تحلیل سازگاری زمین (مطالعۀ موردی: شهرکُرد)
سیدحجت
موسوی
زهرا
مؤمن بیک
تبیین موضوع: مکانیابی توسعۀ بهینۀ آتی شهری یکی از پیچیدهترین تصمیمهای جغرافیایی است که در زمرۀ تحلیل سازگاری زمین و در چهارچوب تعیین مکان مطلوب قرار میگیرد. این فرآیند قابلیتسنجی فیزیکی بستر و تناسبهای اقتصادی و اجتماعی را ارزیابی میکند تا پویای شهری کمترین برخورد با طبیعت و حداقل تنشهای محیطی را بههمراه داشته باشد. بنابراین هدف از این پژوهش الگوسازی پویایی توسعۀ بهینۀ آتی شهرکرد بر پایۀ مقایسۀ روشهای میانگینگیری وزنی و تحلیل سلسهمراتبی جهت تحلیل سازگاری زمین است. روش: بدین منظور، ابتدا لایههای رقومی ارتفاع، شیب، جهت دامنه، سنگشناسی، فاصلهاز گسل و کانون زلزله، تراکم و فاصلهاز آبراهه، دما، بارش، رطوبتنسبی، میانگین سرعت باد، حداکثر سرعت باد غالب، روزهای یخبندان، تراکم و فاصلهاز راهها، فاصلهاز مراکز درمانی، بیمارستان، خدماتی و اداری، آموزش عالی، آموزش ابتدایی و متوسطه، فضای سبز شهری، فضای سبز حفاظتشده و کاربری اراضی تهیه شد. سپس برای تعیین وزن نسبی پارامترها، ازطریق مقایسۀ زوجی مبادرت به تحلیل کمّی و ارجحیتبندی آنها گردید. درنهایت با تلفیق لایهها برمبنای وزنشان طبق روشهای میانگینگیری وزنی و تحلیل سلسله مراتبی، اقدام به تهیۀ نقشۀ پهنهبندی منطقه به لحاظ مناطق دارای معیارهای بهینه جهت گسترش آتی شهرکرد شد. یافتهها: نتایج نشان داد که بهترتیب وسعتی برابر 72/128 و 74/184 کیلومترمربع (6/31 و 22/55 درصد) از کل منطقه در روشهای تحلیل سلسله مراتبی و میانگینگیری برای توسعۀ آتی شهرکرد تناسب زیاد تا خیلیزیاد دارند که گستردگی آنها عمدتاً با بخشهای مرکزی و شمالی محدوده مطابقت مکانی دارد. نتایج: اگرچه رعایت ترتیب صعودی شاخص ارزیابی دقت از پهنۀ تناسبی خیلیکم به خیلیزیاد در تحلیل سلسله مراتبی مؤید نتایج قابلقبول آن است، اما بهدلیل صحت بالای میانگینگیری در پیشبینی پهنههای زیاد و خیلیزیاد و همچنین یکنواختی و تمرکز آنها در نقشۀ تناسب ارضی، نتایج بهنسبت مطلوبتری دارد.
توسعۀ کالبدی مطلوب
تحلیل سازگاری
میانگین وزنی
تحلیل سلسله مراتبی
شهرکرد
2020
03
20
21
45
https://jusg.uk.ac.ir/article_2434_38c7e8fa8979d554efca9aaeff497af2.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
سنجش زیست پذیری بافتهای شهری با تأکید بر پایداری اجتماعی (مطالعۀ موردی: محلات اسکان غیررسمی شهر همدان)
اسماعیل
دویران
تبیین موضوع: پایداری اجتماعی به طور کلی با ابعاد کیفی همراه بوده و توأم با آن مفاهیم مشارکت، اعتماد، امنیت، انسجام و کیفیت زیستی را با خود عجین ساخته است. بررسی این مفهوم در محلات با ماهیت اسکان غیررسمی به دلیل رواج الگوی مداخله شهرمدار، شهروندگرا و پایدار بیش از پیش اهمیت یافته است. این مقاله باهدف بررسی زیستپذیری در ابعاد پایداری اجتماعی و سنجش ظرفیت پایداری اجتماعی بافتهای اسکان غیررسمی در نمونه موردی شهر همدان نگارش یافته است.
روش: روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی بوده که با استفاده از روش کتابخانهای و میدانی دادههای مورد نیاز گردآوری شده است. شاخصهای پژوهش شامل سه مؤلفه مشارکت، امنیت و کیفیت زندگی میباشد. جامعه آماری پژوهش خانوارهای ساکن در محلات اسکان غیررسمی شهر همدان با حجم نمونه 360 مورد میباشد. روش تحلیل با استفاده از آمارههای میانگین، واریانس و پیرسون، تی تک نمونهای و تی زوجی انجام یافته است. روایی پژوهش حاصل مطالعات مبانی نظری و پایایی پژوهش با استفاده از آلفای کرونباخ برابر با 0.68 به دست آمده است.
یافتهها: نتایج نشان میدهد با وجود تفاوتهای مکانی محلات، وضعیت پایداری اجتماعی در محلات مزبور مشابه هم است. اختلاف میانگین شاخصهای مورد بررسی مشارکت و امنیت اجتماعی نسبت به هم اندک ولی اختلاف شاخص کیفیت زندگی با سایر شاخصها نسبتاً زیاد است. نتایج آزمون تی زوجی و پیرسون نشان میدهد شاخصهای با یکدیگر در ارتباط بوده و بر همدیگر اثرگذار میباشند.
نتایج: شاخصهای پایداری اجتماعی زیست پذیری در بعد عینی و ذهنی کیفیت زندگی با توجه به سطح دسترسی به خدمات و رضایت از خدمات ارائهشده شکاف پایینتری دارد که نشان از نارسایی خدماترسانی و به تناسب سطح انتظار پایین از خدماترسانی در محلات مزبور دارد.
پایداری اجتماعی
اسکان غیررسمی
زیست پذیری
کیفیت زندگی
شهر همدان
2020
03
20
47
64
https://jusg.uk.ac.ir/article_2486_73bef9cfece14757382d6f544720325c.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
ارزیابی شاخصهای کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم (مطالعۀ موردی: بافتهای فرسودۀ شهر کاشان)
محسن
شاطریان
رسول
حیدری سورشجانی
فرشاد
فلاحتی
تبیین موضوع: بافتهای فرسوده یکی از مسئلهدارترین بخشهای مهم شهری محسوب میشوند که بسترساز زندگی سالم برای ساکنان نبوده و توجه به اصول و استانداردهای جهانی تحت عنوان شهر سالم ضرورت دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی شاخصهای کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم در بافتهای فرسوده شهر کاشان میباشد روش: روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی با استفاده از پیمایش میدانی است. حجم نمونه با استفاده از نرمافزارSample Power با سطح اطمینان 95 درصد و خطای احتمالی 5 درصد 200 نفر محاسبه شد. برای تجزیهوتحلیل دادهها از آزمون آماری T-Test در نرمافزار SPSS و جهت تبیین و مدلسازی اثرات نیز از مدلسازی معادلات ساختاری در نرمافزار AMOS استفاده گردید. یافتهها: تحلیل یافتههای منتج از مدلسازی معادلات ساختاری بیانگر این است که از بین شاخصهای موردسنجش، شاخص زیستمحیطی بیشترین بار عاملی را با وزن عاملی (0.93-) با استانداردهای شهر سالم به خود اختصاص داده است. پسازآن شاخص امنیت و ایمنی در رتبه دوم با وزن عاملی (0.88) و شاخصهای امکانات و زیرساختهای شهری (0.83)، اعتماد اجتماعی (0.63)، رضایت به امیدواری اجتماعی (0.57)، استحکام کافی مصالح (0.38)، دسترسی (0.37)، سلامتی و بهداشت(0.30)، اقتصادی(0.27)، کالبدی محله (0.26) و تفریح و اوقات فراغت (0.21-) در مرتبههای بعدی قرارگرفتهاند. نتایج: نتایج حاصل از آزمون تی و معادله معادلات ساختاری نشانگر معنیدار بودن عوامل مؤثر کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم در بافتهای فرسوده میباشد و با تأیید فرضیه های پژوهش مشخص گردید که محلات شهر کاشان با استانداردهای شهر سالم فاصله دارد.
کیفیت زندگی شهری
بافتهای فرسوده
شهر سالم
مدلسازی معادلات ساختاری
شهر کاشان
2020
03
20
65
80
https://jusg.uk.ac.ir/article_2346_19f25f945538e49b57fa3906a67c3ff9.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
ارزیابی تطبیقی تأثیر ویژگیهای اجتماعی بر میزان انسجام اجتماعی در محلات قدیمی و جدید شهر یزد (مطالعۀ موردی: پشت باغ و فاز یک آزادشهر)
محمدحسین
سرایی
فریده
فلاح حسینی
تبیین موضوع: مفهوم انسجام اجتماعی از گذشته تا امروز دچار تحول گشته و تحت تأثیر عواملی قرار گرفته است. این پژوهش با رویکرد تطبیقی به بررسی تأثیر ویژگیهای اجتماعی بر میزان انسجام اجتماعی در محلات قدیمی و جدید شهر یزد میپردازد.
روش: روش تحقیق پژوهش، توصیفی-تحلیلی و پیمایشی بوده و جمعآوری اطلاعات با ابزار پرسشنامه و مطالعات کتابخانهای بوده است. جامعه آماری، ساکنین محلات پشتباغ و فاز یک آزادشهر به عنوان دو محله قدیم و جدید شهر یزد در سال 1395 میباشند. تعداد نمونه آماری براساس فرمول کوکران 384 خانوار بوده است. بمنظور تجزیه و تحلیل دادهها در بررسی میزان انسجام و تحصیلات، از آزمون Anova، با درآمد، همبستگی پیرسون و با حس تعلق از آزمون T استفاده گردید.
یافتهها: نتایج آزمون Anova با میزان و سطح معناداری آن در پشتباغ و آزادشهر به ترتیب 1.59 :F و 0.187، 3.675 :F و 0.043 برآورد گردید که نشان از اثر تحصیلات بر انسجام است. همبستگی پیرسون به میزان 0.187 و سطح معناداری 0.000 در پشتباغ و میزان 0.368 و سطح معناداری 0.002 در آزادشهر تبیین شد که نقش درآمد را بر انسجام تبیین مینماید و در آزمون T، میانگین حس تعلق در پشتباغ 4.38 و انسجام اجتماعی آن 3.89 و برای آزادشهر 4.13 و انسجام اجتماعی 3.53 در سطح معناداری 0.000 تأیید شد؛ یعنی حس تعلق میتواند باعث ایجاد جامعهای منجسم شود.
نتایج: درآمد و تحصیلات در آزادشهر آگاهی و مشارکت را افزایش و انسجام را بیشتر اما در پشتباغ حس تعلق انسجام را تقویت میکند و درآمد پایین، سالخوردگی و جمعیت غیربومی به کاهش آن منجر میگردد.
تحصیلات
حس تعلق
انسجام اجتماعی
محلات جدید و قدیمی
شهر یزد
2020
03
20
81
95
https://jusg.uk.ac.ir/article_2489_16f9977c7907c8e92f5d9f75e9d0f1cb.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
نقش مشارکت شهروندان در ارتقای امنیت و توسعۀ اجتماعی (مطالعۀ موردی: شهر هرات، افغانستان)
سیدجلال الدین
فرجی
مصطفی
خبازی
شفیقه
احمدی
تبیین موضوع: استفاده از قابلیت شهروندان در جوامع مختلف نقطه قوتی برای ارتقای جایگاه اجتماعی شهروندان و بالابردن امنیت در سطح جامعه می باشد. براین اساس هدف از انجام این تحقیق بررسی وضعیت مشارکت شهروندان در شهر هرات و تاثیر آن بر بالابردن امنیت و توسعه اجتماعی شهروندان است. این تحقیق از نظر هدف نوعی تحقیق کاربردی و از دیدگاه ماهیت، محور این تحقیق نوعی تحقیق توصیفی –تحلیلی می باشد. گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و میدانی (پرسش نامه شهروندان) صورت گرفته است. به منظور رسیدن به این هدف بعد از جمع آوری داده های اولیه ای با بهره گیری از روش همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی، آزمون تی و مانند آن در نرمافزار SPSS رابطه بین متغیرها بررسی شده سپس با استفاده از روش Waspas و GIS تحلیلهای فضایی لازم پیرامون مناطق شهر هرات مورد بررسی قرار گرفته است. یافتهها: یافته ها موید آن میباشد که از نظر وضعیت و تمایل به مشارکت شهروندان دو ناحیه دهم و نهم به ترتیب بالاترین و کمترین سطح مشارکت و از نظر شاخص های مربوط به توسعه اجتماعی ناحیه هفتم شهر هرات بالاترین امتیاز و کمترین آن را ناحیه نهم و نهایتا با توجه به شاخص های مربوط به امنیت شهری بیشترین امتیاز را ناحیه چهاردهم و کمترین آن را ناحیه دهم شهر بدست آوده اند. نتایج: نتایج تحقیق موید آن می باشد که تمایل شهروندان به مشارکت در امور شهری از میزان بالایی برخوردار می باشد و این در حالی است که مسئولین امر نسبت به این مساله کم توجه بوده و از قابلیت و طرفیت شهروندان در برقراری امنیت و به تبع آن بالابردن توسعه اجتماعی جامعه غافل بوده اند که امر نیازمند بازبینی و توجه بیشتری میباشد.
مشارکت
امنیت
توسعه اجتماعی
افغانستان
شهر هرات
2020
03
20
97
124
https://jusg.uk.ac.ir/article_2599_0c24a018e03ec75b780fbcc036b9c3fc.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
بررسی وضعیت سرمایۀ اجتماعی در محلات محروم (مطالعۀ موردی: شهر کرمان)
مهدی
امیر کافی
تبیین موضوع: هدف اصلی این مقاله بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در دو بعد ساختاری(شبکه روابط) و شناختی(اعتماد) در محلات محروم شهر کرمان است. علاوه بر آن تلاش میکند به مقایسه این ابعاد در محلات محروم و غیر محروم و نمونه ملی بپردازد.
روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه به دست آمده است. نمونه تحقیق برابر با 404 نفر است که با روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای از سه محله محروم و حاشیه نشین شهر کرمان انتخاب شدهاند. علاوه بر این دادههای طرح ملی سنجش سرمایه اجتماعی کشور و تحقیق تکمیلی در باره مناطق غیر محروم شهر کرمان به منظور مقایسه سرمایه اجتماعی مورداستفاده قرار گرفته است.
یافتهها: یافتههای به دست آمده از T تک نمونه ای در سطح جمعی (محله) نشان داد، میزان سرمایه اجتماعی ساختاری ساکنان محلات محروم از مناطق غیر محروم به طور معناداری کمتر است. این یافته بیانگر آن است که پیوند ساکنین محلات محروم با افرادی که دارای پایگاه اقتصادی-اجتماعی بالاتری هستند، در مقایسه با ساکنان مناطق غیر محروم، ضعیف تر است. علاوه بر این یافتهها حاکی از آن است که میزان اعتماد عمومی و سازمانی (سرمایه اجتماعی پل زننده) ساکنان محلات محروم در مقایسه با نمونه ملی که همه گروه ها و طبقات اجتماعی را در بر می گیرد، به شکل معناداری کمتر است.
نتایج: نتایج حاکی از آن است همکاری افراد محروم را با سازمانهای و نهاد های عمومی جهت توانمندسازی و بهبود شرایط زندگی در محله دچار مشکل کند. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که اعتماد ساکنان محلات محروم به اعضای خانواده و بستگان(سرمایه اجتماعی پیوند زننده) بیشتر از میانگین جامعه است. سرانجام این که نتایج تحقیق در سطح فردی نشان داد که متغیر های سن، تحصیلات و درآمد با سرمایه اجتماعی ساختاری و متغیر ادراک از عدالت و برابری با سرمایه اجتماعی شناختی رابطۀ معناداری دارد.
سرمایه اجتماعی ساختاری و شناختی
سرمایه اجتماعی پل زننده
سرمایۀ اجتماعی پیوندزننده
فقر شبکه
اعتماد سازمانی
2020
03
20
125
150
https://jusg.uk.ac.ir/article_2623_aaefff657c90fcc675a6ae1bc09233af.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
ارزیابی عوامل مؤثر بر ناپایداری سکونتگاههای غیر رسمی بر اساس نظر مطلعان و ذینفعان کلیدی (مطالعۀ موردی: محلات حاشیهنشین شهر یزد)
حسن
حکمت نیا
تبیین موضوع: در حال حاضر یکی از مهمترین چالشهای پیشروی مدیریت شهری، اسکان غیررسمی است. این پدیده از پیامدهای نامطلوب شهرنشینی در جهان معاصر است که به ویژه در نتیجه صنعتیشدن شتابان و نابرابریهای منطقهای شکل گرفته و به دلیل محرومیت و عدم برخورداری سکونتگاههای غیررسمی از تسهیلات زندگی شهری در قیاس با دیگر نواحی شهری، آنها را کانون مسائل و مشکلات حاد شهری و ضد توسعه پایدار انسانی نموده است. با توجه به اهمیت موضوع فوق؛ پژوهش حاضر با هدف کلی بررسی عوامل مؤثر بر ناپایداری اسکان غیررسمی در شهر یزد گردآوری گردیده است.
روش: پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی میباشد. جامعهآماری پژوهش را کارشناسان و مدیران شهری و خانوارهای ساکن در محلات حسنآباد، اسکان و کشتارگاه تشکیل میدهند که برای جامعه اول به منظور شناسایی نماگرهای مؤثر بر ناپایداری اسکان غیررسمی به صورت گلوله برفی و هدفمند 31 نفر از کارشناسان و مدیران شهری و برای جامعه دوم به منظور بررسی میزان اثر هر نماگر 366 خانوار از طریق روش نمونهگیری تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردیده است. در این پژوهش جهت تجزیه و تحلیل دادهها از یافتههای کیفی (تحلیل محتوای مصاحبهها در نرمافزار تحلیل کیفی مکس کیودا) و کمی (آزمون آماری T تک نمونهای و تحلیل عاملی اکتشافی) استفاده گردیده است.
یافتهها: نتایج پژوهش نشان میدهد 44 نماگر در قالب 5 عامل در منطقه مورد مطالعه مؤثر بر ناپایداری سکونتگاههای غیررسمی بوده است. که از میان عاملهای بارگذاری شده، عامل اقتصادی با 9 نماگر و مقدار ویژه 11.757 و درصد واریانس 26.722 مهمترین عامل و عامل زیستمحیطی- بهداشتی با 4 نماگر و مقدار ویژه 5.843 و درصد واریانس 13.280 کماهمیتترین عامل مؤثر بر ناپایداری سکونتگاههای غیررسمی بوده است.
نتایج: این پدیده اجتنابناپذیر و رو به رشد است و باید آن را به عنوان واقعیتی انکارناپذیر پذیرفت، لذا بر دیدگاه ساماندهی و توانمندسازی که به مشارکت همهجانبه مردم در رفع مسائل و مشکلاتشان تکیه میکند و این امکان را برای آنان فراهم میسازد که با توجه به اولویتها و نیازهایشان به بهبود شرایطشان بپردازند، تأکید میگردد.
اسکان غیر رسمی
حاشیهنشینی
ناپایداری
فقر شهری
شهر یزد
2020
03
20
151
165
https://jusg.uk.ac.ir/article_2490_cd84db7e0bd35dbaa4e90ac3ebd4922f.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
مطالعۀ تطبیقی تغییر اقلیم و چالش های امنیتی بحران آب در شهرهای دو حوضۀ آبریز مرکزی و دریاچۀ ارومیه
رسول
افضلی
یاشار
ذکی
مراد
کاویانی راد
عماد
محمدخانی
تبیینموضوع: اثرات اقلیمی بر بحران آب و ایجاد چالشهای متعدد به دلیل اینکه سطوح مختلف جامعه را تحت تاثیر قرار میدهد و گستره آن شهرهای زیادی را دربرمیگیرد، نیاز به بررسی دقیق دارد. در صورت شناخت ابعاد مختلف و چگونگی وقوع آن میتوان از بروز خسارت جلوگیری کرد.
روش: این تحقیق با روش پیمایشی و استفاده از ابزار پرسشنامه، مطالعه تطبیقی چالشهای امنیتی بحران آب در شهرهای دو حوضهآبریز دریاچه ارومیه و مرکزی را از لحاظ ریشهها و سببها، مقیاس جغرافیایی رخدادها، ماهیت چالشها انجام داده است.
یافتهها: میانگین مجموع نظر پاسخگویان در بخش مقیاس جغرافیایی رخدادها به ترتیب برای حوضهآبریز مرکزی و دریاچه ارومیه 08/29 و 47/31 است که در شهرهای هر دو حوضه مقیاس رخداد چالش ها، محلی میباشد. در ارتباط با ماهیت چالشها، میانگین مجموع نظر پاسخگویان به ترتیب برای حوضهآبریز مرکزی و دریاچه ارومیه 64/22 و 49/23 میباشد و ماهیت چالشها در این شهرها مدیریتی، اجتماعی، زیست محیطی و سیاسی است. در ارتباط با سببهای چالشها، مجموع نظر پاسخگویان به ترتیب برای حوضهآبریز مرکزی و دریاچه ارومیه 40.68 و 44.33 است که در شهرهای حوضه آبریز ارومیه عوامل انسانی- مدیریتی و در شهرهای حوضه آبریز مرکزی عوامل طبیعی سببهای چالشها هستند.
نتایج: تغییرات اقلیمی و شکلگیری بحران آب، جوانب مختلف زندگی ساکنین شهرهای حوضه آبریز مرکزی و دریاچه ارومیه را تحت تأثیر قرار داده است. ظرفیت بحران زایی پیامدهای امنیتی ناشی از بحرانهای اقلیمی به دلیل تاثیرگذاری در حوزههای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، لزوماً محدود به شهرهای حوضه آبریز مرکزی و ارومیه نبوده، بلکه فراتر از مرزهای جغرافیایی آنها و در مقیاس بزرگتر میتواند امنیت این شهرها را تحت تاثیر قرار دهد.
بحران آب
تغییر اقلیم
حوضه آبریز مرکزی
دریاچه ارومیه
خشکسالی
2020
03
20
167
189
https://jusg.uk.ac.ir/article_2487_27dbd133b8d8fd92357b44538bf3fffd.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
ارزیابی شاخص های شهر دوستدار کودک در کلانشهر مشهد
امیدعلی
خوارزمی
لیلا
جوهری
امیرعلی
خوارزمی
تبیین موضوع: شهرها و فضاهای شهری می توانند مکان هایی مثبت یا منفی برای زندگی کودکان باشند. به طور ایده آل، همسایگی ها و محله ها باید مکان هایی اجتماعی برای کودکان باشند، به طوری که بتوانند به راحتی اصول جوامع و فرهنگ ها و تبادلات آنها را برای کودکان بیان کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی وضع موجود و تاثیرگذاری هر یک از شاخص های شهر دوستدار کودک، تحلیل شکاف وضع موجود و مطلوب و همچنین تحلیل اختلاف در بین مناطق کلانشهر مشهد می باشد.
روش: روش تحقیق توصیفی- پیمایشی از نوع کاربردی است. جهت جمع آوری داده های کمی از پرسشنامهی محقق ساخته بر اساس استانداردهای یونیسف استفاده شد و جهت تدقیق وضع موجود برداشت میدانی در مناطق مورد مطالعه انجام شده است. جامعهی آماری، والدین کودکان 6-12 سال در مناطق 1، 6 و 8 شهرداری مشهد می باشند که بر اساس میانگین درآمدی مناطق شهرداری به عنوان نماینده ی مناطق کم برخوردار، نیمه برخوردار و برخوردار انتخاب شده است. جهت آزمون فرضیات با توجه به نرمال بودن داده ها از آزمونهای t، توکی و تحلیل آنوا در نرم افزار SPSS برای بررسی وضع موجود و میزان تاثیر شاخص ها و همچنین تحلیل شکاف استفاده شده است.
یافتهها: وضع موجود شاخص فضاهای بازی و سبز در شهر مشهد مطلوب نیست. وضع موجود دیگر شاخص ها بالاتر از استاندارد عدد 3 و در وضعیت نسبتا مطلوبی قرار دارد.
نتایج: نتایج حاصل از اثرگذاری شاخص های شهر دوستدار کودک در مشهد بیانگر تاثیر تمامی شاخص های بومی سازی شده در مشهد می باشد و نتایج تحلیل شکاف نشان داد بین وضع موجود و مطلوب شاخص های فضاهای بازی و سبز و دسترسی به خدمات اختلاف معناردار و شکاف بارزی وجود دارد.
شهر دوستدار کودک
یونیسف
تحلیل شکاف
کلانشهر مشهد
2020
03
20
191
210
https://jusg.uk.ac.ir/article_2625_d09210b53bff4a9c562f8dea87e97870.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
ارزیابی مولّفه های مؤثر بر امنیت فضاهای عمومی شهری و تلاش جهت ارتقای آنها (مطالعۀ موردی: پاک بعثت شیراز)
علی اصغر
عبدالهی
احسان
صنمی
تبیین موضوع: فضاهای عمومی شهری بستر رشد و تکامل جامعه شهری می باشند. آرامش و احساس امنیت در این گونه فضاهای شهری ضرورتی انکارناپذیر است و عدم توجه به آن تهدیداتی را در عرصه شهر و پیرامون آن به وجود می آورد. ناامنی و اضطراب اجتماعی در این فضا مانع از رشد و توسعه می گردد. فضاهای عمومی از جمله پارکها به عنوان بستر و زمینه ساز ایجاد تعاملات و مراودات اجتماعی، بیش از هر محیط شهری نیازمند امنیت است. در فرایندهای برنامه ریزی شهری امروزه توجه به مولفه امنیت در فضاهای عمومی شهری و تدوین سیاستهای مناسب جهت ارتقاء آن به عنوان یک اصل اساسی مورد توجه قرار گرفته است. در این میان ساماندهی فضای شهری به موازات توجه به الگوهای رفتاری مردم و مصرف کنندگان در دستیابی به امنیت فضایی نواحی شهری بسیار مورد توجه می باشد. روش: این تحقیق با هدف ارائه شاخصهای تأثیرگذار بر ارتقای امنیت در فضاهای عمومی شهری به مطالعه بر روی امنیت از بعد کالبدی، کارکردی، رفتاری به طور عام و در فضای پارک بعثت به صورت خاص پرداخته است. پس از مطالعه بر روی فضای مورد نظر شاخص هایی را جهت سنجش میزان امنیت موجود در فضای پارک استخراج و در قالب پرسشنامه بین استفاده کنندگان از فضای پارک ارائه گردیده است. یافتهها: تحلیلهای آماری (رگرسیون تک متغیره و آزمون فریدمن) نشان می دهد که بین متغیرهای وابسته و مستقل با اطمینان ٩٩ درصد رابطه معنی داری وجود دارد همچنین بین شاخص های مورد نظر با شاخص امنیت ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد.. نتیجهگیری: نتایج حاصله حاکی از آن است که افزایش، تنوع و بهبود کارکردهای موجود در پارک و محدوده اطراف آن میتواند بر میزان امنیت موجود تأثیر مستقیم گذارد.
امنیت شهری
فضاهای عمومی شهری
پارک های شهری
کالبد
پارک بعثت شیراز
2020
03
20
211
232
https://jusg.uk.ac.ir/article_2345_b1d5ffc9d329dd84a8b201f224a01f41.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
سنجش توزیع فضایی خدمات عمومی شهر کرمان با تأکید بر حکمروایی خوب شهری با استفاده از نرمافزارGeoda
مصطفی
موحدی نیا
محمدرضا
خدابخشی
نسرین
محمدی زاده
تبیین موضوع: حکمروایی خوب شهری به عنوان رویکردی از نظام تصمیم گیری و اداره امور شهری تلقی می شودو نهاد مدیریت شهری که در ایران از دو سازمان شهرداری و شورای شهر تشکیل شده است، می تواند یکی از بهترین ساز و کارها، برای تحقق حکمرانی خوب شهری باشد. بررسی برابری در توزیع فضایی خدمات و امکانات شهری از مهم ترین عناوین در مطالعات شهری به شمار می آید. هدف دراین پژوهش، سنجش توزیع فضایی خدمات عمومی شهرکرمان باتأکید برحکمروایی خوب شهری درراستای دست یابی به توسعه پایدار می باشد. مدلهای جدید تحلیل فضایی از جمله تحلیل حریم و تکنیکهای خود همبستگی فضایی توانستهاند، مسألهی دسترسی به خدمات شهری را نه تنها برای یک نوع خدمت خاص بلکه برای تعداد زیادی از خدمات تحلیل نمایند و چگونگی پراکنش فضایی خدمات (تمرکز و تفرق) و دسترسی شهروندان و در نهایت عدالت فضایی شهری را تبیین نمایند.
روش: روش تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، اسنادی و بررسیهای میدانی میباشد. با استفاده از نرمافزار Geoda به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداختهشد.
یافته ها: در سطح شهر کرمان، مناطق 2 و 3 با دارا بودن 29 کاربری اداری بیشترین سهم را دارا می باشند و این در حالی است که 95 کاربری سهمی کمتر از 25 درصد و 25 تا 50 درصد از اراضی اداری را به خود اختصاص داده اند .همچنین این مناطق بیشترین تعداد کاربری اراضی آموزشی با 22 کاربری عمده را در بر گرفته اند در حالیکه که 149 کاربری آموزشی سهمی کمتر از 25 درصد را این خدمات به خود اختصاص داده اند.
نتایج: نتایج نشان میدهد که خدمات متناسب با جمعیت در مناطق شهریک رمان توزیع نشدهاند و دسترسی شهروندان به خدمات عمومی شهری برابر نیست. نواحی مرکز شهر از دسترسی مطلوبی به خدمات برخوردارند و نواحی پیرامونی از دسترسی ضعیفی برخوردار هستند. تمرکز خدمات شهری در شهر کرمان از مدل مرکز – پیرامون تبعیت می کند به این معنی که هر چه از مرکز شهر به سمت نواحی پیرامونی حرکت میکنیم از توزیع خدمات کاسته می شود. نواحی دارای تراکم جمعیتی بالا از تراکم بالای خدمات نیز برخوردار می باشند و در نواحی با تراکم کم جمعیتی نیز تراکم تسهیلات پایین مشاهده شده است.
عدالت اجتماعی
خدمات شهری
کیفیت زندگی
Geoda
شهرکرمان
2020
03
20
233
253
https://jusg.uk.ac.ir/article_2626_c63400d2796a0eac25656d5be6af7757.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
تحلیل فضایی شاخصهای کمّی و کیفی مسکن در نواحی شهری با رویکرد مسکن پایدار (مطالعۀ موردی: شهر زنجان)
حسین
طهماسبی مقدم
محسن
احدنژاد روشتی
اصغر
تیموری
تبیین موضوع: در جهانی که بهسرعت در حال شهری شدن و تغییر است راهبرد مسکن پایدار با توجه به اثرات منفی رشد شهرها راهکارهایی برای به حداقل رساندن مسائل شهری و بهویژه در ارتباط با مسکن مطرح میشود. هدف مقاله حاضر تحلیل شاخصهای کمی و کیفی مسکن در نواحی شهری با تاکید بر مسکن پایدار است. روش: مقاله حاضر از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی باشد. روش گردآوری اطلاعات اسنادی- کتابخانهای از قبیل سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 و طرح تفصیلی سال 1395 میباشد. برای تجزیهوتحلیل از نرمافزار Arc Catalog برای آمادهسازی دادها و از مدل فرایند تحلیل شبکه برای وزن دهی معیارها و برای ارزیابی پایداری شاخص های کمی وکیفی مسکن از مدل تودیم و از مدل موران برای سنجش افتراق فضایی استفاده شد. یافتهها: یافتهها نشان میدهد ناحیه 3-5(محلات نیک سازان، ولیعصر، زعفرانیه، منظریه، بهارستان، انصاریه) با رتبه اول دارای پایداری خیلی زیاد میباشد این در حالی است، ناحیه 6-4(محلات گلشهرکاظمیه) و نواحی منطبق با محلات فرودست از قبیل ناحیه 1-3(محله اسلامآباد). ناحیه 2-5(محلات بیسیم، بنیاد). ناحیه 1-2(محلات فاطمیه، شهدا، گلیجک آباد) از پایداری خیلی کم برخوردار است. از کل مساکن محدوده موردمطالعه 27.5 درصد پایداری خیلی کم، 16.1 درصد پایداری کم، 21.3 درصد پایداری متوسط، 11.6 درصد از پایداری زیاد،23.5 درصد از پایداری خیلی زیاد برخوردارند که بیانگر ناپایداری در بین نواحی 25 گانه شهر میباشد؛ براساس نتایج مدل موران، توزیع فضایی پایداری شاخصهای کمی و کیفی مسکن در نواحی شهر زنجان از الگوی خوشه ای تبعیت میکند که نشاندهنده نابرابری فضایی در نواحی 25 گانه شهر زنجان میباشد. نتایج: بنابراین جهت اقدامات لازم بهمنظور کاهش نابرابریهای فضایی کیفیت و کمیت مسکن در نواحی شهر زنجان، تدوین برنامه مدون بر اساس عدالت فضایی برای کاهش نابرابریهای آن امری ضروری به نظر میرسد.
شاخصهای مسکن
تحلیل فضایی
مسکن پایدار
شهر زنجان
2020
03
20
255
271
https://jusg.uk.ac.ir/article_2628_c86b741074f5aa6ab208f3b90a9f5482.pdf
جغرافیای اجتماعی شهری
JUSG
1399
7
1
واکاوی شاخص های حکمروایی خوب شهری (مطالعۀ موردی: شهر کهنوج)
جعفر
جعفری فرد
حمید
صابری
مهری
اذانی
احمد
خادم الحسینی
تبیین موضوع: نظریه حکمروایی خوب شهری نظریه جدیدی است که پیاده شدن آن زمینه توسعه پایدار را در جامعه محقق میسازد. هدف این پژوهش، واکاوی شاخصهای حکمروایی خوب شهری شهر کهنوج و تلاش برای شناخت تفاوتها و تشابهها در نوع نگاه و ادراک ذینفعان اصلی در موضوع حکمروایی خوب (یعنی شهروندان و مدیران و کارشناسان) از شاخصهای حکمروایی در شهر کهنوج میباشد. روش: روش پژوهش از نظر ماهیت کمی و از لحاظ هدف توصیفی تحلیلی میباشد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بر مبنای شاخصهای حکمروایی شهر کهنوج میباشد. روایی سوالات پرسشنامه بصورت روایی صوری توسط متخصصان و پایایی سوالات بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 0.935 محاسبه شده که نمایانگر ضریب اعتماد بالای آن است. جامعه آماری شامل شهروندان بالای 20 سال شهر کهنوج است که از 380 نفر از افراد جامعه آماری و 30 نفر از مدیران و کارشناسان شهر کهنوج به صورت تصادفی ساده نمونهبرداری گردید. یافتهها: یافتههای تحقیق گویای آن است که امتیاز کلی شاخص حکمروایی از نظر شهروندان با میانگین (2.73) و از نظر کارشناسان برابر با میانگین (2.86) زیر متوسط میباشد، که گویای وضعیت پایین حکمروایی شهری از نظر هر دو گروه میباشد.همچنین بررسیها نشان دادند که از مجموع هفت شاخص اصلی حکمروایی شهری مورد بررسی در این پژوهش در 70 درصد آنها، میانگین امتیازهای شهروندان پایینتر از کارشناسان میباشد وتنها در دو شاخص مشارکت و کارایی وضعیت برعکس است.یافتهها نشان میدهد که بیشترین اختلاف نظر میان شهروندان با مدیران و کارشناسان در شاخصهای شفافیت ، اجماعگرایی و مسئولیت و پاسخگویی و بیشترین وجه اشتراک میان آنها در شاخصهای قانونمداری واثربخشی و کارایی میباشد. نتایج: بنابراین اصلاحات در ساختارهای اداری و اجرایی و سیاسی، کارآمد و بهروز کردن قوانین و به ویژه افزایش شناخت و آگاهی شهروندان نسبت به قوانین را باید از آن جمله دانست که نتیجه نهایی این پیشنهادها میتواند به افزایش اعتماد مردم نسبت به قانون و چند و چون اجرای آن در نهادها و سازمانهای مدیریت شهری منجر گردد. ن
حکمروایی خوب شهری
شهروندان
مدیران و کارشناسان
شهرکهنوج
2020
03
20
273
291
https://jusg.uk.ac.ir/article_2641_c2ff9c3e1bcc9c0d44bbd8cd03ed7c4c.pdf